Onderzoeksproject CP/33 (Onderzoeksactie CP)
Context
Bijna 10.000 ton actieve stof van gewasbeschermingsmiddelen wordt jaarlijks gecommercialiseerd in België (landbouwkundige en niet-landbouwkundige sector inbegrepen). Deze gewasbeschermingsmiddelen zorgen voor een voldoende voedselvoorraad en verzekeren een hoge kwaliteit van de voeding. Ze verzekeren eveneens de rentabiliteit van de landbouwproductie. Doch, ongunstige neveneffecten worden vaak geassocieerd met hun gebruik zoals: toxiciteit voor de gebruiker, het risico van residu’s in de voeding, het ontwikkelen van resistentie, de ongewenste effecten op het milieu. Daarom wordt er een systeem van schatting van impact van gewasbeschermingsmiddelen (PIAS: Pesticide Impact Assessment System) ingevoerd met als doel een verantwoord en duurzaam gebruik van gewasbeschermingsmiddelen in de gehele landbouwwereld.
Beschrijving van het project
Doelstellingen
- Selectie of ontwikkeling van een werkinstrument (PIAS) dat de globale impact van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, op gebied van veiligheid van de voedselketen, milieu, economische en sociale aspecten, toelaat.
- Het uitvoeren van enquêtes om de knelpunten waarmee de landbouwers geconfronteerd worden en die zich situeren op socio-economisch, landbouwkundig vlak en milieu, te integreren.
- Het werkinstrument testen door de respons op verschillende parameters bij een reeks opeenvolgende situaties na te gaan. Op deze wijze worden de fundamenten/basisaspecten, de gevoeligheid en de robuustheid van dit werktuig aangaande wijziging van parameters getest.
- Gebruiken van dit werktuig voor evaluatie van de voor- en nadelen van de verschillende maatregelen, bijv. aanleggen van grasbermen langs rivieren, een gebruikslimiet voor bepaalde gewasbeschermingsmiddelen in het kader van kwaliteitslabels, ecotaks, enz.
- Voorstellen van scenario’s van gebruik van gewasbeschermingsmiddelen om beslissingen aangaande de landbouwer zelf, maar ook aangaande organisaties bevoegd voor publieke aangelegenheden, te vergemakkelijken.
Methodologie
De eerste fase bestaat uit het identificeren van momenteel ontwikkelde milieu- en toxiciteitindicatoren die van toepassing zijn in een gespecificeerd kader. Toxicologische en ecotoxicologische gegevens zullen geselecteerd worden uit de literatuur (wetenschappelijke literatuur of erkenninsgsdossiers) en uit de bestaande gegevens (ecotox, agritox, enz.). Ook zullen enquêtes uitgevoerd worden bij de gebruikers van de gewasbeschermingsmiddelen (land- en tuinbouwers, ...) om de parameters te identificeren die bepaalde beslissingen op gebied van beheer beïnvloeden. Deze systematische benadering zal de grenzen bepalen binnen dewelke de indicatoren vertaald dienen te worden om hun draagwijdte te optimaliseren. Dit zal gebeuren door een aangepaste presentatie en inhoud. De indicatoren zullen dan samengebracht worden in één enkel werkinstrument (PIAS). In een tweede fase, zal het werkinstrument gevalideerd worden door monitoring enerzijds van de waterkwaliteit, voor een bepaald hydrografisch bekken, en anderzijds van de aanwezigheid van residu’s in de voeding. Uiteindelijk laat dit instrument toe de impact op de volksgezondheid en de verschillende milieu-compartimenten (lucht, bodem, water) van bepaalde maatregelen te evalueren (enerzijds de actuele maatregelen, anderzijds de voorgestelde toekomstgerichte maatregelen).
Interactie tussen de verschillende partners
De rangschikking van de taken die zullen worden uitgevoerd en de hieruit volgende interacties tussen de partners worden weergegeven in de hierop volgende uiteenzetting.
Verwachte resultaten en/of producten
Het project zal een werkinstrument (PIAS) leveren om de reële impact van de gewasbeschermingstoepassingen en tevens de economische gevolgen van de invoer van nieuwe instrumenten en productietechnieken in het landbouwmilieu te schatten. Een classificatie van de gewasbeschermingsmiddelen naargelang hun effecten op de volksgezondheid en de verschillende milieucompartimenten zal mogelijk zijn. De ontwikkelde werkinstrumenten zullen toelaten de vooruitgang bij het verminderen van de secundaire effecten van het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen te kwantificeren en laten dus toe de landbouwer te helpen een effectieve en aanvaardbare keuze te maken in zijn gewasbeschermingsplan. Indien mogelijk zullen deze keuzes kunnen gespecificeerd worden naar karakteristieken en doelstellingen voor een bepaalde omgeving. Dit leidt tot voorstellen van scenario’s, naar de overheidsdiensten toe voor beter gebruik van gewasbeschermingsmiddelen.
