Onderzoeksproject P4/35 (Onderzoeksactie P4)
Het onderzoek heeft tot doel de transformatiewijzen van het regulerend beleid in democratische maatschappijen te bestuderen. Het bevat zowel een beschrijvende analyse als een normatief perspectief.
De beschrijvende analyse moet het mogelijk maken om, vertrekkend van een filosofische benadering van de normtheorie, de evolutie van de systemen van sociale regulering te begrijpen, zowel in hun juridische dimensies als in hun economische aspecten, alsook om inzicht te krijgen in de sociale gevolgen ervan.
Het normatief perspectief wil steun vinden voor de hypothese van de proceduralisering van het recht en van de Staat en deze hypothese testen in concrete domeinen van institutionele handelingen, zoals die welke gesteld worden in de processen van opstelling en toepassing van sociale normen.
De hypothese van de proceduralisering vertrekt van het idee dat de optimale manier om sociale samenhang te creëren in onze hedendaagse pluralistische maatschappijen noodzakelijkerwijs een uitgesproken aandacht vergt voor de beperkingen die inherent zijn aan de verschillende contexten waarin normen worden opgesteld en toegepast. Deze theorie beweert overigens dat deze contexten niet autonoom zijn, maar elkaar wederzijds sterk beïnvloeden. Tenslotte is het de inzet van de theorie om uit te stijgen boven de klassieke opvatting van de democratie die, zoals men weet, steunt op een duidelijk onderscheid tussen het tijdstip van rechtvaardiging van de norm, dat verband houdt met de wetgevende functie, en het tijdstip van toepassing van de norm, dat verband houdt met de rechterlijke functie.
De hoofddoelstelling van het project is dus om wijzen van staatsinterventie en sociale regulering te vinden, die enerzijds erin slagen om uit de crisis te geraken die onze politieke instellingen doormaken en, die anderzijds, eveneens de mogelijkheid van een sociale samenhang in onze complexe en pluralistische maatschappij waarborgen.
De hoofddoelstelling van het project valt uiteen in drie specifieke doelstellingen die eveneens als evenveel tussenstadia beschouwd kunnen worden. Door deze methode te volgen wil het project ook bijdragen tot de ontwikkeling van een nieuw type van interdisciplinair onderzoek in de menswetenschappen.
Het eerste onderzoeksthema dat de eerste specifieke doelstelling vormt, bestaat in het opbouwen van een epistemologische basis die samengesteld is uit een normtheorie en een onderhandelingstheorie. Die eerste doelstelling wortelt in een onderzoek dat werd verricht door de UCL-ploeg die coördinator is van het project. De deskundigheid van de KUL-ploeg zal bijdragen tot het bereiken van deze eerste doelstelling.
Het tweede onderzoeksthema dat de tweede specifieke doelstelling vormt, wil een analyse van de huidige transformaties van de organisatiewijzen van het moderne recht en van de moderne Staat integreren. De herhaalde veranderingen in het administratief recht lijken hier zeer onthullend voor een veel diepere en algemenere evolutie van de methodes van staatsbeheer en conflictoplossing. Het onderzoek dat werd gedaan aan de ULg zal worden geïnterpreteerd om te controleren of de hypothese van de proceduralisering overeenstemt met de transformaties die in het positief recht aan de gang zijn.
Het derde onderzoeksthema dat de derde specifieke doelstelling vormt bestaat tenslotte in de studie van de regulerende praktijken in twee concrete en gevoelige domeinen: dat van de financiële markten en van het bestuur van ondernemingen; dat van het sociaal beleid; en dat van de telecommunicatie sector. In de eerste plaats is het de bedoeling om die domeinen zo volledig mogelijk te beschrijven ten aanzien van de antinomie van de regulering en deregulering die beide domeinen kenmerkt. Maar deze confrontatie zal het daarna mogelijk maken om de hypothese van de proceduralisering te toetsen aan de realiteit in het sociale veld.
