Onderzoeksproject MD/DD/18 (Onderzoeksactie MD)
Doelstellingen van het onderzoek
De belangrijkste doelstelling van dit project is de realisatie van een analyse van activiteitenketens. Deze analyse moet een beter inzicht toelaten in hoe de wijze waarop huishoudens in België hun activiteiten organiseren, hun behoeften aan vervoer beïnvloedt. Ze moet ook toelaten aan te tonen hoe beleidsmaatregelen die een effect hebben op het gedrag van huishoudens, een rol kunnen spelen op het gebied van duurzame mobiliteit.
Methodologie
Eerst moet er een nationale enquête gehouden worden naar het verplaatsingsgedrag in België. Deze enquête zal verlopen volgens een methode die toelaat activiteitenketens in beschouwing te nemen. Ze zal tevens het orgelpunt zijn van het methodologisch onderzoekswerk dat uitgevoerd is in het deel ‘Impacts’ van het 'Plan voor Wetenschappelijke Ondersteuning van een Beleid Gericht op Duurzame Ontwikkeling, Deel Duurzame Mobiliteit' (project MD/DD/16, Voorbereiding en pilootstudie voor een nationale huishoudenquête rond mobiliteit). De enquête zal toelaten data te verzamelen op een manier die coherent is met hoe de dataverzameling gebeurt in andere landen, vooral dan die van Europa (gegeven de betrokkenheid van de GRT in, en daardoor de coördinatie met, de Europese projecten MEST en TEST). Verder zal ze tegemoet komen aan de wensen van de actoren betrokken in de mobiliteitsproblematiek in België, die wij bijeen hebben kunnen brengen in een ‘Users Group’ in het kader van het hierboven vermelde project MD/DD/16. Om een gegevensbank te kunnen leveren die voldoet voor de verschillende boogde doeleinden, zal deze nationale enquête alle regio’s van België in voldoende mate moeten dekken en bij een representatieve steekproef moeten gehouden worden (minstens 12.000 huishoudens).
Maar bovenal moet deze enquête ons de socio-economische gegevens opleveren die nodig zijn voor de uitvoering van een descriptieve analyse van activiteitenketens, die een statistische representatie toelaat van het gedrag van de Belgische huishoudens m.b.t. de organisatie van hun activiteiten en de invloed hiervan op hun behoeften inzake mobiliteit.
Een verdieping van onze kennis op het domein van de activiteitenketens zal uitgevoerd worden terwijl het veldwerk van de enquête aan de gang is. Dit zal ons de nodig methodologische steun verschaffen voor de activiteitenketenanalyse, het hoofddoel van dit onderzoek. Deze analyse zal zich baseren op de socio-economische gegevens en patronen van activiteitenketens zoals die zullen blijken uit de nationale mobiliteitsenquête, om het verband te bepalen tussen de kenmerken van een huishouden en de manier waarop het huishouden zijn activiteiten organiseert. Zulke descriptieve analyse zou ook een statistische veralgemening moeten toelaten naar de activiteitenketens van de ganse Belgische bevolking. Ze kan eventueel uitmonden in de ontwikkeling van een generatiemodel van activiteitenketens.
Deze eerste fase van het onderzoek zal een statistische beschrijving van de activiteitenketens van Belgische huishoudens opleveren. Ze zal ons eveneens in staat stellen de effecten te analyseren van de invoering van nieuwe beleidsmaatregelen en van de manier waarop de bevolking haar gedrag verandert als reactie hierop.
In een tweede fase zal de link gelegd worden tussen activiteitenketens en de vraag naar mobiliteit. Hiervoor zullen we ons baseren op een model dat door de GRT ontwikkeld is in het kader van het Impulsprogramma 'Transport en Mobiliteit', nl. PACSIM. Dit is een dynamisch, gedragsmatig en multi-modaal model voor personenvervoer in een stedelijk milieu. Het model zal aangepast worden om er een ‘uitvoerder van activiteitenketens’ van te maken. De input zal niet langer gewoon een oorsprong/bestemmingsmatrix zijn die de vraag naar vervoer weergeeft, maar activiteitenketens. Op basis hiervan moet dan de vraag naar mobiliteit van het huishouden afgeleid worden. Het model dat deze afleiding toelaat zal zich baseren op de gegevens die verzameld zijn in de nationale enquête om de relatie tussen activiteiten en verplaatsingen te bepalen.
