Onderzoeksproject EV/21 (Onderzoeksactie EV)
Context
In de 5de Noordzeeverklaring (2002) benadrukten de Ministers de noodzaak tot het instellen van een beheer gericht op het ecosysteem van de Noordzee en dit met het oog op het behoud van de biologische diversiteit en het verzekeren van een duurzame ontwikkeling. Daartoe is het van essentieel belang om de wetenschappelijk gefundeerde ecologische en socio-economische factoren, die een invloed uitoefenen op het mariene ecosysteem van de Noordzee, te integreren. In diverse onderzoeksactiviteiten omtrent het Belgisch gedeelte van de Noordzee worden ecologische indicatoren geïdentificeerd zonder dat een relatie wordt gelegd met socio-economische indicatoren of omgekeerd. De afwezigheid van aanvaarde systemen en technieken voor een gebalanceerde afweging en integratie van de sociale, economische en ecologische indicatoren, vormt momenteel een belangrijke lacune.
Beschrijving van het project
Duurzaam beheer van de Noordzee is een complex gegeven omwille van de interactie tussen de economische, sociale en ecologische dimensie. Met een onderzoeksteam, samengesteld uit vijf onderzoeksdisciplines (socio-economie, ecologie, ecotoxicologie, visserij en modellering) wordt via een integrale benadering gestreefd naar de ontwikkeling van een conceptueel beleidsmodel, waarbij een evenwicht wordt gezocht tussen de ecologische, economische en sociale indicatoren. Het onderzoek wordt gevoerd ter ondersteuning van het beleid ten aanzien van een duurzaam beheer van het Belgisch deel van de Noordzee.
Doelstellingen
Dit project beoogt de opbouw van expertise inzake de correlatie en de onderlinge afweging van relevante sociale, economische en ecologische gegevens, met de bedoeling om via een verdere verfijning van de relevante indicatoren en hun relaties een conceptueel beleidsmodel ‘Duurzaam beheer van de Noordzee’ te ontwikkelen. Volgende aspecten komen aan bod: betrouwbaarheid van het model, reductie van de onzekerheid en de foutmarges, de relevantie van beleidsmodellen ter ondersteuning van een duurzaam beheer van de zee, alsook het effect van gewijzigde parameters voor de betreffende indicatoren (sociaal, economisch en ecologisch). Gezien dergelijk onderzoek vrij complex is en het zich ten aanzien van het mariene milieu nog in een embryonale fase bevindt, wordt de afbakening van het project beperkt tot de visserij, de ontginning van zand en grind en daaraan gerelateerde scheepvaart.
Methodologie & Interactie tussen de verschillende partners
Alle partners bieden ondersteuning aan de opmaak van de beleidsscenario’s.
Laboratorium voor Mariene Biologie
- Selectie en ontwikkeling van relevante indicatoren voor benthische en epibenthische ecologie die de impact van menselijke activiteiten op zee met betrekking tot visserij en zand- en grindwinning weergeven, op basis van beschikbare literatuur. Ten aanzien van de visserij wordt bijzondere aandacht besteed aan de ecologische impact van gebruikte vismethodes. Bij zand- en grindwinning zal bijzondere aandacht worden besteed aan de verstoring en de herkolonisering van de habitats.
Departement Zeevisserij
- Studie van de ecologische impact van de zeevisserij gebaseerd op eigen projectonderzoek uitgevoerd in de laatste 10 jaar en bijkomende literatuur, met bijzondere aandacht voor de in België gebruikte visserijmethodes.
- Synthese van de bestaande databanken en analyse van niet-verwerkte gegevens in het Departement Zeevisserij met betrekking tot discards in de Belgische garnaal- en platvisserij.
Laboratorium voor Milieutoxicologie
- Selectie en ontwikkeling van relevante ecotoxicologische indicatoren die de impact weergeven van verschillende industriële activiteiten in de Noordzee (visserij, zand- en grindwinning en de lozing van polluenten).
- Selectie van representatieve indicatoren voor de ecologische kwaliteitstoestand, en dit op basis van de chemische eigenschappen van de waterkolom en de zeebodem, inclusief ecologische indicatoren voor de toxicologische kwaliteit en de effecten van polluenten op het ecosysteem.
BMM
- Beheer van de data binnen het project.
- Haalbaarheidsstudie van de visuele weergave van de gegevens en de ondersteuning in de visualisatie van de dynamische aspecten in een conceptueel balansmodel.
- Ondersteuning van de selectie en ontwikkeling van de verschillende types ecologische en ecotoxicologische indicatoren.
