Onderzoeksproject SC/03 (Onderzoeksactie SC)
Het ligt in de bedoeling om in het kader van het voorgestelde project de wetenschappelijke activiteit te concentreren op drie fasen.
Deze fasen hebben alle betrekking op de nationale geschiedenis (de Zuidelijke
Nederlanden en vanaf 1830 het koninkrijk België) in de periode ca. 1600-1980 en kunnen worden onderverdeeld als volgt :
- Opsporing en beschrijving van archiefbronnen die kwantitatieve en seriële gegevens bevatten. In de Belgische archiefdepots bevindt zich een massa statistisch en kwantificeerbaar materiaal dat nauwelijks werd ontsloten. A fortiori is deze opmerking van kracht voor het zogenaamde pre-statistisch tijdvak, de periode vooraleer de Belgische overheidsstatistiek zich onder invloed van de kwantitatief-sociologische studies van A. Quetelet (1796-1874) sterk zou ontwikkelen op wetenschappelijke basis. Een grondige exploratie van alle grote reeksen archivalia, die in het Algemeen Rijksarchief te Brussel en in de Rijksarchieven in de provincies worden bewaard, is daarom dringend vereist.
- Kritische evaluatie van de in deze bronnen aangetroffen cijfergegevens (externe maar vooral interne historische kritiek). De historische statistiek mag hier de elementaire historische kritiek en het gezond verstand niet in de weg staan.
- Homogenisatie van het geselecteerde materiaal en verwerking tot een sociale en economische gegevensbank. Elke bron bevat cijfers of laat cijferbewerkingen toe, maar niet alle cijfers zijn even interessant. Ook hier geldt dat de som meer is dan de onderscheiden delen. Gegroepeerd of geïntegreerde in een groter geheel krijgen individuele cijfers immers een meerwaarde, gaan zij een andere taal spreken. Vooral tijdreeksen, d.w.z. reeksen chronologisch geordende kwantitatieve data, hebben in dit opzicht de aandacht van kwantitatief werkende historici getrokken. Dergelijke reeksen bieden namelijk een inzicht in de lange termijnontwikkeling, maken het mogelijke om - zelfs voor de tijdgenoten niet-waarneembare - trends en structuren te ontwaren en te ontwarren. Het project dat hier wordt voorgesteld, richt zich m.a.w. niet enkel op de kwantitatieve geschiedenis en de kwantitatieve bronnen, maar bovendien op kwantitatief-seriële geschiedenis en op kwantitatief-seriële bronnen. Uiteraard moeten cijferreeksen voldoende homogeen zijn naar plaats, tijd en aard om bruikbaar te zijn voor de historische interpretatie. Behalve de traditionele historische kritiek moet op kwantitatief bronnenmateriaal daarom ook statistische kritiek worden toegepast.
Deze drie fasen zullen moeten leiden tot:
- een repertorium van statistische bronnen
- een gegevensbank van demografische en sociale variabelen vanaf het begin
van de 17de eeuw tot 1981
- een reconstructie van de Belgische bevolking vanaf begin 17de eeuw tot 1829
- een gegevensbank van demografische, sociale en economische variabelen van de Belgische gemeenten vanaf 1830 tot 1981
- een gegevensbank van macro-economische variabelen op nationaal vlak vanaf ca. 1713 tot 1960.
