Onderzoeksproject EV/32 (Onderzoeksactie EV)
Context
In de nabijheid van rivieren is het overstromen van beschikbare, laaggelegen gebieden een mogelijkheid om tijdelijk rivierwater te stockeren bij hoog water. Zo kan het overstromingsgevaar van bewoonde gebieden verminderd worden. Het is een mogelijkheid om overmatige waterhoeveelheden te beheersen, die kadert in het concept van "Integraal Waterbeheer" en een toepassing vormt van de EU Richtlijn 2000/60/EC. Ook draagt de constructie van overstromingsgebieden uit ecologisch standpunt bij tot de toename van waardevolle ecosystemen. Deze optie kadert dus ook binnen de concepten van de RAMSAR Conventie, NATURA 2000 en de toepassing van het zesde milieuactieprogramma van de Europese Gemeenschap 2001-2010.
Beschrijving van het project
Omdat metalen accumuleren, kunnen waterrijke gebieden slechts duurzaam ontwikkeld worden als processen die de metaalmobiliteit beïnvloeden, voldoende gekend zijn en voorspellingen kunnen gemaakt worden omtrent het gedrag van de metalen. In het merendeel van de gevallen kunnen echter verschillende overstromingsregimes, zoals periodieke of permanente overstroming, in beschouwing genomen worden. Dit heeft een impact op de mobiliteit, biobeschikbaarheid en toxiciteit van zware metalen. De mogelijke ontwikkelingsscenario’s bij toepassing van verschillende overstromingsregimes worden dan ook geregeld in vraag gesteld door beleidsbepalende instanties, vooral indien het verontreinigde gebieden betreft. Daarom is een diepgaand inzicht in de processen die de metaalmobiliteit beïnvloeden, noodzakelijk om voorspellingen te kunnen doen omtrent de gevolgen van de verschillende beheersopties op biobeschikbaarheid en toxiciteit van de metalen en op ecosysteemontwikkeling.
Doelstellingen
Dit onderzoek heeft tot doel bij te dragen tot de ontwikkeling van beleidsgerichte modellen, die in staat zijn op eenduidige en transparante wijze vragen rond het ontwerp van waterrijke gebieden en gecontroleerde overstromingsgebieden te beantwoorden. De modellen moeten het mogelijk maken bij het ontwerp van gecontroleerde overstromingsgebieden onder verschillende scenario’s voorspellingen te doen omtrent het gedrag van metalen en de ecosysteemontwikkeling. Ze moeten tevens toelaten te evalueren of en onder welke omstandigheden ecosysteemontwikkeling nog aanvaardbaar zal zijn.
Methodologie
Experimenten zullen opgezet worden om de biogeochemische processen als functie van het overstromingsregime te bestuderen. De invloed van vegetatie op de biogeochemie van de bodem en omgekeerd, de impact van vervuiling op metaalopname, groei en ontwikkeling van planten zal onderzocht worden. Onder de verschillende scenario’s zullen effecten van contaminanten onderzocht worden. Hierbij wordt gebruik gemaakt van geschikte biomarkers en toxiciteitstesten. Met de resultaten zullen modellen opgesteld worden, die gevalideerd worden met de gegevens van een pilootschaalexperiment te Kruibeke.
Interactie tussen de verschillende partners
Alle partners werken samen bij het ontwerp van proefopstellingen en het verwerken van de gegevens. De projectleiding en - wat de experimentele proefopzet betreft - de coördinatie van bemonstering en analyses zullen uitgevoerd worden door het Labo voor Analytische Chemie en Toegepaste Ecochemie (UGent - Prof. F. Tack). De Onderzoeksgroep Ecosysteembeheer (UA - Prof. P. Meire) coördineert de bemonstering van het pilootschaalproject te Kruibeke. Biogeochemie en biobeschikbaarheid van de metalen wordt bestudeerd aan het Labo voor Analytische Chemie en Toegepaste Ecochemie (UGent - Prof. F. Tack). Effecten van contaminanten op rietplanten en invertebraten worden bestudeerd door de Onderzoeksgroep Ecosysteembeheer (UA - Prof. P. Meire) en het Labo voor Milieutoxicologie en Aquatische Ecologie (Ugent - Prof. C. Janssen).
