Onderzoeksproject AG/FF/087 (Onderzoeksactie AG)
INLEIDING
Met dit onderzoek wordt getracht te achterhalen hoe burgers zich een beeld vormen van justitie. Bijkomend zullen suggesties worden verzameld betreffende de optimalisering van het justitieel systeem in functie van een verhoging van het vertrouwen van burgers.
Voor Vlaanderen wordt het onderzoek uitgevoerd door de Katholieke Universiteit Leuven onder leiding van de promotoren Prof. dr. J. Goethals, Prof. dr. G. Vervaeke en Prof. dr. S. Parmentier, voor Wallonië wordt het onderzoek gevoerd door de Université de Liège onder leiding van Prof. dr. Lemaitre en Prof. dr. G. Kellens (les services de Criminologie) en Prof. dr. R. Doutrelepont (Service de sociologie générale, de méthodologie et d'épistémologie en Sciences Sociales).
Huidig onderzoek volgt op een grootschalig surveyonderzoek naar de houding van de bevolking ten aanzien van justitie (in opdracht van de Diensten van de Eerste Minister voor Wetenschappelijke, Technische en Culturele aangelegenheden (DWTC) - nu Programmatorische Federale Overheidsdienst Wetenschapsbeleid). In dit kader werd een barometer ontwikkeld die toelaat op recurrente wijze een ‘foto’ te maken van de houdingen van de bevolking ten aanzien van justitie. Na een eerste toepassing van deze enquête tonen de resultaten dat de burgers in het algemeen relatief weinig vertrouwen hebben in justitie. Naast deze algemene vraag werden ook meer specifieke elementen met betrekking tot justitie bevraagd: de huidige straffen, alternatieve straffen, het gebruik van volksjury’s, het gebruik van lekenrechters, etc. Kwantificerend onderzoek laat evenwel niet altijd toe om gevonden houdingen, en mogelijke verschillen in houding tussen groepen te duiden. Bovendien kan men vanuit deze resultaten niet rechtstreeks beleidsopties distilleren, om deze houding – waar opportuun – bij te sturen. Huidig onderzoek tracht deze problemen te ondervangen.
DOELSTELLINGEN VAN HET ONDERZOEK
Met dit onderzoek worden twee doelstellingen beoogd. Vooreerst wordt getracht te omvatten hoe en in welke mate voorstellingen over justitie zich opbouwen bij burgers. Ten tweede zullen suggesties en aanbevelingen gegeven door de burgers met betrekking tot een optimalisatie van het justitieel systeem worden verzameld.
METHODOLOGIE
In de voorbereidende fase worden de resultaten van het kwantitatief onderzoek bestudeerd, wat resulteerde in de selectie van vier Belgische gerechtelijke arrondissementen: twee in de Waalse regio en twee in de Vlaamse regio. Deze gerechtelijke arrondissementen werden geselecteerd op basis van de resultaten van het kwantificerend onderzoek. In elke regio van België werden de gerechtelijke arrondissementen uitgekozen die de hoogste een laagste resultaten vertoonden met betrekking tot vertrouwen in justitie.
In een tweede stap wordt het onderzoek voorgesteld aan de procureur en de voorzitter van de rechtbank van eerste aanleg in de geselecteerde gerechtelijke arrondissementen, om deze diensten in te lichten en de ondersteuning en bereidwillige medewerking voor het project te bekomen.
De data zullen worden verzameld middels focusgroepen. Via deze methode zal een variatie aan perspectieven worden verzameld met betrekking tot de aangeboden set van topics. Acht focusgroepen zullen worden opgesteld waarbij burgers zullen worden bevraagd. De variabelen ‘persoonlijke ervaring met justitie’, ‘leeftijd’ en ‘opleidingsniveau’ bleken, doorheen de analyse van de resultaten van de kwantitatieve enquête, significant, en worden opgenomen bij de samenstelling van de focusgroepen met burgers. Bijkomend zullen focusgroepen met sleutelinformanten, zoals magistraten, advocaten en leden van parajustitiële instellingen worden georganiseerd. Elk van deze groepen zal geïnformeerd worden over de bevindingen uit de focusgroepen met burgers. De participanten uit de gerechtelijke wereld zullen ook de gelegenheid krijgen de verklaringen en suggesties uit deze focusgroepen te valideren.
Een topiclijst werd opgesteld, gebaseerd op de resultaten van de survey. Deze topiclijst bevat ten eerste enkele thema’s uit de survey, die verder zullen worden uitgediept en geanalyseerd. Ten tweede zal deze lijst zich verder toespitsen op enkele praktische aanbevelingen naar justitie. Vervolgens wordt overgegaan tot de data-analyse. Hoewel de data-analyse wordt vermeld als een afzonderlijke fase, zal deze op verschillende momenten plaatsgrijpen. Voor de analyse zal gebruik worden gemaakt van het kwalitatief verwerkingsprogramma QSR-N6, aan de hand waarvan de uitgetypte groepsinterviews zullen worden verwerkt.
Tenslotte zullen de resultaten worden gevaloriseerd in een rapport, en zal een congres worden georganiseerd ten behoeve van de besluitvormers binnen de wereld van het gerecht, politie en media.
La Justice en question: une approche qualitative à partir du "baromètre de la justice" = Justitie in vraag gesteld: een kwalitatieve benadering vertrekkende vanuit de "justitiebarometer"
Goethals, Johan - Lemaître, André - Doutrelepont, René ... et al Gent : Academia Press, 2005 (PB6130)
La justice en question. Après le "baromètre de la Justice": une recherche qualitative : résumé
Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2004 (SP1390)
[Om te downloaden]
Justitie in vraag gesteld. De "justitiebarometer" voorbij: een kwalitatief onderzoek : samenvatting
Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2004 (SP1391)
[Om te downloaden]
Justice in question. After the "barometer of Justice": a qualitative research : summary
Brussels : Federale Science Policy, 2004 (SP1392)
[Om te downloaden]
