Onderzoeksproject CP/27 (Onderzoeksactie CP)
Context
Voedselveiligheid staat momenteel als één van de prioriteiten op de agenda van de Europese Commissie en van de Belgische regering. Incidenten zoals de dioxinecrisis en de BSE-crisis leidden tot belangrijke economische verliezen en tot bezorgdheid omtrent de bescherming van de volksgezondheid via de voedselketen. Op Europees niveau werd het Europees witboek voor Voedselveiligheid gepubliceerd dat de oprichting van een Europese voedselautoriteit regelt en prioriteiten stelt voor onderzoek en regelgeving. Op Belgisch niveau werd het Federaal Agentschap voor de Voedselveiligheid opgericht. Controle en risico-analyse van de keten van boerderij tot primaire levensmiddelen is belangrijk, hetzij omwille van de directe relatie met de consument, hetzij omdat deze primaire levensmiddelen grondstoffen zijn voor de productieketen.
Beschrijving van het project
Doelstellingen
Het project heeft tot doel een kwantitatief model te ontwikkelen voor de transfer van contaminanten doorheen de voedselketen, vanaf de aanvoer naar de boerderij tot primaire voedingsmiddelen (groenten, granen, melk, vlees, eieren). Aan het transfermodel wordt een module gekoppeld die de impact van de contaminatie van voedingsmiddelen op de totale blootstelling van de bevolking berekent en deze impact evalueert en waardeert met betrekking tot gezondheids- en economische aspecten.
Methodologie
De transfermodule van het model brengt volgende mechanismen in rekening:
- aanvoer en afvoer van contaminanten in de bodem waarin de gewassen geteeld worden en waarop het vee graast;
- opname van contaminanten door gewassen via de bodem en/of de lucht;
- opname van contaminanten door (pluim)vee en verdeling naar vlees, melk en eieren.
De aanvoer van contaminanten naar het agro-ecosysteem betreft de depositie uit de atmosfeer t.g.v. industriële emissies, de rechtstreekse toepassing van meststoffen en bodemverbeterende middelen, en het gebruik van pesticiden. De afvoer omvat de uitspoeling naar het grondwater, afbraak, vervluchtiging en de opname door planten. De transfer naar primaire voedingsmiddelen houdt rekening met de aanvoer vanuit het agro-ecosysteem en vanuit externe bronnen, zoals voeder.
De impact-analyse omvat de toetsing van concentraties van contaminanten aan normen voor veevoeder en levensmiddelen, de berekening van de blootstelling van de bevolking via kennis van het voedselpakket en blootstelling aan andere bronnen,de toetsing aan toelaatbare innames en dosis-responscurves voor effecten naar de volksgezondheid en de waardering van deze effecten. De beschouwde contaminanten zijn zware metalen (cadmium), persistente organische verbindingen (dioxines, PCBs) en pesticiden. Het model zal worden geëvalueerd a.h.v. drie modelcontaminanten waarover in de literatuur en de meetreeksen van de bevoegde instanties uitgebreide data beschikbaar zijn.
Interactie tussen de verschillende partners
Tijdens de eerste twee jaren worden de bestaande transfermodellen (i.c., transfer van lucht naar bodem, transfer in bodem, transfer naar gewassen, transfer naar en in vee) parallel geïnventariseerd door de drie partners. De coördinator van de studie integreert en programmeert in de loop van het derde jaar de transfermodellen tot één modelinstrument voor de berekening van de transfers in het agro-ecosysteem en voor de inschatting van de gezondheidsimpact. Tijdens het vierde jaar worden alle partners betrokken bij de demonstratie van het model.
Verwachte resultaten
De resultaten van het onderzoek zijn een kwantitatief model voor de berekening van:
- de transfer van contaminanten in een agro-ecosysteem;
- de impact op de kwaliteit van de primaire voedingsmiddelen (melk, vlees, groenten, en eieren);
- de impact op de menselijke gezondheid ten gevolge van contaminatie van de primaire voedingsmiddelen.
Het modelinstrument zal toelaten het effect van wijzigende randvoorwaarden (bv. de reductie van emissies, wijzigende landbouwpraktijken, aanpassing van de normen voor voedingswaren) op de kwaliteit van de primaire voedingsmiddelen te evalueren.
Partners
De partners in het project zijn de Vlaamse instelling voor technologisch onderzoek (Vito), het Limburgs Universitair Centrum (LUC) en de Universiteit Gent (UG).
Activiteiten
De Vito is coördinator van de studie en staat naast de administratieve coördinatie van het project in voor de volgende taken:
- uitwerking van het transfermodel voor het agro-ecosysteem voor persistente organische verbindingen;
- uitwerking van het model voor de impactanalyse;
- koppeling van het transfermodel met het impactanalysemodel;
- demonstratie van het ketenmodel voor de drie typecontaminanten.
Het takenpakket van het LUC bestaat uit:
- de inventarisatie van data en modellen voor de transfer naar plantaardige produkten;
- ondersteuning van demonstratie van het ketenmodel voor zware metalen.
De taken van de UG zijn:
- de uitwerking van het transfermodel voor pesticiden;
- ondersteuning van demonstratie van het ketenmodel voor pesticiden.
Coördinaten
Vito (Vlaamse instelling voor technologisch onderzoek)
Ir. C. Cornelis
Expertisecentrum Integrale Milieustudies - Groep Risico-evaluatie en milieuschadekosten
Boeretang 200, B-2400 MOL
Tel: +32 (0)14 33 59 24; Fax: +32 (0)14 32 11 85
E-mail: christa.cornelis@vito.be
URL: www.vito.be
LUC (Limburgs Universitair Centrum)
Prof. J. Vangronsveld
Universitaire Campus, gebouw D, B-3590 DIEPENBEEK
Tel: +32 (0)11 26 83 31; Fax: +32 (0)11 26 83 01
E-mail: jaco.vangronsveld@luc.ac.be
URL: www.luc.ac.be
UG (Universiteit Gent)
Prof. W. Steurbaut
Vakgroep Gewasbescherming
Fac. Landbouwkundige en Toegepaste Biologische Wetenschappen
Coupure Links 653, B-9000 GENT
Tel: +32 (0)9 264 60 11; Fax: +32 (0)9 264 62 49
E-mail: walter.steurbaut@rug.ac.be
URL: www.ug.ac.be
Gebruikerscomité
- Romain Cools - Belgapom / VEGEBE - Brussel
- Yvan Dejaegher - Beroepsvereniging van de mengvoederfabrikanten (BEMEFA vzw) - Brussel
- Luc Peeters - Dienst Residu Contrôle - Sint-Katelijne-Waver
- Luc Pussemier - Centre d'Etudes et de Recherche Vétérinaire et Agrochimique (CERVA) - Tervuren
- Diederik Standaert - FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu - DG Dier, Plant en Voeding - Brussel
- Christine Vinkx - SPF Santé publique, Sécurité de la Chaîne alimentaire et Environnement - Inspection Générale des Denrées Alimentaires - Bruxelles
- J. Willems - Universiteit Gent (UGent) - Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde - Gent
Chain model for the impact analysis of contaminants in primary food products : final report
Seuntjens, Piet - Steurbzut, Walter - Vangronsveld, Jaco Brussels : Belgian Science Policy, 2006 (SP1621)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
