Onderzoeksproject MA/03 (Onderzoeksactie MA)
Context
De laatste decennia staat duurzame ontwikkeling hoog op de beleidsagenda van overheid en bedrijven. Het certificeren van productiesystemen die zich onderscheiden in kwaliteit, impact op het milieu en andere attributen kan hierin bijdragen door een meer duurzame productie en consumptie. Er is een groeiende trend om ecolabels te ontwikkelen als aanduiding voor het duurzame karakter van een productieproces. Een label verwijst dan naar de ecologisch, sociaal en economisch duurzame eigenschappen van het product. Er worden labels ontwikkeld door de verschillende belangengroepen in de voedselketen, die elk trachten naar een betere normalisatie en certificering van hun producten. Elk van de initiatieven heeft een specifieke doelstelling en past andere criteria toe bij het toekennen van het label. In welke mate dergelijke strategieën bijdragen tot duurzame productie en consumptie (of eventueel een negatief effect hebben) en in welke mate deze strategie van labelling op zichzelf duurzaam is, is dan ook onderwerp van debat.
Beschrijving van het project
Doelstellingen
Dit onderzoeksproject heeft tot doel te bestuderen hoe het labellen van voedselproducten kan passen binnen een beleid van duurzame ontwikkeling. Daartoe worden volgende deelaspecten geanalyseerd:
(1) de strategieën en objectieven die de initiatiefnemers van labels nastreven;
(2) de criteria gebruikt om producten te differentiëren en de trade-off tussen deze verschillende indicatoren;
(3) de bijdrage van verschillende labels en certifiëringstrategieën in het bereiken van nationale en internationale duurzame ontwikkeling;
(4) de economische duurzaamheid van deze strategieën, zoals de competitiviteit van gelabelde producten op nationaal en internationaal vlak; (5) de sociale duurzaamheid waarbij de sociale aanvaarding door producenten en consumenten centraal staat; en
(6) de opties van een interactief en iteratief systeem voor een continue verbetering van labellingsystemen. Basishypothese hierbij is dat labels niet enkel bijdragen tot het informeren van de consument maar dat zij eveneens veranderingen kunnen teweeg brengen in het gedrag van zowel consument als producent.
Methodologie
In het project wordt veel belang gehecht aan interactieve casestudies die worden onderzocht in nauwe samenwerking met de verschillende belangengroepen. Het project is als volgt ingedeeld:
(1) overzicht van de gehanteerde strategieën voor duurzame ontwikkeling en de potentiële rol van labels hierin: literatuuroverzicht i.v.m. principes van duurzaamheidsbeleid en interviews met beleidsverantwoordelijken naar potentiële bijdrage van labels;
(2) inventarisatie van bestaande labels in de agro-voedingssector gevolgd door een selectie van casestudies met betrekking tot pesticidenreductie. De objectieven, actoren en criteria van deze labels worden onderzocht, waarna technische en socio-economische methodes voor de beoordeling van de labels worden opgesteld; en
(3) technische en socio-economische analyse van lastenboeken en labellingstrategieën in de voedselketen.
Interactie tussen de verschillende partners
In dit multidisciplinair thematisch netwerk zijn vier onderzoeksgroepen betrokken. Iedere onderzoeksgroep benadert het project vanuit zijn eigen kennis- en interessegebied. Bijgevolg wordt elk onderdeel van het project geanalyseerd vanuit verschillende onderzoeksrichtingen, waardoor het zowel een technisch (met nadruk op gewasbescherming), economisch als sociaal luik omvat.
Verwachte resultaten en/of producten
Het project dient volgende informatie te verschaffen:
a. een beter inzicht in de manier waarop verschillende labels omgaan met risico’s en consumenten, de verantwoordelijkheden worden verdeeld, en de communicatie met de belangengroepen verloopt
b. een beter inzicht in het consumentengedrag ten opzichte van labels en de rol van producenten en de distributiesector
c. het bepalen van de wetenschappelijke en technische impact van labels
d. een evaluatie van de geloofwaardigheid van labels, de relatie tussen producenten en consumenten en het naleven van duurzaamheidsprincipes
e. een evaluatie van organisatie en overheidsstructuren inzake labels
f. de definiëring van wat moet geregeld worden door de overheid en de verantwoordelijkheden die moeten worden opgenomen door producenten en de distributie sector
g. algemene beoordeling van de mogelijkheden van ecolabels als duurzaamheidinstrument
Volgende activiteiten worden verwacht tegen het einde van het project:
- organisatie van een seminarie over labellingstrategieën en duurzaamheid
- publicatie van een rapport dat het belang van labellingstrategieën bespreekt
- organisatie van specifieke focusgroepen als basis voor een interactieve en iteratieve onderzoeksmethodologie
- publicatie van enkele wetenschappelijke artikelen met onderzoeksresultaten
- voorstellen van de resultaten op nationale en internationale seminaries
Partners
Activiteiten
UGent - Vakgroep Landbouweconomie
De onderzoeksactiviteiten aan deze vakgroep richten zich voornamelijk naar landbouwbeleid, milieueconomie, agromarktkunde en landelijke ontwikkeling. In het onderzoek naar landbouweconomie en -beleid ligt de nadruk op de relatie en interactie van het landbouwbedrijf met het politieke en rurale milieu, en op de gevolgen hiervan voor de bedrijfsvoering.
