Onderzoeksproject MN/DD2/013 (Onderzoeksactie MN)
Inleiding en doelstellingen
Alhoewel het Belgisch Continetaal Plat (BCP) (oppervlakte: 2600 km²) slechts 0.5% van de totale Noordzee oppervlakte beslaat, wordt het gebied gekenmerkt door een hoge natuurlijke diversiteit aan mariene habitats en geässocieerde levensgemeenschappen.
De combinatie van de grote ecologische en de grote socio-economische waarde van het BCP leidt tot een conflict situatie tussen beide belangen. Om tot een wetenschappelijk onderbouwd duurzaam beheer van deze mariene rijkdommen te komen, is echter de beschikbaarheid van informatie over (1) de geografische verspreiding van de mariene levensgemeenschappen, (2) de structuur van deze gemeenschappen, (3) hun relatie tot de fysische en chemische omgeving, (4) de natuurlijke ecologische en genetische variabiliteit en (5) de aard, omvang en het effect van antropogene invloeden op het ecosysteem, van fundamenteel belang.
Door hun relatieve immobiliteit en hun directe link met het sediment en de condities onmiddellijk boven het sediment zijn macrobenthische organismen goed bruikbaar bij korte- en lange-termijn studies over ecologische effecten van natuurlijke en antropogene invloeden op mariene ecosystemen.
De doelstellingen van dit project zijn onder te brengen in het plan voor wetenschappelijke ondersteuning van een beleid gericht op duurzame ontwikkeling, nl. de gerichte wetenschappelijke actie A3. Evaluatie van de verschuivingen in de macrobenthos gemeenschappen van het Belgisch continentaal plat door antropogene invloeden.
ALGEMENE DOELSTELLING
De algemene doelstelling van dit project omvat het leveren van een substantiële bijdrage tot de kennis van de lange-termijn variabiliteit binnen de biodiversiteit van het macrobenthos en de relatie ervan met antropogene activiteiten.
SPECIFIEKE DOELSTELLINGEN
1. Ruimtelijke verspreiding en grootschalige lange-termijn variatie van het macrobenthos
- Opstellen van een verspreidingsatlas van het macrobenthos op het BCP voor de periodes 1977-1983 en 1994-2000 (via een compilatie van bestaande en nieuwe macrobenthos data).
- Evaluatie van de lange-termijn variatie van het macrobenthos van het BCP (eind 19de-begin 20ste eeuw (Gilson collectie) versus 1977-1983 versus 1994-2000)
- Evaluatie van de differentiële invloeden van antropogene activiteiten op het macrobenthos (‘Quick’ Method)
2. Gedetailleerde lange-termijn variatie van het macrobenthos van het BCP
- Detailonderzoek van de lange-termijn variatie van het macrobenthos van het BCP (in 4 stations met verschillende anthropogene invloeden)
- Detail evaluatie van de invloed van een selectie van antropogene activiteiten op het macrobenthos van het BCP ( onderzoek van de causale verbanden)
Geplande activiteiten
RUIMTELIJKE VERSPREIDING EN GROOTSCHALIGE LANGE-TERMIJN VARIATIE VAN HET MACROBENTHOS (Vergelijking nieuwe gegevens van 1977-1983 met recent beschikbare gegevens van 1994-2000)
- Verzamelen meta-data van de beschikbare, niet uitgewerkte stalen
- Bepaling van de hiaten binnen de kennis van de ruimtelijke verspreiding van het macrobenthos op het BCP
- Selectie van de uit te werken macrobenthos stalen
- Uitwerken van de geselecteerde stalen
- Integratie van de nieuw bekomen gegevens met de reeds beschikbare macrobenthos data
- Opstellen verspreidingsatlas van het macrobenthos van het BCP voor de periodes 1977-1983 en 1994-2000
- Integratie van de ‘Gilson data’ in de macrobenthos dataset van het BCP
- Evaluatie van de lange-termijn variatie van het BCP
- Verzamelen van informatie betreffende de antropogene activiteiten tijdens de periode 1977-2000
- Evaluatie van de differentiële invloeden van antropogene activiteiten op het macrobenthos
GEDETAILLEERDE LANGE-TERMIJN VARIATIE VAN HET MACROBENTHOS VAN HET BCP
- Classificatie van de (monitorings)stations op basis van de aanwezige macrobenthische gemeenschap
- Classificatie van de (monitorings)stations op basis van aan-/afwezigheid en intensiteitsveranderingen van antropogene activiteiten tijdens de periode 1977-2000
- Selectie van de uit te werken stations
- Uitwerken van de geselecteerde stalen
- Integratie van de nieuw bekomen gegevens met de reeds beschikbare macrobenthos data
- Detailonderzoek van de lange-termijn variatie van het macrobenthos
- Detail evaluatie van de invloed van de geselecteerde antropogene activiteiten op het macrobenthos
Partners en hun interactie
Het verzameld macrobenthos-materiaal van de Noordzee is aanwezig in de Sectie Mariene Biologie van de Universiteit Gent en in het Rijksstation voor Zeevisserij, Oostende. De bioloog die het onderzoek zal uitvoeren zal zowel werken in Gent als in Oostende wat een garantie betekent voor de volledige integratie van de gegevens.
