Onderzoeksproject CP/35 (Onderzoeksactie CP)
Context
Op EU niveau wordt gesteld dat duurzame ontwikkeling de centrale doelstelling moet worden in alle beleidsdomeinen. Een van de gevaren voor de duurzame ontwikkeling is de congestie van het vervoer, die een stijgende lijn vertoont.
Het doel van het gemeenschappelijk vervoerbeleid in de EU is om de toenemende congestie en vervuiling aan te pakken en het gebruik van meer milieuvriendelijke transportwijzen aan te moedigen. Prioritaire doelstelling van de EU ter verbetering van het vervoerssysteem en de ruimtelijke ordening is de beheersing van de mobiliteitsvraag met betrekking tot het wegvervoer. Dit wil men teweeg brengen door een verschuiving van het wegvervoer naar het vervoer per spoor, over het water en het openbaar passagiersvervoer, om te bereiken dat het aandeel van het wegvervoer in 2010 niet groter zal zijn dan in 1998.
Beschrijving van het project
Doelstellingen
In dit project worden de mogelijkheden verkend om de mobiliteitsvraag te beheersen door het gebruik van verhandelbare mobiliteitsrechten (VMR). Het doel is viervoudig:
1. Het opstellen van een economisch-juridische analyse van verhandelbare rechten waarbij een link gelegd zal worden met een gelijkaardig systeem in de strijd tegen milieuvervuiling, namelijk het emissierechtensysteem.
2. Het onderzoeken van de technologische haalbaarheid van verhandelbare rechten door middel van een screening en prioritisering van vergelijkbare systemen.
3. Beter inzicht verwerven in de langetermijn socio-economische effecten door het opstellen van een systeemdynamisch model.
4. Het onderzoeken van de legitimiteit van het systeem, met name het politiek en maatschappelijk draagvlak.
Methodologie
Het eerste deel van het onderzoek is een analyse van beschikbare literatuur betreffende emissierechten. Het doel hiervan is om te leren uit de praktijk en theorie hoe een systeem van verhandelbare rechten er in concreto moet uitzien. Dit wordt uitgevoerd door het LUC. Tevens wordt er door Iris Consulting (onderaannemer van het LUC) onderzoek verricht naar vergelijkbare systemen, door het uitvoeren van een literatuurstudie, aangevuld met een onderzoek naar ‘best practices’ en interviews met bevoorrechte getuigen.
De VUB zal een systeemdynamisch model opstellen dat het mogelijk maakt de effecten van de invoering van mobiliteitsrechten op langere termijn te bestuderen. Het doel van een systeemdynamisch model is de besluitvormers te helpen hun mentaal beeld van het systeem dat bestudeerd wordt uit te drukken, het te structureren en het te integreren in een oorzaak-gevolg diagram. Op basis van het ontwikkelde model kunnen dan verscheidene alternatieve beleidsscenario’s gesimuleerd worden.
De eerste stap in dit proces is het opstellen van een mentale voorstelling van de vraag naar mobiliteit in België. Deze analyse bestaat vooreerst uit een probleemdefiniëring, en aldus een afbakening van het te onderzoeken systeem. Dan gaat men het systeem conceptualiseren, de zogenaamde mentale voorstelling.
In de tweede stap worden waarden aan de variabelen toegekend. Het doel van de modellering is nagaan hoe het systeem zal evalueren in de tijd.
Eenmaal het causaal diagram is opgesteld en de relaties tussen de variabelen gekwantificeerd zijn, wordt in de derde stap aan de hand van softwareprogramma’s het gedrag van het systeem in de tijd gesimuleerd en worden de gevolgen van bepaalde beleidsopties nagegaan.
De laatste stap is een evaluatie van de verscheidene beleidsopties waar vooral de mogelijke ongewenste effecten van de invoering van mobiliteitsrechten zullen worden besproken.
Onderzoek naar legitimiteit, politiek en maatschappelijk draagvlak wordt uitgevoerd door Langzaam Verkeer vzw. Voor de studie van het politieke draagvlak wordt een beleidsgericht Delphi-onderzoek uitgevoerd. Dit is een systematische bevragingsronde die gebruikt wordt om conflicterende opinies rond een bepaald beleidsdomein in kaart te brengen, pro en contra argumenten te analyseren en om de verschillen te schetsen tussen verschillende groepen van respondenten.
