Onderzoeksproject HL/DD/23 (Onderzoeksactie HL)
Achtergrond:
Het onderzoek spitst zich toe op besluitvorming inzake milieu, één van de hoofdcomponenten voor het tot stand brengen van een beleid van Duurzame Ontwikkeling. Vanuit een maatschappelijk standpunt gezien, staat besluitvorming inzake milieu voor grote uitdagingen, omdat het een zeer ingewikkelde realiteit dekt, en omdat een verscheidenheid aan doelgroepen de sleutelposities bekleden tot de noodwendige veranderingen. Duurzame Ontwikkeling vraagt om een omkering van voorkeuren, houdingen, gewoonten, technologieën, werkwijzen, procedures, enz. en geen enkele overheid kan de nodige veranderingen organiseren, zonder vertrouwen van zijn burgers, de industrie, de landbouw, enz. De overheid moet een open besluitvorming creëren, die de complexiteit van de verschillende milieuonderwerpen omvat en die de doelgroepen kan betrekken in het proces van de besluitvorming.
Doel:
Het onderzoek heeft als doel de methoden, instrumenten en ervaringen in ingewikkelde besluitvorming te bestuderen en te ontwikkelen met betrekking tot publieke deelname van groepen met verschillende opinies en belangen. Het einddoel is het ondersteunen van de besluitvorming, en voor dit doel van het project is het nodig een handleiding te ontwerpen die kan worden gebruikt gedurende het ontwikkelen van een brede besluitvorming (b.v. het voorbereiden van een milieubeleidsplan, en het publieke debat daarrond).
Fasen:
Het project bestaat uit volgende fasen:
- In een eerste fase zijn twee theoretische denkkaders onderscheiden waarbinnen besluitvormingsmethoden over complexe technologische en ecologische thema’s onder de loupe worden genomen:
a) de beslissingstheorie die vanuit het economisch denkkader is ontwikkeld;
b) de theorie omtrent Technology Assessment die binnen het denkkader over democratie is ontwikkeld;
- Vervolgens wordt een overzicht gegeven van de beschikbare methoden en instrumenten inzake besluitvorming, met inbegrip van de beschikbare ondersteunende software-instrumenten. Er zal een beoordeling worden gemaakt van de methoden en instrumenten aan de hand van een lijst van criteria.
- Vervolgens wordt de multi-criteria besluitvormingsmethode onder de loupe genomen, waarmee kan worden gewerkt in een complex publiek beleidsproces. Voor deze benadering behouden we zicht op de variëteit van wereldbeschouwingen, opinies en belangen door het in kaart brengen van een brede waaier van actiemogelijkheden en door het aanduiden van hun prestaties voor een reeks van criteria en dit conditioneel op een aantal sociaal-economische visies. In het bijzonder willen we de nadruk leggen op het proces van het preciseren, aanpakken, beheersen, van mogelijke alternatieven, b.v. door algemene principes van het milieubeleid te vertalen in randvoorwaarden op het behouden of schrappen aan opties (b.v. het voorzorgsprincipe).
- In de eindfase vatten we de onderzoeksresultaten samen in een handleiding die kan worden gebruikt door milieu beleidsplanners en door deelnemers aan maatschappelijke besluitvormingsprocessen.
Methodologie:
- Inventarisatie en beschrijving van praktisch toepasbare methoden voor de structurering van besluitvormingsprocessen waarin verschillende preferenties en opinies van alle betrokken actoren kunnen worden geïntegreerd. Hier wordt naar een evenwicht gestreefd wat betreft methoden die voortkomen uit de vermelde onderzoekstradities.
- Deze inventarisatie gebeurt aan de hand van bestaande handleidingen of stappenplannen en van de secundaire analyse van buitenlandse cases waarin deze methoden zijn uitgetest en geëvalueerd.
- Aanvullen van vermelde criteria in het licht van de door de buitenlandse beoordelaars van cases gehanteerde criteria.
- Evaluatie van de handleidingen en hun praktische toepassingen aan de hand van dit vernieuwd set aan criteria. Opsommen van sterke en zwakke punten, van voorwaarden waaronder bepaalde methoden wel of niet werken.
- Ontwerp van een handleiding. Hierin zal gestreefd worden naar het complementair aanwenden van de sterke punten in elk van beide onderzoekstradities.
- De handleiding moet voldoende flexibel inpasbaar zijn in verschillende situaties.
- Testen van de handleiding in één of twee gevalstudies. Momenteel zijn binnen STEM expertise en contacten aanwezig in het domein van besluitvorming over biotechnologische kwesties en in het domein van besluitvorming over afvalverwerkingstechnologie. In eerste instantie zullen deze contacten worden aangewend om betrokken te kunnen worden bij debatten die in deze domeinen worden opgestart.
- Aanpassen van handleiding in functie van lessen uit gevalsstudie(s).
Besluitvorming inzake milieu: methoden en instrumenten: eindrapport
Craye, M. - Goorden, L. - Van Gelder, S. Brussel: DWTC, 2002 (SP1037)
[Om te downloaden]
[Uitgeput]
Besluitvorming inzake milieu: methoden en instrumenten: synthese
Brussel: DWTC, 2002 (SP1038)
[Om te downloaden]
Environmental decision- making: Methods and tools: summary
Brussels: OSTC, 2002 (SP1039)
[Om te downloaden]
