Onderzoeksproject HL/DD/24 (Onderzoeksactie HL)
Dit onderzoek is ontwikkeld als antwoord op een expliciete vraag gesteld in de oproep tot voorstellen van het programma "Hefbomen voor een beleid gericht op duurzame ontwikkeling" (DWTC, Juli 1996). Het behandelt de vaak wankele relatie tussen de opinies en attitudes die een individu weergeeft over milieuzaken en zijn/haar eigen gedrag ter zake. Zowat elk onderzoek dat deze relatie onderzocht vindt dat ze lager is dan a priori werd verwacht. Deze eerder pessimistische bevinding heeft belangrijke implicaties voor beleidsverantwoordelijken die manieren moeten vinden om het publiek te overtuigen in milieuaangelegenheden te handelen in functie van het algemeen belang. Werken campagnes die gericht zijn op het verhogen van het milieubewustzijn wel? Of is het eerdere aangewezen het gedrag op een meer directe manier te gaan beïnvloeden, door het financieel straffen van ongewenst gedrag, en belonen van gewenst gedrag? Wij pleiten voor een blijvende rol voor algemene, op attitudeverandering en de ondersteuning ervan gerichte, communicatiestrategiëen. Men moet er dan wel rekening mee houden dat (1) er verschillen bestaan in motivationele antecedenten die de consistentie (of inconsistentie) tussen milieubesef en milieubewust gedrag, en dat (2) elk gedrag - zelfs datgene waarvoor men hoog gemotiveerd is - de neiging heeft om routine te worden, waarbij het gradueel meer beïnvloed wordt door de situatie, en door de geaccumuleerde ervaring van het individu met de gedrag. We passen dit inzicht toe in het domein van de sortering van huishoudelijk afval, een kritisch probleem in de ontwikkeling van duurzame strategiëen voor economische ontwikkeling. Het onderzoek bespreekt een nieuw theoretisch kaderwerk dat deze ideeën incorporeert en waarvan de validiteit door acht studies wordt onderzocht.
Vanuit theoretisch perspectief bouwen we onze analyse zowel op het vroegere werk in de psychologie over attitude-gedragsconsistentie, als op het werk binnen de Marketing over middel-doel motivationele structuren. Deze twee onderzoeksstromingen hebben elkaar totnogtoe genegeerd, maar wij stellen dat ze enkel in combinatie met elkaar kunne verklaren waarom het gedrag niet altijd met attitudes en opinies in overeenstemming is voor complex, op kennis gebaseerd gedrag als afvalsortering.
Het eerste deel van het voorstel stelt onderzoek voor om de complexe motivationele structuur die aan het sorteergedrag ten grondslag ligt in kaart te brengen. Sorteren van afval zal voor verschillende
personen om verschillende redenen belangrijk zijn; sommige mensen hebben redenen die meer centraal staan binnen het zelfbeeld, en die mensen zullen eerder geneigd zijn consistent te handelen met hun eigen attitudes. Maar we stellen anderzijds ook dat zelfs consumenten met een "diepe" attitudinale structuur niet immuun zijn tegen de routinizatie van het gedrag.
Mensen zullen enkel hun waarden consulteren wanneer ze het gevoel hebben dat het nodig is; in het andere geval zijn ze net zozeer geneigd om op de oppervlakkige attitudes en parate situationele factoren te steunen als de anderen.
Onderzoek naar deze hypothese vormt het tweede luik van het voorstel. Mensen met een diepere waardestructuur zijn eerder geneigd om fouten in hun sorteergedrag aan zichzelf toe te schrijven, terwijl wie meer en meer oppervlakkige structuur bezit moeilijker de interne inconsistenties kunnen zien of beleven, en daardoor gemakkelijker de schuld op iemand anders kunnen schuiven. In het laatste deel stellen we dat advertising kan gebruikt worden om iemand's waarden salient te maken en dat "diepe" consumenten meer geneigd zullen zijn om op die advertentie ingegaan.
Working paper n° 13: The state of the art on domestic recycling research
D. Smeesters, L. Warlop, P. Vanden Abeele (KULeuven)
Working Paper n° 29 (februari 2000) : On selling brotherhood like soap : influencing everyday disposal decisions.
L. Warlop, D. Smeesters, P. Vanden Abeele (KULeuven)
Between green thoughts and green deeds: the relationship between environmental concern and source separation performance for individual consumers: final report
Vandenabeele, Piet - Warlop, Luk - Smeesters, Dir Brussels: OSTC, 2001 (SP0783)
[Om te downloaden]
[Uitgeput]
Tussen groene woorden en groene daden: overzicht van bevindingen en implicaties voor de praktijk: samenvatting
Vandenabeele, Piet - Warlop, Luk - Smeesters, Dir Brussel: DWTC, 2001 (SP0784)
[Om te downloaden]
Between green words and green deeds: overview of results and practical implications
Vandenabeele, Piet - Warlop, Luk - Smeesters, Dir Brussels: OSTC, 2001 (SP0785)
[Om te downloaden]
