Onderzoeksproject P6/05 (Onderzoeksactie P6)
Van de genen naar de functionele stoornissen in erfelijke en maligne aandoeningen
Het wordt steeds duidelijker dat een groeiend aantal ziekten veroorzaakt wordt zowel door erfelijke als door verworven genmutaties of epigenetische wijzigingen. De identificatie van de verantwoordelijke genen en hun mutaties en het blootleggen van de pathofysiologische mechanismen die leiden tot de ziekten is een belangrijke stap naar de preventie, diagnose en behandeling van deze ziekten.
Het netwerk stelt zich tot doel een fundamentele bijdrage te leveren aan:
(i) De identificatie van genen die door (epi-)mutaties of door wijzigingen in het aantal herhalingen (Copy Number Variation of CNV) een rol spelen in een reeks ernstige ziekten zoals kanker, hart- en vaatziekten, nier-, metabole ziekten en chronische longaandoeningen.
(ii) Het in het licht stelle, van de fysiologische rol van deze genen en hun gen producten, als eiwit of als niet-coderend RNA.
(iii) Het ontrafelen van de manier waarop deze (epi-)mutaties de normale functie van weefsels en organen verstoren en uiteindelijk ziekten kunnen veroorzaken.
Om dergelijk ambitieuze doelstellingen te bereiken, is de complementaire expertise nodig van onderzoekers betrokken in gen isolatie, onderzoek van complexe kenmerken, epigenetica, enzymologie en biochemie, morfologie en expertise in orgaan (patho)fysiologie.
Daarnaast zijn er een reeks aangepaste technologische platformen nodig en het uitwisselen van expertise over het gebruik van gesofistikeerde methodologieën, zoals SNP genotypering arrays, CHIP-on- Chip arrays, transcriptoom profilering arrays, gen specifieke sondes, transgene dieren, biochemische profilering van muizen, bioinformatica, evenals confocale, multiphoton en electronen microscopie. Nieuwe methoden zullen ontwikkeld worden om genen te identificeren, die een rol spelen in de overerving van complexe eigenschappen of ziekten. Tevens zal de bijdrage van polymorfe miRNA bindende sequenties in het DNA aan het tot stand komen van fenotypische variabiliteit worden onderzocht.
Het netwerk biedt een ervaren platform voor de uitwisseling van kennis en technologie in deze domeinen. Het is een aangepaste versie van het Fase V netwerk ‘Moleculaire pathogenese van Erfelijke Ziekten’ dat een positieve evaluatie heeft gekregen, o.m. op basis van het bestaan van succesvolle interacties tussen de verschillende groepen.
Het project is ingedeeld in 7 activiteiten:
Twee hiervan hebben betrekking op onderzoek van maligniteiten:
WP1. Tumoren van neurologische oorsprong
WP2. Leukemieën
Vier hiervan hebben betrekking op erfelijke monogene en complexe ziekten:
WP3. Hart- en vaatziekten
WP4. Glycosylatie en (de)glycosylatie.
WP5. De genetische basis en pathofysiologie van ziekten van epitheliale cellen
WP6. Epigenetica van complexe erfelijke kenmerken
WP7. Ontwikkeling van nieuwe technologieën, meer bepaald het ontwikkelen van een genoom platform voor de identificatie van genen verantwoordelijk voor ziekten.
Zoals de ervaring tijdens het netwerk van fase V heeft aangetoond kan worden verwacht dat dit netwerk zal leiden tot intensieve uitwisselingen van wetenschappelijke informatie tussen de verschillende teams, die de kwaliteit van de wetenschappelijke prestaties zonder twijfel zal ten goede zal komen.
De Belgische groepen die deelnemen aan het netwerk en aan de verschillende projecten, die in dit voorstel worden gedetailleerd, zijn samengesteld uit volgende onderzoekers :
Partner 1 (Université catholique de Louvain - ICP, Brussels) : Emile Van Schaftingen, Stefan Constantinescu, Pierre Courtoy, Miikka Vikkula, Eric Van den Neste
Partner 2 (Katholieke Universiteit Leuven-CME, Leuven) : Jean-Jacques Cassiman, Jan Cools, Harry Cuppens, Koen Devriendt, Maria Debiec-Rychter, Guy Froyen, Erik Legius, Peter Marynen, Gert Matthijs, Hilde Van Esch, Peter Vandenberghe, Joris Vermeesch, Iwona Wlodarska.
Partner 3 (Université de Liège) : Michel Georges, Carole Charlier, Wouter Coppieters, Haruko Takeda, Cécile Libioulle, Sarah Hansoul.
Partner 4 (Universiteit Gent) : Frank Speleman, Jo Vandesompele, Nadine Van Roy, Bruce Poppe, Anne De Paepe, Bart Loeys, Paul Coucke, Julie De Backer.
Partner 5 (Université catholique de Louvain, Brussels) : Olivier Devuyst.
De Europese partners zijn Cristina Mecucci (Perugia) en Maria Odero (Pamplona).
