Onderzoeksproject MD/DD/01 (Onderzoeksactie MD)
Doelstellingen van het onderzoek
(1) beleidsondersteunend
Het project wil een instrumentarium aanreiken dat het mogelijk maakt om de externe effecten die gepaard gaan met een toenemend goederenvervoer te identificeren, kwantificeren en valoriseren.
In de modules van het programma ‘Duurzame Mobiliteit’ kan dit instrumentarium, mits enige aanpassing, ook gebruikt worden om de gevolgen van bepaalde beleidsmaatregelen inzake duurzame mobiliteit te simuleren en te berekenen.
(2) valoriseren van de wetenschappelijke en financiële investeringen in het Impulsprogramma ‘Transport en Mobiliteit’
Het project vertrekt van het Multimodaal Interregionaal Model (MIM) dat in het kader van het Impulsprogramma ‘Transport en Mobiliteit’ werd ontwikkeld. Het MIM zal waar nodig aangepast worden en de band zal gelegd worden naar een meer gedetailleerd netwerk, NODUS, en een geografisch informatiesysteem (GIS).
Het is de bedoeling om deze set van drie modellen te integreren en uit te breiden met een module die de externe effecten van het goederenvervoer berekent.
(3) versteviging van de aanwezigheid van de Belgische onderzoekswereld op het internationale wetenschappelijke forum
De onderzoeksteams zijn reeds actief aanwezig in de internationale onderzoekswereld (bijv. Deelname aan Europese onderzoeksprogramma’s, onderzoekssamenwerking met Oosteuropese onderzoeksteams, uitnodigingen door de CEMT,…). Deze positie kan echter versterkt worden omdat in het project ook specifiek aandacht besteed wordt aan het Europees transportnetwerk. De ontwikkeling van een trans-Europees netwerk dat zowel private als sociale kosten incorporeert, laat toe om de duurzame mobiliteit grensoverschrijdend te bestuderen. In het kader van de Europese Unie kan men daardoor een beter inzicht krijgen in de gevolgen van de Belgische en Europese maatregelen om de negatieve effecten van een toenemend goederenvervoer te bestrijden. De gebruikte methodologie in dit project, kan ook aangewend worden en verruimd worden naar een breder, bijv. Europees kader. Er zal uiteraard ook getracht worden om zoveel mogelijk tot internationale publicaties te komen. Ook de aanwezigheid op nationale en internationale congressen, in het bijzonder de 8ste World Conference on Transport Research, zal gestimuleerd worden.
Methodologie
Deel 1: De effecten van een toenemend goederenvervoer op mobiliteit en veiligheid
In dit deel wordt getracht om de externe effecten van het goederenvervoer m.b.t. mobiliteit en veiligheid te identificeren en te kwantificeren. Bijkomend zal dit leiden tot een instrument dat het voor de beleidsvoerder mogelijk maakt om op een wetenschappelijk verantwoorde wijze, de externe effecten m.b.t. mobiliteit en veiligheid te berekenen en te gebruiken indien men ingrijpt in het goederenvervoer. Een typisch voorbeeld hiervan is het doorrekenen van externe kosten in (hogere) tarieven of het beperken van het gebruik van bepaalde routes voor het wegvervoer. Hiertoe wordt in een aantal fasen gewerkt.
- Fase 1: Beschrijving, analyse en prognoses van het goederenvervoer in België en in relatie tot het Europees netwerk
Deze fase wordt vanuit drie invalshoeken bestudeerd: vanuit het Multimodaal Interregionaal Model (MIM), vanuit NODUS en vanuit een Geografisch InformatieSysteem (GIS). Door middel van het MIM zal nagegaan worden op welke assen van het Belgische transportnetwerk het goederenvervoer zich concentreert, hoe de verhoudingen tussen de verschillende transportmodi liggen, hoe het aandeel van het goederenvervoer over de weg evolueert, eventueel rekening houdend met een aantal mogelijke beleidsmaatregelen.Het software-pakket NODUS laat toe om de transportstromen op te splitsen in een aantal opeenvolgende operaties. Dit heeft men bereikt door virtuele relaties te creëren die corresponderen met elke operatie: laden, lossen, verplaatsen, verschepen en verplaatsen voor de verschillende vervoerswijzen en vervoerstype. Gegeven de ruime omvang van het trans-Europees netwerk en de heterogeniteit tussen de landen, wordt er gewerkt aan de configuratie van het netwerk en de specificatie van de transportkosten. Om binnen de Belgische context de externe effecten naar specifieke lokaties en het functioneren van het netwerk voor wegvervoer te optimaliseren, moet aan het MIM een GIS gekoppeld worden. Bijzondere aandacht gaat hierbij naar de ruimtelijke analyse van de gebruikte netwerken.
