Onderzoeksproject CP/28 (Onderzoeksactie CP)
Context
Duurzaamheid is het belangrijkste principe van de Verklaring van Rio en Agenda 21, goedgekeurd in 1992 op de Wereldconferentie. In het Verdrag van Amsterdam (1997) werd duurzame ontwikkeling gedefinieerd als een doelstelling voor de EU. In 1999 werd Agenda 2000, waarin een voortzetting van de landbouwhervorming werd verzekerd, goedgekeurd met het oog op de stimulatie van de Europese concurrentie en veel aandacht voor milieufactoren, de garantie op een eerlijk inkomen voor de landbouwers, de vereenvoudiging van de wetgeving en de decentralisatie van de wettoepassingen.
Op EU niveau worden geschikte milieu-landbouwindicatoren belangrijk geacht om tot duurzaamheid te komen vermits die indicatoren de transparantie en meetbaarheid ervan verbeteren. Ze kunnen eveneens een succesvolle meting, controle en evaluatie van nieuwe wetgevingen verzekeren.
Beschrijving van het project
Doelstellingen
De doelstelling van het project is het ontwerp van een analytisch kader (SAFE) om de duurzaamheid van landbouw te evalueren. De bedoeling van dit kader is een weergave van het multifunctionele karakter van de landbouw waarbij zowel de productie-, de milieu- als de socio-economische factoren van een landbouwsysteem geïntegreerd worden. De toename van milieukwaliteit kan op deze wijze op lange termijn bepaald worden, waarbij eveneens de continuïteit van de landbouw, niet alleen als een productieactiviteit maar ook als de beheerder van natuurlijke goederen en diensten, verzekerd wordt.
Methoden
Het SAFE kader, dat samengesteld is uit duurzaamheidsprincipes, criteria, indicatoren en normen, zal alle ecologische en socio-economische factoren die door landbouwactiviteiten beïnvloed worden, integreren.
De geselecteerde duurzaamheidsindicatoren zullen geselecteerd, gedefinieerd, gemeten, berekend en/of geëxtrapoleerd worden in vier testgebieden (2 in Vlaanderen en 2 in Wallonië) die representatief zijn voor verschillende productiesystemen. Dit zal op 3 schaalniveaus gebeuren:
- Veld. Deze schaal biedt de mogelijkheid om verschillende beheerstechnieken met elkaar te vergelijken.
- Landbouwbedrijf. Dit is het socio-economisch niveau voor de praktische uitvoering van verschillende beheersbeslissingen.
- Ecosysteem/Landschap. Deze dimensie geeft zowel de landbouw- als de ecologische multifunctionaliteit weer. Op dit niveau zijn vooral beschouwingen over biodiversiteit en landschap belangrijk.
De duurzaamheidsevaluatie zal vergelijkend zijn, zowel
- ruimtelijk (simultane analyse van verschillende percelen in één testgebied) of
- in de tijd (analyse van een systeem op verschillende ogenblikken)
Om een globale voorstelling van de vier bestudeerde testgebieden te krijgen, zullen drie verschillende benaderingen, die de gemeten indicatoren combineren, gebruikt worden. Deze benaderingen zijn:
- kwalitatief;
- kwantitatief;
- grafisch.
Interactie tussen de verschillende partners
In onderstaande tabel worden de in dit project ontwikkelde opdrachten samengevat. Hoewel de meeste taken uitgevoerd worden door alle medewerkers, is er voor elke taak een verantwoordelijke partner aangeduid. Deze partner staat in voor de juiste en tijdige realisatie van de specifieke taak.
Link met internationale programma’s
Op internationaal niveau zijn er een aantal initiatieven in het domein van duurzaamheidsindicatoren of landbouw-milieuindicatoren voor de landbouwsector, zoals het initiatief van de OECD.
Verwachte resultaten en/of producten
De website is reeds functioneel op: www.geru.ucl.ac.be/NEW/Recherche/projets/Safe/
Het verwachte eindresultaat van het project is een algemeen kader, met een lijst van de beste indicatoren voor een duurzaamheidsbeoordeling van Belgische landbouwsystemen. Er zal ook een algemene samenvatting (Taak I) gemaakt worden met alle informatie betreffende de indicatoren die gedurende het project verzameld werd.
Ook de publicatie van wetenschappelijk en technische artikels wordt verwacht.
Partners
Activiteiten
ECOP: Laboratoire d’Ecologie des Prairies (UCL)
De onderzoeksactiviteiten van dit laboratorium gaan over diverse thema’s in verband met landbouw, graslandproductie en landbouw-milieumetingen zoals onder andere: stikstofcyclussen in gras- en akkerland, landbouw-milieumetingen, biodiversiteitsbehoud,...
