Onderzoeksproject P7/09 (Onderzoeksactie P7)
Het voorgestelde project wenst de regionale trajecten van verandering en ontwikkeling van vier specifieke antieke streken, waar de onderzoekspartners de afgelopen decennia actief waren (Pisidië in Zuidwest Turkije, Boeotië in Centraal Griekenland, Picenum in Centraal Adriatisch Italië en Noordwest Gallië in België en Noord Frankrijk), te onderzoeken en te vergelijken. Regio's zijn geen statische entiteiten, maar zijn onderhevig aan veranderingen, in een dialectische relatie met zowel de wijdere als de lokale natuurlijke omgeving en politieke, culturele, sociaal-economische en demografische contexten. Daarom wenst het project ook de veranderingen door de tijd heen in menselijke veerkracht, maatschappelijke kwetsbaarheid en duurzaamheid in deze verschillende regio's aan de orde te stellen, wat zal resulteren in kennis betreffende golven van complexiteit en verval. De aanvragers wensen hun regionale data sets te verbeteren, door de bestaande data te verwerken en te modelleren en, wanneer noodzakelijk, door het genereren van nieuwe data uit het veld, om zo de specifieke, doch variabele patronen en mechanismes van regionale verandering, beter te begrijpen en te onderwerpen aan een interregionale vergelijking van de archeologische, historische, geografische, geo-archeologische, bio-archeologische en conceptuele aspecten van golven van regionale verandering.
De verklarende kracht van grote chronologische kaders is algemeen geaccepteerd om regionale patronen vast te stellen, alsmede om veranderingen te beoordelen. De aanvragers wensen te focussen op de periode van het eerste millennium v. Chr. tot en met het eerste millennium n. Chr., welke de IJzertijd, de Hellenistische/Republikeinse periode, de Romeinse en de laat Romeinse/vroeg Byzantijnse periode en de Byzantijnse periode/vroege Middeleeuwen behelzen in de respectievelijke studiegebieden. De Romeinse en laat antieke werelden stonden centraal in de vorige IUAP programma's van dit netwerk en blijven een belangrijke focus in het voorgestelde project. De aanvragers wensen echter ook expliciet 'over de Romeinse muren' heen te kijken om de verschillende types van golfpatronen van complexiteit en verval door de eeuwen heen beter te begrijpen. Dit behelst het analyseren van landschapsevolutie en agrarische draagkracht, ontwikkelingen op de lange termijn in ambachtelijke productie en uitwisseling, regionaal historisch bewijsmateriaal en demografische patronen, (de)urbanisatie processen en regionale bouwtradities, veranderende patronen in het menselijke dieet, de rol van muntstelsels en, in algemene zin, de eigenschappen van de relatie tussen toenemende/afnemende sociale complexiteit en regionale ontwikkeling.
Het voorgesteld project wenst een specifieke bijdrage te leveren aan de studie van de antieke economie, in welke recentelijk de notie van gematigde groei op de regionale schaal als centrale onderzoeksvraag is voorgesteld. Het vernieuwende potentieel van dit baanbrekende werk is echter nog niet bevredigend verkend in de archeologie. Daarom is het voorgestelde project innovatief in haar holistische, interdisciplinaire benadering van goed geselecteerde onderzoeksonderwerpen in vier extensief bestudeerde archeologische casussen, welke fundamenteel, theoretisch en empirisch onderzoek omtrent regionale ontwikkeling in het verleden ondersteunen. In het eerste stadium wensen de aanvragers een win-win situatie te creëren door de regionale casestudies van de deelnemende archeologische partners te verrijken, door de interdisciplinaire samenwerking te verdiepen binnen en tussen alle betrokken partners. Ten tweede wensen zij ook bij te dragen aan de debatten, binnen de verschillende hier weergegeven disciplines, op het vlak van de diepe tijdstrajecten van regionale duurzaamheid en golven van complexiteit en verval.
Om samen te vatten, het voorgestelde project wenst vergelijkende analyses te verbeteren en het synthetisch niveau te verhogen van lange termijngolven van verandering en ontwikkeling in de studiegebieden. Deze zullen dienen als interdisciplinair laboratorium voor het vergelijken en contrasteren van de relevante factoren, die samenlevingen min of meer duurzaam maakten, met mogelijke relevantie voor hedendaagse regionale studies.