Partners
Activiteiten
De onderzoeksactiviteiten van het departement ‘l’Unité de Phytopathologie’ van het UCL, richten zich naar de ontwikkeling van gewasbeschermingstoepassingen die kwaliteits- en rendementsverhogend zijn op het gebied van de plantaardige productie en die tevens milieuvriendelijk zijn. De belangrijkste ervaring van het Labo Gewasbescherming van de Universiteit Gent (RUG) situeert zich bij de bepaling van de residu’s van gewasbeschermingsmiddelen in gewassen en in het milieu. Er is een indicator (POCER) ontwikkeld om de milieu-impact van de gewasbeschermingsmiddelen te bepalen. Het departement ‘Kwaliteit en Veiligheid’ van CODA-CERVA heeft vakkennis wat betreft de verspreiding, de degradatie en adsorptie van gewasbeschermingsmiddelen in de bodem. Een regionale indicator voor de blootstelling en de risico’s verbonden aan de aanwezigheid van gewasbeschermingsmiddelen in de oppervlaktewateren (SEPTWA) en een indicator voor de evaluatie van de risico’s verbonden aan gebruik van gewasbeschermingsmiddelen (SyPEP) worden ontwikkeld in dit departement.
Coördinaten
Prof. H. Maraite
Université catholique de Louvain (UCL)
Faculté d’ingénierie biologique, agronomique et environnementale - Unité de phytopathologie
Place Croix du Sud 2 boîte 3
B-1348 Louvain-la-Neuve
Tel: +32 (0)10 47 37 49; Fax: +32 (0)10 47 86 97
E-mail: maraite@fymy.ucl.ac.be
Prof. Dr. Ir. W. Steurbaut
Universiteit Gent (RUG)
Faculteit Landbouwkundige en Toegepaste Biologische wetenschappen
Laboratorium Gewasbescherming
Coupure Links 653
B-9000 Gent
Tel: +32 (0)9 264 60 11 ; Fax: +32 (0)9 264 62 49
E-mail : Walter.Steurbaut@rug.ac.be
Dr. Ir. Ph. Debongnie
Centre d’Etude et de recherche Vétérinaires et Agrochimiques (CERVA)
Leuvensesteenweg 17
B-3080 Tervuren
Tel: +32 (0)2 769 22 48; Fax: +32 (0)2 769 23 05
E-mail : Ph.Debongnie@var.fgov.be
Gebruikerscomité
- Philippe Costrop - Phytofar - Ruisbroek
- Charles de Schaetzen - Proefcentrum voor fruitteelt - Sint-Truiden
- Bernard Decock - Fédération Wallonne de l'Agriculture (FWA) - Gembloux
- Ph. Delaunois - Ministère de la Région Wallonne - Direction du développement et de la vulgarisation - Beez
- Stéphane Delbrassinne - BASF Belgium - BU Crop Protection - Brussel
- Georgette Detiege - Phytofar - Bruxelles
- Christophe Dierckxsens - Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - AMINAL - Sectie Water - Brussel
- Herman Fontier - SPF Santé publique, Sécurité de la Chaîne alimentaire et Environnement - DG 4 - Bruxelles
- Guy Foucart - Centre Indépendant de Promotion Fourragère - Louvain-la-Neuve
- O. Hermann - Institut Royal Belge pour l'Amélioration de la Betterave - Tienen
- Jean-Marie Huybreck - Ministère de la Région Wallonne - Direction générale de l'Agriculture (DGA) - Jambes
- Jean-François Misonne - Institut Royal Belge pour l'Amélioration de la Betterave - Tienen
- Stijn Overloop - Vlaamse Milieu Maatschappij (VMM) - Mechelen
- Luc Peeters - Dienst Residu Contrôle - Sint-Katelijne-Waver
- Benoît Tricot - Ministère de la Région Wallonne - Division de l'eau, direction des eaux de surface - Jambes
- M. Trybou - SPF Santé publique, Sécurité de la Chaîne alimentaire et Environnement - Bruxelles
- Marc Vandercammen - Centre de Recherche et d'Information des Organisations de Consommateurs (CRIOC-OIVO) - Bruxelles
Development of awareness tools for a sustainable use of pesticides : final report
Maraite, H. - Steurbaut, W. - Debongnie, P. Brussels : Federale Science Policy, 2004 (SP1378)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