LBNL: Laboratorium voor Bos, Natuur en Landschap (K.U. Leuven)
Op dit laboratorium gebeurt vooral onderzoek naar de ruimtelijke en kwantitatieve bepalingen van biologische en mens-geïntroduceerde patronen en processen op landschaps- en habitatniveau zowel in rurale, stedelijke en natuurlijke gebieden.
ALME: Afdeling Landbouw- en milieueconomie
De missie van ALME is de identificatie en de economische analyse van operationele en strategische beheerspraktijken die de duurzaamheid van landgebruik voor landbouw verbeteren en van beleidsmaatregelen die deze praktijken stimuleren.
GERU: Département des sciences du milieu et de l'aménagement du territoire
De belangrijkste onderzoeksactiviteiten op dit departement richten zich naar bodem- en water systemen als: water-bodem-plantrelaties, erosie, oppervlakte- en subopppervlaktehydrologie, irrigatie en opvolging.
Coördinaten
ECOP
Prof. Alain PEETERS
Université catholique de Louvain (UCL)
Laboratoire d’Ecologie des Prairies
Croix du Sud, 5, bte. 2
B-1348 Louvain-la-Neuve
Tel: +32 (0)10 47 37 71; Fax: +32 (0)10 47 24 28
Email: peeters@ecop.ucl.ac.be
Website: http://www.ecop.ucl.ac.be/prairies
LBNL
Prof. Martin HERMY / prof. Bart MUYS
Katholieke Universiteit Leuven (KUL)
Laboratorium voor Bos, Natuur en landschap
Vital Decosterstraat 102
B-3000 Leuven
Tel: +32 (0)16 32 97 57; Fax: +32 (0)16 32 67 60
Email: martin.hermy@agr.kuleuven.ac.be
bart.muys@agr.kuleuven.ac.be
Website: http://www.agr.kuleuven.ac.be/lbh/lbnl/lbnl_home_en.htm
ALME
Prof. Erik MATHIJS
Katholieke Universiteit Leuven (KUL)
Departement Agrotechniek en -Economie
Afdeling Landbouw- en Milieueconomie
Willem de Croylaan 42
B-3001 Leuven
Tel: +32 (0)16 32 14 50; Fax: +32 (0)16 32 19 96
Email: erik.mathijs@agr.kuleuven.ac.be
Website: http://www.agr.kuleuven.ac.be/aee/clo/clohomen.htm
GERU
Prof. Marnik VANCLOOSTER / prof. Charles BIELDERS
Université catholique de Louvain (UCL)
Département des sciences du milieu et de l'aménagement du territoire
Croix du Sud, 2, bte.2
B-1348 Louvain-la-Neuve
Tel: +32 (0)10 47 37 10; Fax: +32 (0)10 47 38 33
Email: vanclooster@geru.ucl.ac.be
bielders@ geru.ucl.ac.be
Website: http://www.geru.ucl.ac.be/
Gebruikerscomité
- Bernard De Cock - Fédération Wallonne de l'Agriculture (FWA) - Gembloux
- Catherine Hallet - Ministère de la Région Wallonne - Direction générale des Ressources Naturelles et de l'Environnement (DGRNE) - Coordination de l'Environnement - Jambes
- Jean-Marie Huybreck - Ministère de la Région Wallonne - Direction générale de l'Agriculture (DGA) - Jambes
- Sabine Laruelle - Féderation Wallonne de l'Agriculture (FWA) - Gembloux
- D. Peusens - Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Centrum Landbouwkundig Onderzoek - Departement Plantengenetica en -veredeling - Melle
- Dirk Reheul - Steunpunt duurzame landbouw - Gontrode
- Frederic Rouxhet - Conseil wallon de l'environnement pour le développement durable (CWEDD) - Liège
- Marc Thirion - Ministère de la Région Wallonne - Direction générale de l’Agriculture (DGA) - Jambes
- Ignace Van de Walle - Vlaams Agrarisch Centrum - Merelbeke
- Jacques VanOutryve - Boerenbond - Leuven
- Koen Wellemans - Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Administratie Land- en Tuinbouw (ALT) - Brussel
Framework for assessing sustainability levels in Belgian agricultural systems - SAFE : final report
Sauvenier, X. - Valckx, J. - Van Cauwenbergh, N. ... et al Brussels : Belgian Scientific Policy, 2006 (SP1571)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
SAFE : brochure
Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2006 (SP1615)
[Om te downloaden]
SAFE : brochure
Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2006 (SP1616)
[Om te downloaden]
SAFE : brochure
Brussels : Belgian Science Policy, 2006 (SP1617)
[Om te downloaden]
