Onderzoeksproject AG/EE/058 (Onderzoeksactie AG)
Beschrijving van het project
Het Ministerie van Tewerkstelling levert reeds vele jaren statistische gegevens over loontrekkende werknemers van verschillende vreemde nationaliteiten. Vooral aan instellingen zoals EUROSTAT en OESO. Er werd een grote financiële inspanning gedaan om gegevens te verzamelen over de loontrekkende werknemers. Niettemin hebben de aanvragen die wij krijgen, betrekking op de arbeidsmarkt in zijn geheel en niet alleen op de loontrekkende werknemers.
Begin jaren ’90 werd een grote inspanning gedaan om een globaal overzicht te bieden inzake de aanwezigheid van buitenlandse werknemers op de Belgische arbeidsmarkt. Dit belangrijk onderzoek werd uitgevoerd door de dienst economische demografie van professor Feld aan de Universiteit van Luik en werd gesteund door de programmatiediensten van het wetenschappelijk beleid. Dit onderzoek werd gepubliceerd in verscheidene boekdelen die elk één van de aspecten analyseren van de problematiek van buitenlandse werknemers op de arbeidsmarkt. De publicaties waren lange tijd de enige referentie in deze problematiek. Het Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid heeft in dat verband nauw samengewerkt bij de redactie van de hoofdstukken van dit onderzoek, waarin vooral de arbeidsmarkt centraal stond.
Elk jaar wordt, op vraag van de OESO, een verslag opgesteld over de immigratie in België. Sedert vorig jaar werd beslist het Belgisch verslag aan de OESO (Sopemi) te publiceren ten einde dit werk te kunnen valoriseren.
Naar deze publicatie is er veel vraag, want; ondanks het feit dat er uitsluitend een Franstalige versie bestond (redactietaal bij OESO), werd ze verspreid op meer dan 1000 exemplaren en moest ze worden herdrukt. Deze problematiek zal zich verder sterk ontwikkelen en vanuit verschillende hoeken komen steeds meer aanvragen.
Er is dus een groeiende nood aan een globaal overzicht van de situatie van de allochtonen met een bijzondere aandacht voor hun situatie in verhouding tot de arbeidsmarkt. Om daar een antwoord op te geven, moeten nieuwe middelen worden ontwikkeld, zodat de mogelijkheden die geboden worden door de nieuwe databanken beter gebruikt worden. Enkele van deze databanken zijn de LATG bij de RSZ, de database die wordt ontwikkeld bij RSVZ, de toekomstige mogelijkheden van het datawarehouse van de Kruispuntbank en de resultaten van het nieuwe permanente onderzoek over de arbeidskrachten dat wordt gevoerd door het NIS. Er bestaat een mogelijkheid om deze nieuwe databanken beter te integreren om onze kennis van de arbeidsmarkt te verbeteren. Dát is reeds vele jaren de essentie van ons werk binnen het departement.
De wetgevende en reglementaire aspecten staan nauw in verband met de evolutie van de arbeidsmarkt en daaraan zal dus bijzondere aandacht moeten worden besteed. Deze aspecten moeten niet alleen op nationaal, maar tevens op internationaal vlak bekeken worden.
Het is duidelijk dat de arbeidsmarkt sterk beïnvloed wordt door demografische factoren, zowel in ons land als op internationaal vlak. Deze zullen dus een belangrijke plaats moeten innemen als contextueel element binnen deze problematiek.
De doelstelling van het project bestaat erin te zorgen voor instrumenten die de arbeidsmarkt van de allochtonen beschrijven en analyseren in hun demografische en reglementaire context. Deze instrumenten moeten het mogelijk maken vergelijkingen te maken tussen de 3 gemeenschappen en op internationaal vlak. Ze moeten uiteindelijk als basis dienen bij de opstelling van het jaarlijks verslag over de toestand van de allochtonen in België.