Vervolgens kan dit model ook gebruikt worden om het verkeer te simuleren dat resulteert uit deze activiteiten. Het dynamische karakter van het model laat toe de temporele evolutie van het verkeer in rekening te brengen, alsook de effecten op de spatio-temporele variatie van de mobiliteit veroorzaakt door de effecten van bepaalde beleidsmaatregelen op de activiteitenketens. Door zijn multi-modaal karakter zal eveneens rekening kunnen gehouden worden met de verschillende vervoerswijzen die de leden van een huishouden kunnen gebruiken (en bijgevolg ook de veranderingen in vervoerswijzekeuze die voortkomen uit veranderingen in activiteitenketens).
Potentiële gebruikers
De nationale enquête voorgesteld in dit project zal een massa gegevens m.b.t. de mobiliteit in België opleveren. De gezamenlijke inspanningen geleverd om deze enquête te realiseren kunnen dus gevaloriseerd worden door deze resultaten aan te bieden aan alle groepen werkzaam op dit domein: overheidsadministraties, organisaties betrokken bij de mobiliteitsproblematiek, onderzoeksgroepen in dit domein, etc.
Moderne technieken en communicatiekanalen zoals het Internet zullen gebruikt worden om de verspreiding van deze informatie te vergemakkelijken. Er zal een website gecreëerd worden waarin de gevolgde enquêtemethodologie zal voorgesteld worden en de verzamelde gegevens toegankelijk zullen zijn. Er zullen procedures uitgewerkt worden om raadpleging van de gegevens en statistische bewerking ervan op afstand mogelijk te maken. Hierbij zullen zeker ook controlemechanismen ontworpen worden die moeten vermijden dat er foute interpretaties en verkeerde generalisaties gemaakt worden op basis van deze gegevens.
We zullen ook zelf de 'klassieke' statistische analyses op deze set van gegevens uitvoeren en vervolgens een rapport publiceren waarin een statistisch portret van de mobiliteit in België zal geschetst worden.
Wat betreft de activiteitenketens zal er een rapport opgesteld worden over de descriptieve analyse die wij van deze ketens gemaakt hebben, en over hun relatie met het socio-economisch profiel van de ondervraagde huishoudens.
De verschillende analysemiddelen die wij zullen ontwikkeld hebben in de onderzoeksfase die betrekking heeft op de activiteitenketens, zullen nuttig zijn voor beleidsmakers. Deze middelen zullen hen immers kunnen helpen de effecten te meten op de mobiliteit van sommige van hun beleidsmaatregelen, ook als deze niet rechtstreeks betrekking hebben op duurzame mobiliteit. , zoals b.v. beslissingen die bepaalde sociale, economische of demografische parameters beïnvloeden. Onze analyses zullen dan kunnen aantonen hoe de veranderingen in deze factoren de organisatie van de activiteiten in een huishouden beïnvloeden en zo ook de vraag naar mobiliteit van het huishouden.
Er zal ook een 'uitvoerder' van activiteitenketens ontwikkeld worden in dit project, die kan gebruikt worden om spatio-temporele variaties van het verkeer te simuleren die voortvloeien uit veranderingen in activiteitenketens.
Het verband met duurzame ontwikkeling
De resultaten die wij beogen zijn enerzijds een databank van socio-economische gegevens m.b.t. het gedrag van Belgische huishoudens verbonden aan hun activiteiten en hun verplaatsingen, en anderzijds een descriptieve analyse die een statistisch portret van activiteitenketens toelaat. Een 'uitvoerder' van activiteitenketens zal daarenboven toelaten de invloed van activiteitenketens op de vraag naar mobiliteit te bestuderen, en daardoor ook de effecten van politieke maatregelen die de activiteiten van huishoudens veranderen, op duurzame mobiliteit.
Enquête nationale sur la mobilité des ménages: réalisations et résultats: rapport final
Bruxelles: SSTC, 2001 (SP0894)
[Om te downloaden]
Enquête nationale sur la mobilité des ménages: réalisations et résultats: synthèse du rapport final
Bruxelles: SSTC, 2001 (SP0895)
[Om te downloaden]
National household survey on mobility. Realization and results: summary report
Brussels: OSTC, 2001 (SP0896)
[Om te downloaden]