2. Beschrijving van het projectvoorstel
De volgende Werkpakket-structuur wordt voorgesteld:
WP1 Regionale landschapsevolutie en agrarische draagkracht
Het hoofddoel van WP1 is het analyseren van de complexiteit in natuur-cultuur interacties uit het verleden op regionale schaal. Ten eerste behelst dit de reconstructie van landgebruik/ landbedekking patronen. Vervolgens zal de impact van veranderende intensiteiten en patronen van landgebruik op erosie, sedimentatie en beschikbare bodem hulpbronnen geanalyseerd worden. Als laatste zal de impact van zowel veranderingen in vegetatie als geomorfologische dynamiek op de capaciteit van de agrarische productie van de studieregio's worden bestudeerd.
WP2 Lange termijnontwikkelingen in regionale ambachtelijke productie en uitwisseling
WP2 wenst te bestuderen hoe, wanneer en waar grondstoffen werden bewerkt in de IUAP-studie regio's, en hoe ambachtsproductie was gestructureerd en mogelijk met de tijd verandering onderging. Zo kunnen de bestudering van aardewerk, glas en metaal van de IUAP-studie regio's bewijsmateriaal leveren voor de locatie en technologie van de productiecentra, alsmede bijdragen aan de identificatie van geïmporteerde artefacten en aan de patronen van uitwisseling en consumptie.
WP3 Regionale historische ontwikkelingen en demografische patronen
Het hoofddoel van WP3 is de bestudering van midden en lange termijnontwikkelingen van populatie, landgebruik en complexe socio-economische structuren, waarin aspecten van vergelijkende regionale ontwikkeling, duurzaamheidonderzoek, kern/periferie effecten en veranderende vormen van 'central-place' netwerken worden geïntegreerd, gebaseerd op een gecombineerde benadering vanuit de Archeologie en de Oude Geschiedenis.
WP4 Urbanisatie en regionale bouwtradities
Het hoofddoel van WP4 is de bestudering van de dynamiek van stichting, groei, verandering, continuïteit en desintegratie van het urbane fenomeen in the IUAP-studie regio's vanuit een lange termijnperspectief. In de door dit project te bestuderen periode werd het proces van urbanisatie geïntroduceerd, gevolgd door golven van urbane verandering, waaronder de-urbanisatie en re-urbanisatie. Daarom is het diachroon onderzoeken van steden en het evalueren van de lange termijn evolutie van regionale bouwtradities een uitstekende manier om de continuïteit en verandering in lokale en regionale gemeenschappen te benaderen.
WP5 Mensen en hun voeding
Binnen WP5 zullen archeo-zoölogische, macrobotanische en archeo-antropologische analyses uitgevoerd worden in de IUAP-studie regio's, om een breed regionaal en diachroon beeld te reconstrueren van de lange termijn evolutie van menselijke voedingspatronen en het relatief belang van de verschillende voedselbronnen, de organisatie van voedselvoorziening door locale productie en uitwisseling, de gedifferentieerde toegang tot luxegoederen naar gelang klassenverschil en de evolutie van de status van consumptiegoederen en voedsel.
WP6 Regionale monetaire economieën
De introductie van het muntstelsel in het Westen veranderde de manier waarop handelsartikelen werden uitgewisseld en daarmee de intermenselijke relaties. WP6 zal de reactie op de opkomst van het muntstelsel in de verschillende IUAP-studie regio's onderzoeken, de fluctuerende mate van aanmunting op de lange termijn van deze regio's vaststellen, en het gebruik van specifieke munteenheden en de waarde van de munten verklaren, waarbij regionaal tegen centraal beleid word gewogen.
WP7-9 Regionale socio-economische en nederzettingsontwikkelingen
WP7-9 hebben de bedoeling de golven van sociale complexiteit en verval in de IUAP-studie regio's te benaderen, tijdens respectievelijk (WP7) de IJzertijd tot Hellenistisch/Republikeinse periode, (WP8) de Romeinse en laat Romeinse periodes en (WP9) tijdens de Byzantijnse periode en vroege Middeleeuwen. De focus zal gelegd worden op de socio-economische dynamiek van microregio's en de relatie met nederzettingspatronen.
WP10 Regionaliteit en duurzaamheid: conclusies en potentiële hedendaagse relevantie
Het laatste WP heeft als bedoeling aan de ene kant een platform voor de synthese van het project te leveren en aan de andere kant, door middel van overlap en uitwisseling van concepten en theorieën in de sociale en economische geografie omtrent de processen van actuele regionale ontwikkeling, het potentieel voor hedendaagse relevantie van de conclusies van het project te verkennen. Binnen WP10 zal de dialoog tussen de onderzoekspartners en onderzoek naar de algemene methodologische en conceptuele problematiek met betrekking tot regionale duurzaamheid plaatsvinden, en de denkkaders van elke betrokken disciplines verrijken.