De toestand van bepaalde Belgische bevolkingsgroepen lijkt zeer sterk op die van de allochtonen. Daarom moet er niet alleen rekening worden gehouden met de huidige nationaliteit van de personen, maar eveneens met de oorspronkelijke nationaliteit en zelfs met die van de vorige generatie. Men zou dus beter kunnen spreken van personen van vreemde oorsprong. Het fenomeen van de snelle naturalisatie van sommige personen van vreemde oorsprong heeft de specifieke kenmerken van deze bevolkingsgroep immers niet volledig doen verdwijnen. Hiermee moet dus rekening gehouden worden.
Bewerking die moet uitgevoerd worden door de wetenschappelijke ploeg
Het wetenschappelijke team zal twee soorten databanken moeten ontwikkelen. De eerste databank betreft werknemers, werklozen en niet-actieve personen volgens de nationaliteit (de huidige, de oorspronkelijke en/of die van de vorige generatie). Deze databank mag niet beperkt blijven tot een eenvoudige opsomming van personen, maar moet maximaal gebruik maken van alle dimensies van de arbeidsmarkt (soort werk, duur, modaliteiten, sector, statuut met betrekking tot de sociale zekerheid, ...) die dan gekoppeld worden aan gegevens over individuen (nationaliteit, geslacht, leeftijd, woonplaats, werkplaats, ...). Deze gegevens moeten het mogelijk maken in de eerste plaats een antwoord te geven op de vragen van de internationale instellingen die aan ons gericht worden en tevens te anticiperen op toekomstige vragen van deze instellingen, alsook op andere vragen die ons op andere niveaus worden gesteld.
De tweede databank betreft de wettelijke en reglementaire bepalingen, zowel op regionaal en federaal als op Europees vlak, die de situatie van de buitenlanders in België beïnvloeden.
Deze databank zal ook de aandacht vestigen op de indicatoren die het mogelijk maken de verschillende dimensies van de arbeidsmarkt van allochtonen te kenmerken, een parallel te trekken met de resultaten die bekomen werden voor de Belgische bevolking en vergelijkingen te maken met de andere Europese landen.
Eindproduct dat door de wetenschappelijke ploeg dient geleverd
De verwachte eindresultaten zijn de volgende:
Een methodologie die het mogelijk maakt de gestelde doelstellingen te bereiken.
Een databank met statistische gegevens betreffende de allochtonen en de migratiestromen.
Een juridische databank, waarin de verschillende reglementaire aspecten opgenomen worden, zowel op regionaal, op Belgisch als op internationaal vlak die de situatie van de allochtonen kenmerken.
De constructie van indicatoren die het mogelijk maken de aanwezigheid van allochtonen op de arbeidsmarkt te kenmerken.
Valorisatie van het resultaat
De resultaten van de werkzaamheden krijgen een meerwaarde doordat de meeste gegevens beschikbaar zullen zijn op onze website, zoals dit reeds gebeurt voor onze huidige statistieken. Anderzijds verzorgt het Ministerie reeds vele jaren de follow-up van dit dossier waarbij rekening wordt gehouden met de internationale noden en zullen de gegevens in de toekomst in België op grotere schaal verspreid worden.
De integratie van het project binnen de werkzaamheden van het Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid maken het mogelijk de situatie van de allochtonen in ons land permanent te actualiseren. Dit wordt verwezenlijkt door de jaarlijkse publicatie van een verslag over de allochtonen in België.
Instelling
Federaal Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid
L'immigration en Belgique : effectifs, mouvements et marché du travail (rapport publié par le SPF Emploi, travail et concertation sociale)
Bruxelles : SPF Emploi, travail et concertation sociale, 2003 (PB6022)
[Om te downloaden]
De immigratie in België : aantallen, stromen en arbeidsmarkt (Verslag gepubliceerd door FOD Arbeid en Sociaal Overleg)
Brussel : FOD Arbeid en Sociaal Overleg, 2003 (PB6023)
[Om te downloaden]
Minorités ethniques en Belgique : migration et marché du travail. Analyse démographique, statistique et des mesures juridiques et d'action en faveur des migrants sur le marché du travail = Analyse van de demografische, statistische en reglementaire context met betrekking tot allochtonen op arbeidsmarkt
Desmarez, Pierre - Van der Hallen, Peter - Ouali, Nouria ... et al. Gent : Academia Press, 2004 (PB6062)
