Onderzoeksproject CP/61 (Onderzoeksactie CP)
Context
Bezorgdheden omtrent verkeers- en sociale (on)veiligheid zorgen ervoor dat kinderen in hun verplaatsingen vaak worden beperkt of begeleid (m.n. met de auto gebracht). Anderzijds wordt van kinderen, zeker vanaf de leeftijd van 10 jaar, een groeiende zelfstandigheid verwacht; zij streven die zelf ook na. Tijdens de overgang naar de middelbare school worden kinderen vaak significant autonomer in hun dagelijkse mobiliteit.
Door hun eigen visie op mobiliteit te bestuderen maakt dit project het mogelijk om kinderen, als toekomstige generatie volwassenen, te betrekken in de ontwikkeling van een duurzame mobiliteit. Het project situeert zich op het kruispunt van twee jonge en zich volop ontwikkelende wetenschappelijke disciplines: de sociologie van ‘childhood’ (de categorie kinderen in de samenleving) en (de sociologische invalshoek in) de vervoerswetenschappen.
Beschrijving van het project
Doelstellingen
Het project onderzoekt de vervoersafhankelijkheid en vervoersautonomie van kinderen tussen 10 en 13 jaar oud en de ervaringen en verwachtingen die zij daarbij hebben. Het exploreert hun mobiliteitsbehoeften en -voorkeuren, en de concrete manieren waarop zij zich dagelijks verplaatsen. Het onderzoek moet tonen in welke mate zelfstandige mobiliteit voor kinderen belangrijk is en welke factoren deze autonomie mogelijk maken of bemoeilijken. De eigen benadering van kinderen, die in dit project centraal staat, kan geconfronteerd worden met ecologische, economische en sociale argumenten inzake (duurzame) mobiliteit. De algemene en beleidsgerichte doelstelling van het project is het meer op kinderen gericht maken van mobiliteitsprojecten.
De belangrijkste operationele doelstellingen van dit project zijn de volgende:
- Wetenschappelijk onderbouwde kwalitatieve kennis verzamelen over de ervaringen en meningen van kinderen inzake mobiliteit, en deze kennis toetsen en uitbreiden via een representatieve steekproef van Vlaamse kinderen (10 tot 13 jaar);
- Informatie over de mobiliteit van kinderen verzamelen;
- Kennis ontwikkelen en beschikbaar maken over hoe kinderen kunnen deelnemen aan het opstellen van mobiliteitsprojecten op lokaal niveau;
- Participatiemethodieken voor kinderen ontwikkelen in toekomstige lokale mobiliteitsprojecten.
Methodologie
Het onderzoeksproject verloopt in vier onderscheiden maar telkens op elkaar voortbouwende fases, waarbij diverse methodologieën worden gecombineerd:
- Een literatuurstudie op twee domeinen: de methodologie van kwalitatief onderzoek met kinderen, en het bestaande onderzoek over mobiliteit vanuit het perspectief van kinderen;
- Een kwalitatief onderzoek naar de beleving van mobiliteit bij kinderen. Dit gebeurt via een vrij open bevraging van kinderen, voornamelijk via verbale methodes (interviews en focusgroepen), over hun eigen ervaringen van en opinies over hun verplaatsingen en hun autonomie of afhankelijkheid daarin. Jongens en meisjes uit het laatste jaar van de basisschool en het eerste jaar van de middelbare school uit een meer stedelijke en een meer rurale omgeving worden bevraagd;
- Een kwantitatief toetsingsonderzoek controleert de resultaten van het kwalitatieve onderzoek in een representatieve steekproef en weegt de factoren die het kwalitatieve onderzoek als relevant heeft gedefinieerd. Een steekproef van 5000 kinderen uit heel Vlaanderen wordt via een vragenlijst bevraagd over de eigen ervaringen en meningen i.v.m. mobiliteit en over hun feitelijke, aan concrete activiteiten gerelateerde verplaatsingsgedrag;
- Een actieonderzoek in vier gemeentes (telkens twee uit een rurale en een urbane omgeving) waarin een lokaal mobiliteitsproject wordt begeleid en geobserveerd. De resultaten van het literatuuronderzoek en het kwalitatieve en kwantitatieve onderzoek zullen gebruikt worden als input voor het actieonderzoek. Verschillende methodes die in de vorige fases werden geïdentificeerd zullen worden toegepast om kinderparticipatie op het lokale niveau te stimuleren.