UGent - Vakgroep Gewasbescherming
De onderzoeksstrategie van deze vakgroep is gericht op de huidige tendens van een duurzamere landbouw. Het Laboratorium voor Fytofarmacie heeft ervaring in de analyse van pesticidenresidu’s en van milieumonsters (bodem, water en lucht) en de studie van neveneffecten van bespuitingen.
CODA
Het Centrum voor Onderzoek in Diergeneeskunde en Agrochemie (CODA) is recent overgeheveld naar de FOD Volksgezondheid, Leefmilieu en Veiligheid van de Voedselketen. Eén van de hoofdonderzoeksthema’s van de afdeling Kwaliteit en Veiligheid is de ontwikkeling van duurzame landbouwpraktijken ter bescherming van het milieu en ter verbetering van de veiligheid van de voedselketen betreffende contaminatie met chemische producten.
FUL
De afdeling Socio-economie, Milieu en Ontwikkeling (Fondation Universitaire Luxembourgeoise) legt zich toe op onderzoek naar de integratie van milieu met sociale, economische, wettelijke en culturele structuren en dit in diverse domeinen. Hiertoe wordt wetenschappelijke kennis toegevoegd aan het inzicht in sociale drijfkracht van verschillende belangengroepen, beleidsmanagement en administratie.
Coördinaten
Coördinator
Guido Van Huylenbroeck
Universiteit Gent (UGent)
Departement Landbouweconomie
Coupure links 653
B-9000 Gent
Tel: +32 (0)9 264 59 26
Fax: +32 (0)9 264 62 46
guido.vanhuylenbroeck@Ugent.be
http://allserv.rug.ac.be/~jdeuninc/
Partners
Walter Steurbaut
Universiteit Gent (UGent)
Departement Gewasbescherming
Coupure links 653
B-9000 Gent
Tel: +32 (0)9 264 60 11
Fax: +32 (0)9 264 62 49
walter.steurbaut@Ugent.be
http://fltbwww.ugent.be/vakgroepen/index.php?vakgroep=LA03
Luc Pussemier
Centrum voor Onderzoek in Diergeneeskunde en Agrochemie (CODA-CERVA)
Leuvensesteenweg 17
B-3080 Tervuren
Tel: +32 (0)2 769 22 47
Fax: +32 (0)2 769 23 05
lupus@var.fgov.be
www.var.fgov.be/
Marc Mormont
Fondation Universitaire Luxembourgeoise (FUL)
Avenue de Longwy 185
B-6700 Arlon
Tel: +32 (0)63 23 08 68
Fax: +32 (0)63 23 08 18
Mormont@ful.ac.be
www.ful.ac.be
Gebruikerscomité
Gebruikerscomité voorgesteld bij de aanvang van het project:
- I. Van Oost, ALT, Afdeling Land-en Tuinbouwvorming, Vlaamse Overheid
- M. De Moor, LAVA, Coördinatiecentrum van groente- en fruitveilingen
- I. Verhaevre en M. Vandercammen, OIVO, Onderzoeks- en informatiecentrum van gebruikersorganisaties
- R. Ham, Afdeling kwaliteit, Delhaize supermarkt
- U. Avermaete en J. Van Outryve, Boerenbond
- A. Verhaeghe, Belgische Federatie van Verdelers
- L. Porreye, Certagro, Controle- en certificatie-instelling in de land- en tuinbouwsector
- M.-L. Semaille, Fédération Wallonne de l’agriculture
- L. Bosschaert, FAVV- AFSCA, Voedselagentschap
Sustainability of certified production systems: the case of labels in the food sector : final report
Van Huylenbroeck, G. - Steurbaut, W. - Mormont, M. ... et al Brussels : Belgian Science Policy, 2006 (SP1598)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
Sustainability of certified production systems: the case of labels in the food sector : annex
Brussels : Belgian Science Policy, 2006 (SP1613)
[Om te downloaden]
Sustainability of certified production systems: the case of labels in the food sector : summary
Brussels : Belgian Science Policy, 2006 (SP1693)
[Om te downloaden]
Duurzaamheid van gecertificeerde productiesystemen : het voorbeeld van labels in de agrovoedingssector : samenvatting
Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2006 (SP1694)
[Om te downloaden]
