Onderzoeksproject CP/55 (Onderzoeksactie CP)
Context
Bij het streven naar duurzame ontwikkeling is het ontwikkelen van een duurzame energievoorziening een cruciaal onderdeel. Zo is er onder impuls van het protocol van Kyoto een stijgende belangstelling voor het uitwerken van energiebesparingplannen en het promoten van milieuvriendelijke technologieën inzake hernieuwbare energie.
Op de langere termijn zullen echter bijkomende alternatieven gezocht moeten worden. Specifiek voor de Belgische situatie is de combinatie van verdere verlaging van emissies (CO2, NOx,…) met een uitstap uit het nucleaire een grote uitdaging.
Op internationaal vlak wordt waterstof als energiedrager voor de toekomst als belangrijke optie beschouwd. In de VS is reeds een ‘Roadmap to Hydrogen’ ontwikkeld en op Europees niveau is recent ‘Hydrogen Energy and Fuel Cells, a vision of our future’ gepresenteerd.
Binnen het Belgische energiebeleid is het inzicht in waterstof als energiedrager nog zeer beperkt en dit project beoogt de eerste stap te zijn in een te ontwikkelen wetenschappelijke beoordeling van waterstof in de Belgische context.
Beschrijving van het project
Doelstellingen
Het beschikbaar maken van internationale knowhow inzake waterstof via databases en het ontwikkelen van tools (technisch-economisch model) en inzichten (technologie assessment) waarmee in de toekomst waterstof als energiedrager voor België geëvalueerd kan worden.
Methodologie
Het project is verdeeld over 5 werkpakketten, elk bestaande uit meerdere taken.
Het project start met het bouwen van een database betreffende technologie, wetgeving en internationale ervaring met waterstof. Deze databanken dienen als input voor de instrumenten en meningen die ontwikkeld worden (WP 1).
Gebaseerd op de databases wordt een waterstof-module ontwikkeld binnen het MARKAL-TIMES-model, gefocusseerd op de specifieke Belgische situatie (bv. energievraag, bestaande waterstof-infrastructuur,…). De database achter het model wordt geactualiseerd aangezien waterstofproductie- technologie nu niet is opgenomen in het model. Het model zal getest worden met enkele gevalstudies (WP 2).
Vervolgens wordt de technology assessment (TA) gestart waarin een mogelijk scenario voor het gebruik van waterstof in België wordt gedefinieerd in dialoog met experts en met een gebruikerscomité. Dit scenario zal technisch-economisch geëvalueerd worden door MARKAL-TIMES en de resultaten zullen worden bediscussieerd met experts/gebruikerscomité (WP 3).
Binnen het scenario krijgt de actuele wetgeving (hiaten, barrières) betreffende waterstof aandacht aangezien het opstellen van een duidelijke wetgeving een voorwaarde is voor het realiseren van demonstratieprojecten die passen in het scenario (WP 4).
De resultaten van de technisch-economische analyses, de technology assessment en de evaluatie van de wetgeving zullen vertaald worden naar beleidsaspecten, zoals mogelijke beleidsinstrumenten en beleidsobjectieven. Ook de wisselwerking van een waterstofscenario met de visie van het Europese beleid, zoals geformuleerd in de groen- en witboeken, zal behandeld worden (WP 5).
Interactie tussen de verschillende partners
Het eerste werkpakket, de database betreffende waterstof (technologie, regulering en buitenlandse ervaringen) zal uitgevoerd worden door Vito en de Universiteit van Luik.
Het tweede werkpakket wordt uitgevoerd door de Universiteit van Leuven in samenwerking met Vito. Het bestaat uit 3 taken (voorbereiding en testen van het MARKAL-TIMES model, scenario- berekeningen en evaluatie van TA resultaten). De klemtoon bij deze werkzaamheden ligt op de wijzigingen in MARKAL-TIMES en in de scenarioberekeningen.
Het derde werkpakket wordt voornamelijk uitgewerkt door Vito. Het omvat 4 taken (definitie van methodologie en selectie van actoren/experts, uitvoering van assessment, vergelijking van de visie van de experts met de scenarioberekeningen en de evaluatie van de TA). Alle andere partners zullen assisteren bij de vergelijking met de visie van de experts.
Het vierde werkpakket wordt uitgevoerd door de Universiteit van Luik en Vito. Het bestaat uit 3 taken (Belgische inventaris voor het scenario, buitenlandse wetgevings- en vergunningsprocedures en omzetting van deze naar de Belgische situatie en perspectieven).
Het vijfde werkpakket is het afsluitende werkpakket. Alle partners zullen deelnemen in ongeveer gelijke mate. 3E assisteert bij het tonen van de relatie met de Europese doelstellingen. Hier worden 3 taken behandeld (mogelijke beleidsdoelstellingen, mogelijke instrumenten en de wisselwerking met gerelateerde Europese beleidsdomeinen).