Interactie tussen de verschillende partners
De organisatie van het onderzoek, waarin de opeenvolgende fases op elkaar verder bouwen, vereist een regelmatige interactie tussen de diverse partners. Het literatuuronderzoek wordt uitgevoerd door K&S (aspect methodologie) en LV (aspect mobiliteit). Hierna voert K&S het kwalitatieve onderzoek uit. Dit vormt de basis voor het kwantitatieve toetsingsonderzoek, waarvoor IMOB en PHL zeer nauw samenwerken. Het actieonderzoek, tot slot, wordt uitgevoerd door LV in samenwerking met K&S.
Verwachte resultaten en/of producten
- Diepgaande en breed getoetste kennis over de eigen ervaringen, inzichten en verwachtingen van kinderen inzake hun mobiliteit en de mate waarin zij daarin al dan niet van volwassenen afhankelijk zijn;
- De literatuurstudie, het kwalitatief en het kwantitatief onderzoek zullen telkens in een gepubliceerde paper resulteren;
- Na deze drie onderzoeksfases wordt een workshop georganiseerd waarin de resultaten van het hele project worden voorgesteld;
- Feedback naar gemeentes en kinderen over de bevindingen van het actieonderzoek;
- Publicatie van een gebruiksvriendelijk handboek, niet enkel gericht op jeugdwerk of -ambtenaren maar vooral op de kinderen zelf, over ‘hoe participeren aan mobiliteitsprojecten in mijn gemeente’;
- Verdergezette informatie over en valorisatie van de onderzoeksresultaten bij lokale en bovenlokale verantwoordelijken voor kinderparticipatie en ruimtelijke planning.
Partners
Activiteiten
Kind & Samenleving
Dit onderzoeks- en ontwikkelingscentrum wil de maatschappelijke positie van kinderen stimuleren en legt zich qua methode vooral toe op belevingsonderzoek en inhoudelijk op onderzoek naar kinderen in de publieke ruimte.
Langzaam Verkeer
Langzaam Verkeer vzw is een interdisciplinaire dienstengroep in de domeinen van verkeersveiligheid, verkeersleefbaarheid en duurzame mobiliteit.
Instituut voor Mobiliteit
IMOB is een onafhankelijk wetenschappelijk instituut dat zich toelegt op fundamenteel en toegepast onderzoek in het domein van mobiliteit en verkeer. Het participeert ook in het Vlaams Steunpunt Verkeersveiligheid.
Provinciale Hogeschool Limburg
De Onderzoekscel AMO van de PHL legt zich toe op toegepast onderzoek in de domeinen Architectuur, Mobiliteit en Omgeving, en participeert ook in het Vlaams Steunpunt Verkeersveiligheid.
Coördinaten
Coördinator
Jan Van Gils
Onderzoekscentrum Kind en Samenleving
Nieuwelaan 63
B-1860 Meise
Tel: +32 (0)2 272 07 50
Fax: +32 (0)2 269 78 72
jvangils@k-s.be
http://www.k-s.be
Promotoren
Gert Zuallaert
Langzaam Verkeer vzw
J.-P. Minckelersstraat 43A
B-3000 Leuven
Tel: +32 (0)16 23 94 65
Fax: +32 (0)16 29 02 10
gert.zuallaert@langzaamverkeer.be
http://www.langzaamverkeer.be
Geert Wets
Limburgs Universitair Centrum (LUC)
Departement Bedrijfskunde
Universitaire Campus, Gebouw D
B-3590 Diepenbeek
Tel: +32 (0)11 26 86 49
Fax: +32 (0)11 26 87 00
Geert.Wets@luc.ac.be
http://www.luc.ac.be
Rob Cuyvers
Provinciale Hogeschool Limburg
Departement Architectuur & Beeldende kunst - Onderzoekscel Architectuur, Mobiliteit en Omgeving
Universitaire Campus - Gebouw E
B-3590 Diepenbeek
Tel: +32 (0)11 24 92 13
Fax: +32 (0)11 24 92 01
rob.cuyvers@phlimburg.be
http://www.phlimburg.be
Gebruikerscomité
Marleen Govaerts Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap – Mobiliteitscel
Erwin Debruyne Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG)
Guy Redig Koning Boudewijnstichting
Lynn Dupuis Belgisch Instituut voor de Verkeersveiligheid vzw (BIVV)
Ankie Vandekerckhove Kinderrechtencommissariaat
Voor de volledige en actuele samenstelling van het gebruikerscomité, gelieve de FEDRA databank te raadplegen, op www.belspo.be
Vervoerafhankelijkheid en vervoersautonomie van kinderen (10 - 13 jaar) : eindrapport
Van Gils, Jan - Meire, Johan - Zuallaert, Gert ... et al Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2007 (SP1735)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