- Ondersteuning bij de uitwerking van ecotoxicologische indicatoren door gebruik te maken van modellen.
Maritiem Instituut & Ecolas
- Selectie en formulering van sociale en economische indicatoren voor visserij, zand- en grindwinning en de gerelateerde scheepvaart.
- Onderzoek van de invloed van het basisbeleidsscenario, met aandacht aan de impact ervan op de sociale en economische indicatoren en de relatie met ecologische referentiepunten.
- Ontwikkeling van een eerste conceptueel model (BALANS). Dit model zal, waar mogelijk, worden gebouwd op basis van de dynamische relaties tussen de verschillende indicatoren. Verschillende methodes en technieken voor de integratie en afweging van de sociale, economische en ecologische indicatoren zullen worden geanalyseerd en onderling afgewogen.
- Op basis van de resultaten van een aantal optimalisatiebeleidsscenario’s en via gebruik van het conceptueel balansmodel zullen - in samenspraak met de bevoegde overheden - nieuwe ontwikkelingen in internationaal en nationaal beleid en regelgeving worden geïdentificeerd en gehanteerd om te komen tot voorspellingen op korte en lange termijn van de socio-economische en ecologische gevolgen hiervan.
Verwachte resultaten
- Gedetailleerde databank van de menselijke activiteiten en gecompileerde databank van de benthos op het BCP.
- Ontwikkeling van ecotoxicologische indicatoren die de schade ten gevolge van de betreffende activiteiten op het ecosysteem van de waterkolom in rekening brengen.
- Toepassen en toetsen van de ontwikkelde indicatoren aan de hand van een aantal beleidsscenario’s.
- Identificatie van de sociale en economische indicatoren voor de betreffende activiteiten.
- Relatie tussen socio-economische indicatoren en ecologische indicatoren op basis van een selectie van sleutelsoorten afgeleid uit literatuurstudie en de databank ‘Macrodat’.
- Relatie tussen socio-economische indicatoren en ecologische indicatoren op basis van een selectie van ecotoxicologische stoffen, afgeleid uit literatuurstudie en databankgegevens.
- Vergelijking van methoden voor de integratie en afweging van sociale, economische en ecologische indicatoren.
- Een conceptueel model dat indicatoren voor sociale, economische en ecologische impact van de betreffende activiteiten ten opzichte van elkaar afweegt.
- Relationele database met betrekking tot relevante informatie voor het project.
- Synthetische analyse en visualisatie van deze data.
Partners
Activiteiten
Maritiem Instituut (MI), Universiteit Gent (Prof. Dr. Frank Maes)
Het MI is een onderzoeksinstituut van de Universiteit Gent dat onderzoek verricht en advies verleent aan gouvernementele organisaties, niet-gouvernementele organisaties en private bedrijven. Het personeel van het MI is ondermeer gespecialiseerd in onderzoek inzake internationaal en nationaal milieurecht en -beleid, natuurbescherming en geïntegreerd kustzonebeheer, zeerecht, maritiem recht en scheepvaart.
Ecolas nv, AXE Group
Ecolas nv is een multidisciplinair milieu-consultancybedrijf, dat zijn expertise heeft opgebouwd in beleidsondersteunende studies inzake milieu. Het hoog opgeleid multifunctioneel onderzoeksteam is samengesteld uit economisten, ingenieurs, biologen en geologen. De firma heeft derhalve expertise voor het oplossen van problemen waarin ecologische, economische en sociale aspecten aan de orde zijn.
Sectie Mariene Biologie, Vakgroep Biologie (Prof. Dr. M. Vincx & Dr. S. Degraer)
Het onderzoek van de sectie Mariene biologie omvat sedert 1970 de ecologische en systematische studie van mariene ecosystemen, m.n. de studie van benthische populaties van de Noordzee, met bijzondere aandacht voor de macro- en meiofauna. Nadien werd het onderzoek uitgebreid naar de studie van het hyper- en epibenthos. Recent is het onderzoek uitgebreid naar andere regio’s in de wereld. Naast de biologische aspecten, worden tevens geochemische karakteristieken bepaald en geanalyseerd. Alle chemische methodes zijn opgesteld met het oog op de analyse van sedimenten. Microbiotische aspecten (radioactieve markering) en experimenteel onderzoek naar de microcosmos (cultuurcompartimenten en inademingskamers) zijn beschikbaar.
