Onderzoeksproject MN/DD2/011 (Onderzoeksactie MN)
Deel I
Inleiding
- Het probleem van eutrofiëring in de Belgische kustwateren
De Belgische kustwateren krijgen aanzienlijke hoeveelheden antropogene nutriënten via de Atlantische wateren, de rivieren Ijzer, Schelde, Rijn en Maas, de toevoer aan de kust en de atmosfeer. Eutrofiëring manifesteert zich als een bloei van kolonies van Phaeocystis die ontsnappen aan de begrazing door zoöplankton. Stinkende schuimophopingen in de lente en het dichtslibben van de visnetten zijn tegenwoordig de voornaamste negatieve effecten voor het milieu, visserij en toerisme.
- Internationale akkoorden ter bestrijding van eutrofiëring van de Noordzee
Als medeondertekenaar van de Noordzeeconferentie en het OSPAR-verdrag heeft België de classificatie van de mariene wateren op zich genomen in ‘probleemzones, potentiële probleemzones en probleemvrije zones’ op gebied van eutrofiëring door toepassing van de Gemeenschappelijke Procedure voor de bepaling van de eutrofiëring in de maritieme zone, uitgebracht door OSPAR. De Gemeenschappelijke Procedure is een herhaaldelijk uitgevoerd proces dat een beschrijvende schiftingsprocedure (Screening) en een procedure voor identificatie van kwantitatieve evaluatiecriteria (Comprehensive) omvat. Deze Gemeenschappelijke Procedure dient om de aangrenzende landen van de Noordzee een gemeenschappelijke basis te bezorgen voor de classificatie van hun maritieme zones volgens hun eutrofiëringstoestand. Deze wordt echter nog steeds uitgewerkt en omvat nu nog slechts een lijst van mogelijke kwalitatieve criteria.
Doelstelling
De globale doelstelling van het IZEUT-project is het vastleggen en gebruiken van eutrofiëringscriteria voor de geografische verdeling van de Belgische kustwateren in ‘probleemzones, potentiële probleemzones en probleemvrije zones’ dat aanvaardbaar is op internationaal niveau. De Gemeenschappelijke Procedure voor de bepaling van de eutrofiëringstoestand van de maritieme zone uitgebracht door het OSPAR-verdrag zal dienen als basis voor de uitwerking van ecologische kwaliteitscriteria.
Methode
- Bepaling van de kwantitatieve en kwalitatieve verrijking aan nutriënten en de bijdrage van respectievelijk antropogene (landbouw, industrie, huishoudens) en natuurlijke toevoer op basis van verzamelde recente gegevens over de toevoer van nutriënten door de rivieren, de atmosfeer, de Atlantische wateren en het sediment aan de Belgische kustzone.
- Selectie van meetbare indicatoren voor milieubeschadiging in de Belgische kustwateren of in een gedeelte hiervan en het economische verlies door eutrofiëring op basis van enquêtes bij burgers, wetenschappers, vissers en bezoekers van badsteden. Deze indicatoren zullen gebruikt worden voor de socio-economische evaluatie van de schade door Phaeocystis-bloei.
- Inzamelen van bestaande gegevens over fysische en optische eigenschappen, nutriënten, chlorofyl a en fytoplankton voor de Belgische kustwateren sinds 1971 alsook voor de aangrenzende Franse en Nederlandse kustwateren. Bepalen van oorzakelijke verbanden tussen de essentiële ecologische criteria (bv. omvang van Phaeocystis-bloei) en de nutriëntenlast (absolute en relatieve concentraties).
Verwachte resultaten
IZEUT moet uiteindelijk een definitie leveren van de referentieniveaus inzake eutrofiëring en de ecologische kwaliteitscriteria die gebruikt zullen worden voor de uitwerking van een kaart met de geografische aanduiding van probleemzones, potentiële probleemzones en probleemvrije zones in de Belgische kustwateren en hun evolutie sinds 1971. Deze ecologische criteria kunnen gebruikt worden als kwaliteitdoelstellingen die bereikt zouden moeten worden in toekomstige plannen ter vermindering van nutriënten en de opvolging van de evolutie van de kwaliteit van het Belgische zeewater.
De partners
Het IZEUT-project verenigt de wetenschappelijke inspanning van het laboratorium voor ecologie van aquatische systemen van de Université Libre de Bruxelles ULB-ESA (Dr. C. Lancelot) en van het milieuadviesbureau ECOLAS (Ir D. Leroy).
De coördinator, ULB-ESA, internationaal befaamd deskundige in eutrofiëring aan de kust en vertegenwoordiger voor België (Dr. Ir V. Rousseau) in de "Eutrophication Task Group OSPAR", is verantwoordelijk voor de uitwerking van ecologische kwaliteitscriteria voor de raming van de eutrofiëringstoestand van de Belgische kustwateren.
De onderaannemer ECOLAS, interface tussen natuur- en sociale wetenschappen en deskundig in de evaluatie van de socio-economische weerslag van mariene milieuschade, is verantwoordelijk voor de socio-economische evaluatie van de schade veroorzaakt door Phaeocystis-bloei.
Deel II
ULB-ESA voert sinds 20 jaar een onderzoek, gefinancierd door nationale en Europese instanties, naar de werking van aquatische ecosystemen en hun reactie op natuurlijke en antropogene veranderingen. De internationale samenwerking in verband met het IZEUT-project omvat informele contacten met IFREMER-Boulogne (Frankrijk) en RIKZ (Nederland) om een regionaal overzicht te krijgen van de eutrofiëringsproblemen in de zuidelijke baai van de Noordzee. Deze samenwerking omvat ook de deelname aan OSPAR-SGQAE en -ETG en het lidmaatschap van de groep SCOR-Phaeocystis, op initiatief van EU-ELOISE en deelname aan PNEC (Programme National d’Ecologie Côtière, Frankrijk).
Het milieuadviesbureau ECOLAS geniet een uitgebreide expertise inzake de studie van geïntegreerd exploitatiebeleid van de kust- en mariene gebieden en is lid van de Adviesraad voor Duurzame Ontwikkeling van de Provincie West-Vlaanderen op gebied van geïntegreerd beheer van de kuststreek. Het richt zich vooral op olievervuiling, eutrofiëring, havens, aquacultuur en visserij, socio-economische aspecten van een geïntegreerd beheer van de kuststreken (ICZM: Integrated Coastal Zone Management), het globale oceaanobservatiesysteem (EuroGOOS), EUROMAR, de biodiversiteit en de effecten van klimaatveranderingen op de kuststreken.
Identification of maritime zones affected by eutrophication (IZEUT) : final report
Rousseau, Véronique - Breton, Elsa - De Wachter, Bart ... et al Brussels : Federal Science Policy, 2004 (SP1349)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
Bibliografische referenties :
