Onderzoeksproject EV/40 (Onderzoeksactie EV)
Context
Dit project kadert binnen het ‘Tweede meerjarenplan voor wetenschappelijke ondersteuning van een beleid gericht op duurzame ontwikkeling (PODO II)’, deel II “Global Change, Ecosystemen en Biodiversiteit”. Deze gerichte actie handelt omtrent het opzetten van een typologie, een referentieconditie en de classificatie van de Belgische kustwateren in overeenstemming met de bepalingen van de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW).
Sinds de publicatie van de Europese Kaderrichtlijn Water in 2000, moeten lidstaten de doelstellingen, bepaald in deze richtlijn, nakomen.
Eén van de doelstellingen van de ‘Kaderrichtlijn Water’ is de classificatie van verschillende waterlichamen in types (typologie), gebruik makend van twee mogelijke systemen. Buiten de typologie van de oppervlaktewateren (inclusief kustwateren) dienen ‘biologische’ referentiecondities per type te worden bepaald.
De referentie wordt daarbij gebaseerd op een goede ecologische status van de oppervlaktewateren, gerangschikt volgens hun biologische, hydro-morfologische en fysico-chemische toestand.
Beschrijving van het project
Met deze studie streven we ernaar aan alle bovenvermelde doelstellingen m.b.t. de Belgische kustwateren te voldoen en dit tot op één zeemijl van de kustlijn. Het project combineert een algemeen overzicht van de Belgische kust- en mariene wetgeving en de status inzake de uitvoering van de Kaderrichtlijn Water met een onderzoek naar de beschikbaarheid van gegevens en de afbakening van een typologie, referentieconditie en classificatie van de kustwateren. Dit project zal rechtstreeks relevant zijn voor de Belgische verplichtingen inzake de naleving van de bepalingen van de richtlijn en zal voltooid worden via de opeenvolging van verschillende werkpakketten.
Methodologie
In werkpakket één zal de Belgische bevoegdheidsverdeling inzake kust-, en mariene wetgeving worden onderzocht alsook de stand van zake m.b.t. de implementatie van de Kaderrichtlijn Water. Bestaande relevante datasets en literatuurstudies zullen worden, geïnventariseerd, geanalyseerd en gerangschikt overeenkomstig hun belang. Verschillende gegevens waarvan in deze studie gebruik zal worden gemaakt zijn beschikbaar binnen de universiteiten, bij de Beheerseenheid van het Mathematisch Model van de Noordzee (BMM) en bij het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ).
In het tweede werkpakket zullen de kustwateren gerangschikt worden volgens hun type. De typologie wordt gebaseerd op de beschikbare gegevens en studies geïnventariseerd in WP1. Zowel Systeem A als Systeem B zullen in dit werkpakket worden bekeken. Beide systemen zullen geëvalueerd worden en het systeem dat de voorkeur krijgt, zal verder worden uitgewerkt.
In een derde werkpakket zal de referentieconditie bepaald worden. Een type specifieke biologische referentieconditie zal worden bepaald, met weergave van de waarden van de biologische kwaliteitselementen voor kustwatertypes met een goede ecologische status. Teneinde deze biologische referentieconditie te bepalen, zullen naast de biologische kenmerken eveneens criteria voor de fysico-chemische en hydro-morfologische toestand bepaald worden. In dit werkpakket zal een evaluatie gemaakt worden van de verschillende methodes ( historische data analyse, vormgeving, deskundige oordeel,…), hetgeen gebruikt kan worden om deze referentieconditie te bepalen; de gepaste methode zal geselecteerd en toegepast worden op de verschillende gegevens.
In het vierde werkpakket zal de classificatie van de kustwateren geschetst worden, rekening houdend met beschikbare gegevens uit WP1 en het resultaat van WP3. De kustwateren zullen gerangschikt worden volgens hun ecologische status, vooropgesteld in de kaderrichtlijn en het begeleidende document rond typologie, referentie condities and classificatie systemen voor overgangs- en kustwateren.
In het laatste werkpakket zullen adviezen geformuleerd worden naar de beleidsmakers toe.
Interactie tussen de partners
Partners
Activiteiten
De ‘Ecosystem Management Research Group’ (ECOBE) van de Universiteit Antwerpen heeft een lange traditie in het bestuderen van de overgangswateren. Binnen dit domein worden zowel kennis van de functies van het ecosysteem gekoppeld aan de evaluatie van de mogelijke menselijke impact. ECOBE voert in samenwerking met 15 partners het OMES (Research of the Environmental Effects of the Sigma plan) onderzoeksprogramma uit. Dit onderzoeksprogramma wordt sinds 1995 door verschillende overheidsdiensten gefinancierd. Integratie en coördinatie van alle wetenschappelijke studies resulteerde in een holistische kijk op het ecosysteem van het Schelde estuarium. Een uitgebreide databank en een model voor ecosysteemanalyse werden onder andere ontwikkeld.