Beschrijving van de partners
De Sectie Mariene Biologie van de Vakgroep Biologie van de Gentse Universiteit was en is betrokken bij biologisch-systematisch en ecologisch onderzoek sinds 1970. Het wetenschappelijk onderzoek startte met de studie van de benthische gemeenschappen van de Noordzee waarbij de nadruk in het begin vooral lag op het meio- en het macrobenthos. Sinds 1980, werden de hyperbenthische en de epibenthische gemeenschappen van de Noordzee eveneens onderzocht. Dit Noordzee onderzoek wordt nog steeds verder gezet (DWTC en FWO projecten). Naast de strict biologische projecten (waarvoor de Sectie Mariene Biologie uitgerust is met de beste microscopen en een volledige bibliotheek bezit) worden er tevens geochemische analyses van de bodemstalen uitgevoerd.
De activiteiten van het Departement Zeevisserij - CLO zijn sterk dienstgericht, ten behoeve van internationale wetenschappelijke organisaties en beheersorganen, de overheid, de visserijsector en de consument. Waarbij vooral de nadruk wordt gelegd op het uitbouwen van een wetenschappelijke basis voor de duurzame exploitatie van de levende mariene rijkdommen, de bescherming van het marien milieu en de kwaliteitscontrole en - garantie van visserijproducten. Daarom is het Departement actief op vier verschillende vlakken die raakvlakken met elkaar vertonen. Op biologisch vlak wordt fundamenteel en toegepast onderzoek verricht over de levenscyclus, de populatiedynamiek en het exploitatiepatroon van commerciële vis-, schaal- en weekdieren. Maar er wordt eveneens onderzocht of het mogelijk is doormiddel van uitzet van gekweekte vissoorten, het natuurlijk bestand niet is aan te vullen. Daarnaast is het Departement Zeevisserij - CLO eveneens actief in het onderzoek de mogelijkheden van maricultuur in België. Een tweede onderzoeksvlak is het monitoring waarbij routine onderzoek wordt verricht naar de mogelijke invloeden van contaminanten op het marien ecosysteem, zoals zandwinning, baggerspecie, zware metalen, PCB’s, PAK’s en vluchtige organische stoffen. Maar ook histopathologisch, bacteriologisch en biologisch onderzoek op vis en schelpdieren om de kwaliteit van het water en het stressniveau bij de dieren te achterhalen. De derde pijler is de visserijtechniek, waarbij voor de ontwikkeling van efficiëntere vistuigen wordt onderzocht. Dit onderzoek richt zich voornamelijk op het gebied van selectiviteit en het beperken van ecologisch ongunstige nevenwerkingen. Het laatste onderzoeksdomein is de producttechnologie, waarbij vooral ontwikkeling van methoden om de authenticiteit te bepalen via soortspecifieke proteïne- en/of DNA bandpatronen te genereren en de ontwikkeling van methoden om de kwaliteit van visserijproducten te bepalen via objectieve evaluatie en de bewaring v.d. versheid bij primaire productie, centraal staan.
Adressen
Dr. S. Degraer & Prof. Dr. M. Vincx (co-ordinator)
Universiteit Gent, Vakgroep Biologie, Sectie Mariene Biologie
K.L. Ledeganckstraat, 35
B 9000 Gent, België
Tel +32 9 2645210 Fax +32 9 2645344 email : steven.degraer@rug.ac.be
Dr. Rudy De Clerck
Departement Zeevisserij - CLO,
Ankerstraat, 1
B 8400 Oostende, België
Tel + 32 59 342250 Fax + 32 59330629 email : dvz@yucom.be
De eerste lijn in beweging: forfaitaire geneeskunde als structureel alternatief voor prestatiegeneeskunde?
Louckx, Fred - Van Wanseele, Carine Brussel: VUBPress, 1998 (PB5083)
[Uitgeput]
De Macrobenthosatlas van het Belgisch deel van de Noordzee
Degraer, Steven - Wittoeck, Jan - Appeltans, Ward ... et al Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2006 (SP1594)
[Uitgeput]
L'Atlas du Macrobenthos de la partie belge de la mer du Nord
Degraer, Steven - Wittoeck, Jan - Appeltans, Ward ... et al Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2006 (SP1595)
[Uitgeput]
The Macrobenthos Atlas of the belgian part of the North Sea
Degraer, Steven - Wittoeck, Jan - Appeltans, Ward ... et al Brussel : Belgian Science Policy, 2006 (SP1596)
[Uitgeput]
Long term trends in the macrobenthos of the Belgian Continental Shelf : final report
Wittoeck, J. - Hostens, K. - Hillewaert, H. ... et al Brussels : Federal Science Policy, 2006 (SP1727)
[Om te bestellen]