Laboratorium voor Milieutoxicologie en Aquatische Ecologie (Prof. Dr. Colin Janssen)
Het Laboratorium voor Milieutoxicologie en Aquatische Ecologie heeft fundamenteel onderzoek verricht omtrent verschillende aspecten van aquatische toxicologie (mariene en zoetwater). Dit betreft o.m. de ontwikkeling van toxiciteitstesten met verschillende aquatische organismen; kwantificering van de toxiciteit van waterbodems; ontwikkeling van Toxiciteits-Identificatie-Evaluatie (T.I.E.) en Toxiciteits-Reductie-Evaluatie (T.R.E.) technieken; ontwikkeling van biomarkertechnieken gebaseerd op fysiologische en biochemische testcriteria voor een vlugge karakterisatie van de toxiciteit; onderzoek naar de endocrien verstorende werking van chemicaliën bij vertebraten en invertebraten; ontwikkeling van (predictieve) risicoschattingsmodellen;...
Beheerseenheid Mathematisch Model van de Noordzee (BMM) - Dr. ir. G. Pichot & ir. S. Scory)
Het onderzoek van het BMM legt zich toe op het voorzien van de noodzakelijke kennis en middelen voor een wetenschappelijk beheer van het Noordzee ecosysteem, o.m. gebaseerd op mathematische modellering. BMM is de officiële Belgische instantie inzake beheer van het mariene milieu en vertegenwoordigd België in verschillende internationale organisaties (vb. OSPAR, ...). Als coördinator en hoofd van het IDOD-project (Belgisch federaal oceanografisch datacentrum) heeft het BMM relevante professionele expertise verkregen op het vlak van databeheer.
Departement Zeevisserij - CLO Gent (DvZ) - (Ir. H. Polet)
Het Departement voor Zeevisserij (DvZ-CLO) is een multidisciplinaire onderzoeksinstelling op het gebied van rationele en duurzame exploitatie van de zee, de bescherming van het mariene milieu als een habitat voor de natuurlijke rijkdommen en de kwaliteitscontrole van visserijproducten. De technische afdeling van het DvZ heeft meer dan 10 jaar ervaring met nationale en internationale onderzoeksprojecten. Het DvZ heeft goede contacten met de visserij industrie, visserijorganisaties, de administratie voor zeevisserij en werkt nauw samen met vissers in verschillende projecten, zoals selectiviteit van bestaand vistuig, ontwikkeling van alternatieve visserijtechnieken, monitoring van discards en de studie van milieu-impact van de zeevisserij.
Coördinaten
Promotor
Frank Maes
Universiteit Gent (RUG)
Maritiem Instituut
Universiteitstraat 6, B-9000 Gent
Tel: +32 (0)9 264 68 95; Fax: +32 (0)9 264 69 89
frank.maes@rug.ac.be
http://www.maritieminstituut.be
Partners
Magda Vincx en Steven Degraer
Universiteit Gent (RUG)
Vakgroep Biologie - Sectie Mariene Biologie
K.L. Ledeganckstraat 35, B-9000 Gent
Tel: +32 (0)9 264 52 52; Fax: +32 (0)9 264 53 44
steven.degraer@rug.ac.be
http://allserv.rug.ac.be/~gdsmet/MarBiolwebsite
Colin Janssen
Universiteit Gent (RUG)
Laboratorium voor Milieutoxicologie en Aquatische Ecologie
Jozef Plateaustraat 22, B-9000 Gent
Tel: +32 (0)9 264 37 75; Fax: +32 (0)9 264 37 66
colin.janssen@rug.ac.be
http://fltbwww.rug.ac.be/milieutoxicologie/
Georges Pichot en Serge Scory
Beheerseenheid Mathematisch Model van de Noordzee (BMM)
Gulledelle 100, B-1200 Brussel
Tel: +32 2 773 21 11; Fax: +32 (0)2 770 69 72
s.scory@mumm.ac.be
http://www.mumm.ac.be
Hans Polet
CLO Gent - Departement Zeevisserij
Ankerstraat 1, B-8400 Oostende
Tel: +32 (0)59 34 22 53; Fax: +32 (0)59 33 06 29
Hans.Polet@dvz.be
http://www.dvz.be
Gebruikerscomité
Bernard De Putter - Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Afdeling Waterwegen Kust van het (AWZ-AWK)
Jan Mees - Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ)
Kathy Belpaeme - Provincie West-Vlaanderen
Balancing impacts of human activities in the Belgian part of the North Sea (BALANS) : final report
Maes, F. - Polet, Hans - Vincx, M. ... et al Brussels : Federal Science Policy, 2007 (SP1729)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
Balancing impacts of human activities in the Belgian part of the North Sea (BALANS) : annexes
Brussels : Federal Science Policy, 2007 (SP1730)
[Om te downloaden]
Bibliografische referenties :