De kennis uit het OMES onderzoeksprogramma, evenals uit ander projecten, heeft er toe geleid een lange termijnvisie voor het Schelde estuarium op te stellen. Binnen deze visie werd bijkomend een natuurontwikkelingsplan opgesteld voor het ganse estuarium.
Sectie Mariene Biologie, Vakgroep Biologie (Prof. Dr. M. Vincx & Dr. S. Degraer)
Het onderzoek van de sectie Mariene biologie omvat sinds 1970 de ecologische en systematische studie van mariene ecosystemen, m.n. de studie van benthische populaties van de Noordzee, met bijzondere aandacht voor de macro- en meiofauna. Nadien werd het onderzoek uitgebreid naar de studie van het hyper- en epibenthos. Recent is het onderzoek uitgebreid naar andere regio’s in de wereld. Naast de biologische aspecten, worden tevens geochemische karakteristieken bepaald en geanalyseerd. Alle chemische methodes zijn opgesteld met het oog op de analyse van sedimenten. Microbiotische aspecten (radioactieve markering) en experimenteel onderzoek naar de microcosmos (cultuurcompartimenten en inademingskamers) zijn beschikbaar.
Resource Analysis (RA) is een onderzoeks- en adviesbureau met een multidisciplinair personeelsbestand van een 20-tal deskundigen. Het is voornamelijk gericht op strategische beleidsadvisering op de vlakken van milieueffectanalyse, infrastructuur en mobiliteit, ruimtelijke ordening, water- en natuurbeheer evenals het mariene milieu en regionale en institutionele ontwikkelingen. RA richt zich op de Belgische markt, maar is eveneens betrokken bij een groot aantal internationale projecten.
RA adviseert het beleid vanuit analyse en onderzoek, begeleidt processen op het raakvlak van onderzoek en beleid en doet onderzoek naar duurzaam gebruik en beheer van natuurlijke hulpbronnen en materialen evenals naar methoden en technieken voor afwegings- en beslisprocessen. Binnen haar werkzaamheden heeft RA een jarenlange ervaring opgedaan in het ontwikkelen van analysekaders en het toepassen van integrale evaluatietechnieken.
RA volgt van zeer dichtbij het Scaldit project evenals de activiteiten van de Schelde en Maas Commissies. Een studie uitgevoerd door RA binnen het kader van het GONZ-project in Nederland, inzake de evaluatie van ecologische criteria voor de Noordzee, is één van de studies die een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het REFCOAST-project.
Coördinaten
Coördinator
Patrick Meire
Universiteit Antwerpen (UA)
Departement Biologie - Onderzoeksgroep Ecosysteembeheer
Universiteitsplein 1C
B-2610 Wilrijk
Tel: +32 (0)3 820 22 74
Fax: +32 (0)3 820 22 71
patrick.meire@ua.ac.be
http://www.ua.ac.be/ecobe
Promotoren
Magda Vincx & Steven Degraer
Universiteit Gent (UGent)
Vakgroep Biologie - Sectie Mariene Biologie
Krijgslaan 281 - S8
B-9000 Gent
Tel: +32 (0)9 264 52 10
Fax: +32 (0)9 264 53 44
magda.vincx@ugent.be
Steven.Degraer@UGent.be
http://allserv.ugent.be/~gdsmet/MarBiolwebsite
Els Van Cleemput
Resource Analysis B.V.
Cluster Milieu & Ruimte
Wilrijkstraat 37
B-2140 Antwerpen
Tel: +32 (0)3 270 00 34
Fax: +32 (0)3 270 00 31
els.van.cleemput@resource.be
http://www.resource.be
Gebruikerscomité
Michaël Kyramarios FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu
Jan Mees, directeur Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ);
J.G. Hartholt Rijksinstituut voor Kust en Zee (RIKZ);
Erica Van den Bergh Wetenschappelijk medewerkster, Instituut voor Natuurbehoud;
Koen Mergaert Administration for Water and Sea – Department ‘Maritieme toegang’
Frank Maes Maritiem Instituut – Universiteit Gent
Dr. Frank Bruchon Seine-Normandie Water Agency, Directorate of Environmental Research, Prospective and Evaluation, Marine and Coastal Division.
Typology, Reference Condition and Classification of the Belgian Coastal Waters (REFCOAST) : final report
Van Damme, Stefan - Meire, Patrick, Gommers, Annick ... et al Brussels : Federal Science Policy, 2007 (SP1728)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