Link met internationale programma’s
Momenteel definiëren de Verenigde Staten van Amerika, Japan en de Europese Unie hun energiebeleid betreffende waterstof als energiedrager en de budgetten voor onderzoek en ontwikkeling zullen de komende jaren significant stijgen.
De partners die dit project uitvoeren zijn reeds actief in verschillende Europese projecten op vlak van waterstof, brandstofcellen, hernieuwbare energie, economische beoordeling van energietechnologieën (Hysociety, FCTESTNET, ACCEPT, Markal-internationale gebruikersgroep, Solar Roadmap, Role of Renewables in the EU). Vito en de Universiteit van Luik zijn de Belgische vertegenwoordigers binnen het IEA uitvoeringsakkoord "Advanced Fuel Cells".
Verwachte resultaten en/of producten
De resultaten van het project kunnen als volgt samengevat worden:
* databases met internationale knowhow en ervaring m.b.t. waterstof
* waterstofmodule binnen MARKAL-TIMES, geïllustreerd met een scenarioberekening
* opzet van een technology assessment rond waterstof, gefocusseerd naar waterstofscenario
* vertaling van stand van zaken van wetgeving en vergunningen met betrekking tot waterstof in andere landen
* definitie relevante beleidsaspecten rond waterstof
Partners
Activiteiten
VITO (Expertisecentrum Energietechnologie)
Vito, de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek, richt zich op de ontwikkeling van innovatieve producten en processen op de domeinen ‘materialen’, ‘milieu’ en ‘energie’. De strategie van het Expertisecentrum Energietechnologie focusseert zich op de introductie van duurzame energiesystemen en op rationeel gebruik van energie, zowel in de sectoren voor automotive toepassingen als voor toepassingen in gebouwen. In deze sectoren spelen brandstofceltechnologie en waterstof een belangrijke rol in het actuele onderzoek.
Universiteit van Luik (Laboratorium Industriële Chemie)
Het laboratorium Industriële Chemie is een onderzoekscentrum, dat actief is op gebied van alternatieve energie, in het bijzonder brandstofcellen, veiligheid in de chemische industrie en milieuvraagstukken.
KU Leuven (afdeling Energie, Transport en Milieu, ETE)
De afdeling ETE is een onderdeel van het Centrum voor Economische Studies en is gespecialiseerd in het gebruik van rekenmodellen om vraagstukken te analyseren in verband met prijszetting en investeringen op het vlak van transport, energie en milieu.
3E nv
3E is een ingenieurs- en consulting bedrijf met specialisatie op vlak van hernieuwbare energie en rationeel gebruik van energie in gebouwen. Het bedrijf streeft ernaar een brugfunctie te vervullen tussen onderzoeksgroepen en de markt.
Coördinaten
Coördinator
Adwin Martens
Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (Vito)
Boeretang 200
B-2400 Mol
Tel: +32 (0)14 33 59 16
Fax: +32 (0)14 32 11 85
adwin.martens@vito.be
http://www.vito.be
Promotoren
Sylvie Groslambert
Université de Liège (ULg)
Laboratoire de Chimie Industrielle B6
B-4000 Liège
Tel: +32 (0)4 366 23 51
Fax: +32 (04) 366 29 29
s.groslambert@ulg.ac.be,
www.ulg.ac.be/cior-fsa/
Guido Pepermans
Katholieke Universiteit Leuven (KULeuven)
Departement Economie
Naamsestraat 69
B-3000 Leuven
Tel: +32 (0)16 32 68 26
Fax: +32 (0)16 32 67 96
Guido.Pepermans@econ.kuleuven.ac.be
http://www.econ.kuleuven.ac.be
Geert Dooms
3E nv
Verenigingsstraat 39
B-1000 Brussel
Tel: +32 (0)2 217 58 68
Fax: +32 (0)2 219 79 89
geert.dooms@3E.be
Gebruikerscomité
De volgende instellingen hebben hun interesse in de resultaten van de studie uitgedrukt:
viWTA, Vlaamse overheid
Apere, Waalse organisatie voor hernieuwbare energie
SPE, Elektriciteitsbedrijf
IBGE/BIM, Brusselse overheid
DGTRE, Waalse overheid
Aminal, Vlaamse overheid
ANRE, Vlaamse overheid
ODE Vlaanderen, Vlaamse organisatie voor hernieuwbare energie
Federale administratie milieu, Federale overheid
Development of tools to evaluate the potential of sustainable hydrogen in Belgium : final report
Brussels : Federal Science Policy, 2007 (SP1731)
[Om te downloaden]
Ontwikkeling van instrumenten ter evaluatie van het potentieel voor duurzame waterstof in België: samenvatting
Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2007 (SP1748)
[Om te downloaden]
Développement d'outils d'évaluation du potentiel de l'hydrogène durable en Belgique : résumé
Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2007 (SP1749)
[Om te downloaden]
Development of tools to evaluate the potential of sustainable hydrogen in Belgium : summary
Brussels : Federal Science Policy, 2007 (SP1750)
[Om te downloaden]