- Fase 2: Identificatie van de effecten die het goederenvervoer heeft op het milieu, de mobiliteit en de verkeersveiligheid
Het eerste deelgebied gaat in op de economische aspecten van de effecten die het goederenvervoer heeft op mobiliteit en veiligheid. Het tweede deelgebied bestudeert de ruimtelijke component van deze effecten. Uiteraard wordt niet uit het oog verloren dat er tussen de economische aspecten enerzijds, en de ruimtelijke effecten, anderzijds, een wisselwerking mogelijk is.
- Fase 3: De kwantificering van de externe effecten van het goederenvervoer
In deze fase wordt de relatie gelegd tussen de evolutie van het goederenvervoer op het Belgische transportnetwerk en de omvang van de gegenereerde externe effecten. Hierbij wordt de aandacht toegespitst op de effecten in het domein van mobiliteit en veiligheid. In dit deel wordt een module gebouwd die kan gekoppeld worden aan de resultaten uit de eerste fase, zodat het mogelijk is om, vertrekkende van de prognoses voor het goederenvervoer, de omvang van de externe effecten te genereren en te berekenen.
Deel 2: Gevolgen van het doorrekenen van de externe effecten
Eens de externe effecten gekend en gekwantificeerd zijn, stelt zich de vraag naar de eventuele doorrekening van deze effecten.
- Fase 1: Waarderen van externe effecten
Hierin wordt nagegaan op welke manier de externe effecten in monetaire termen uitgedrukt kunnen worden. In de literatuur bestaat hieromtrent nog steeds heel wat onenigheid waarop dit kan gebeuren.
- Fase 2: Confrontatie tussen gegeneraliseerde kosten en prijzen
Deze confrontatie geeft een idee of het goederenvervoer zijn werkelijke kosten draagt, of integendeel te goedkoop is zoals vaak wordt beweerd. Ook hier is inzicht en modellering vereist van het micro-economisch gedrag van goederenvervoerbedrijven m.b.t. prijszetting.
- Fase 3: Gevolgen voor het gebruik van beoordelingsinstrumenten
De output van het eerste deel is bruikbaar voor zowat elk beoordelingsinstrument, ondermeer Multicriteria-analyse en Kosten-Baten-analyse. De verschillende beoordelingsinstrumenten nemen die bijkomende informatie echter niet noodzakelijk op dezelfde wijze mee. Vraag is in welke mate dit tot gewijzigde en/of verschillende conclusies leidt.
Potentiële gebruikers
Overheid (op verschillende niveaus: federaal, Europees).
NMBS, DRB, IWT, NCB, havenbedrijven, ITB, UIC, ECMT.
Link naar duurzame ontwikkeling
Zie methodologie: de externe effecten van het goederenvervoer worden geïdentificeerd en gekwantificeerd. Daarna wordt de eventuele doorrekening van deze effecten bestudeerd.
Towards sustainable mobility: economic and spatial effects of increasing goods traffic: final report, task 1
Brussels: OSTC, 2001 (SP0842)
[Om te downloaden]
Vers une mobilité durable: effets économiques et spatiaux d'un transport de marchandise en augmentation: rapport final tâche 2
Bruxelles: SSTC, 2001 (SP0843)
[Om te downloaden]
Vers une mobilité durable: effets économiques et spatiaux d'un transport de marchandise en augmentation: Evaluation spatiale des réseaux de transport de marchandises en Belgique: rapport final tâche 3
Bruxelles: SSTC, 2001 (SP0844)
[Om te downloaden]
Towards sustainable mobility: economic and spatial effects of increasing goods traffic: summary
Brussels: OSTC, 2001 (SP0845)
[Om te downloaden]