Om te peilen naar het bestaan van een maatschappelijk draagvlak voor VMR en de eventuele creatie ervan worden focusgroepen georganiseerd voorafgegaan door een individuele schriftelijke bevraging van de deelnemers. Deze voorafgaande bevraging stelt de onderzoeker in staat om de focusgroepen beter samen te stellen en om een aantal bevindingen hieruit in de groepsdiscussies voor te leggen.
Partners
In dit project werken het LUC en Iris Consulting in nauw verband samen voor het opstellen van de haalbaarheidsanalyse en van de verschillende alternatieven (jaar 1). Deze alternatieven worden gebruikt door de VUB en door Langzaam Verkeer vzw voor het uitvoeren van hun onderzoek (jaar 1+jaar 2). In jaar 3 worden de drie benaderingen (haalbaarheid, effectiviteit en legitimiteit) in een geïntegreerd en consistent rapport samengevat. Hieruit worden ook de beleidsconclusies gedistilleerd. Deze integrerende en concluderende eindrapportage wordt hoofdzakelijk verzorgd door het LUC.
Verwachte resultaten
Het project zal resulteren in:
- Een consistente en communiceerbare theorie van verhandelbare mobiliteitsrechten.
- Een classificatie en evaluatie van concrete, alternatieve VMR-systemen.
- Een analyse van de effectiviteit van VMR voor de mobiliteit.
- Concrete implementatie scenario’s.
- Publieke informatie, debat en verhoging van draagvlak voor VMR.
Partners
Activiteiten
De groep beleidsmanagement van het LUC doet beleidsondersteunend onderzoek op het vlak van milieubeleid, ruimtelijke ordening, arbeidsmarktbeleid en gerechtelijke organisatie. Onderzoeken worden uitgevoerd in opdracht van de federale overheid, gewestelijke overheden en publieke instellingen.
De onderzoekseenheid ‘statistiek en operationeel onderzoek’ van de VUB bestudeert de Adaptive Control Methodology, waarin Systeemdynamica, MCDA en Controle Theorie met elkaar gecombineerd worden, en past deze methodologie toe op verschillende socio-economische problemen. In deze onderzoekseenheid werd sinds meer dan 15 jaar een aanzienlijke expertise ontwikkeld op het gebied van de besluitvorming en meer in het bijzonder op het gebied van de Multicriteria Analyse.
Langzaam Verkeer onderzoekt en begeleidt vernieuwende verkeersprogramma’s en -projecten via een coherente maatschappelijke aanpak. De multidisciplinaire staf is opgesplitst in 3 afdelingen: onderzoek & beleidsvoorbereiding, planning & ontwerp en vorming & communicatie.
Coördinaten
Coördinator:
Prof. dr. L. Vereeck
Limburgs Universitair Centrum
Universitaire Campus, Gebouw D
B-3590 Diepenbeek
Tel: +32 (0)11 26 87 32; Fax: +32 (0)11 26 87 60
E-mail: lode.vereeck@luc.ac.be
Promotor:
Prof. dr. J.P. Brans
Vrije Universiteit Brussel
Vakgroep Statistiek en Operationeel Onderzoek
Pleinlaan 2
B-1050 Brussel
Tel: +32 (0)2 629 22 86; Fax: +32 (0)2 629 20 60
E-mail: jpbrans@vub.ac.be
Promotor:
Jos Zuallaert
Afgevaardigd Beheerder
Langzaam Verkeer vzw
J.P. Minckerlerstraat 43 A
B-3000 Leuven
Tel: +32 (0)16 23 94 65; Fax: +32 (0)16 29 02 10
E-mail: LV@langzaamverkeer.be
Gebruikerscomité
P. Kunch, ONDRAF/NIRAS
J. Vinois, Europese Commissie
R. Delathouwer, Kabinet van de Staatssecretaris van Mobiliteit, Ambtenarenzaken, Brandbestrijding en Dringende Medische Hulp van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering
H. Van Dongen, DWTC
G. Jamart, DWTC
P. Hofman, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap AFW (Afdeling Wegen en Verkeer)
K. Lambrechts, Provincie Vlaams-Brabant
T. Van Mierlo, Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, AMINAL
N. da Silva, Federale Diensten voor het Leefmilieu
Verhandelbare mobiliteitsrechten: haalbaarheid, socio-economische effectiviteit en maatschappelijk draagvlak : eindrapport
Vereeck, L. - Crals, E. - Macharis, C. ... et al Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2007 (SP1733)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