Band internationale programma’s
Deze studie sluit aan bij andere nationale Europese onderzoeksprojecten (zoals het Nederlandse RIZA-project "Biochem"), die bijdragen tot de ontwikkeling van beleidsgerichte modellen gericht op het beantwoorden van vragen rond het ontwerp van waterrijke gebieden of overstromingsgebieden.
Verwachte resultaten en/of producten:
Dit onderzoek heeft als doelstelling bij te dragen tot de ontwikkeling van beleidsgerichte modellen, die in staat zijn op eenduidige en transparante wijze vragen rond het ontwerp van waterrijke gebieden en gecontroleerde overstromingsgebieden te beantwoorden. Bovendien zullen criteria opgesteld worden om de risico’s in te schatten die voortvloeien uit de keuze van verschillende beleidsopties bij de aanleg van overstromingsgebieden in verontreinigde milieus. De voornaamste toepassingen zijn gesitueerd in de beleidsbepalende en -ondersteunende arena.
De resultaten zullen gepubliceerd worden in internationale tijdschriften. De verzamelde gegevens, ontworpen modellen en criteria zullen neergeschreven worden in een boek en op CD-rom worden gezet. De resultaten zullen doorgegeven worden aan verschillende nationale en internationale onderzoeksinstituten en beleidsorganen. Tenslotte zal een werkvergadering georganiseerd worden om de problematiek te bespreken met nationale en internationale vertegenwoordigers van verschillende milieugerichte departementen.
Partners
Activiteiten
Metaal biogeochemie en biobeschikbaarheid worden bestudeerd aan het Labo voor Analytische Chemie en Toegepaste Ecochemie (UGent - Prof. F. Tack). Rietgroei en ontwikkeling worden bestudeerd door de Onderzoeksgroep Ecosysteembeheer (UA - Prof. P. Meire). Effecten van contaminanten op invertebraten worden bestudeerd aan het Labo voor Milieutoxicologie en Aquatische Ecologie (UGent - Prof. C. Janssen).
Coördinaten
Coördinator
Filip Tack
Universiteit Gent (UGent)
Labo voor Analytische Chemie en Toegepaste Ecochemie
Coupure Links 653
B-9000 Gent
Tel: +32 (0)9 264 59 93
Fax: +32 (0)9 264 62 32
Filip.Tack@ugent.be
http://allserv.rug.ac.be/~ftack/anafys/
Partners
Colin Janssen
Universiteit Gent (UGent)
Labo voor Milieutoxicologie en Aquatische Ecologie
Jozef Plateaustraat 22
B-9000 Gent
Tel: +32 (0)9 264 89 19
Fax: +32 (0)9 264 37 66
Colin.Janssen@ugent.be
http://allserv.rug.ac.be/~tvrslyck/
Patrick Meire en Eric Dedeckere
Universiteit Antwerpen (UIA)
Departement Biologie - Onderzoeksgroep Ecosysteembeheer
Universiteitsplein 1C
B-2610 Wilrijk
Tel: +32 (0)3 820 22 74
Fax: +32 (0)3 820 22 71
pmeire@uia.ac.be
www.ua.ac.be/ecobe
Gebruikerscomité
Gijs Du Laing - Universiteit Gent - Labo voor Analytische Chemie en Toegepaste Ecochemie
Carlo Heip - Nederlands Instituut voor Ecologie - Centrum voor Estuariene and Mariene Ecologie (NIOO-CEME)
Jean-Pierre Maelfait - Instituut voor Natuurbehoud (IN)
Leo Meyvis - Administratie Waterwegen en Zeewezen (AWZ)
Toon Van Coillie - Vlaamse Landmaatschappij (VLM)
Bart Vandecasteele - Instituut voor Bosbouw en Wildbeheer (IBW)
Jeroen Vanhooren - Vlaamse Milieumaatschappij (VMM)
Changes in metal biogeochemistry resulting from wetland creation: bioavailability, toxicity and risk "WETMAT" : final report
Tack, F. - Janssen, C. - Meire, P. Brussels : Belgian Science Policy, 2006 (SP1661)
[Om te downloaden]
[Uitgeput]
