Onderzoeksproject SD/BD/06A (Onderzoeksactie SD)
Context
Biodiversiteit is de complexe verscheidenheid van levende wezens op basis van diversiteit binnen de soort (genetisch), tussen soorten en in ecosystemen en is bijgevolg essentieel voor de stabiliteit en weerbaarheid van ecosystemen. Het behoud en duurzaam gebruik van biodiversiteit is bijgevolg een essentieel onderdeel in duurzame ontwikkeling.
Door de toegenomen menselijke druk op het land gedurende de laatste decennia, is biodiversiteit afgenomen, waarbij milieu-, economische en sociale voordelen dreigen af te zwakken. Om de versnippering van habitats, populaties en genotypes te stoppen en dus om een halt toe te roepen aan het verlies aan biodiversiteit, heeft de EU de zogenaamde NATURA 2000 in het leven geroepen, een ecologisch netwerk van beschermde gebieden. Binnen deze gebieden zijn er echter vele verschillende gebruikers en stakeholders aanwezig waardoor er belangenconflicten kunnen optreden.
Projectbeschrijving
Algemene doelstellingen
De Europese wetgeving legt haar lidstaten op om “natuurlijke habitats en soorten te behouden of herstellen, bij voorkeur in een goede instandhouding, op een manier waarbij rekening gehouden wordt met economische, sociale en culturele omstandigheden en regionale en lokale kenmerken.” De belangrijkste doelstelling van dit project is dus een effectiviteitsanalyse uit te voeren van het integraal beheer van Natura 2000-gebieden. Om deze effectiviteit te evalueren, moeten we doelstelling nader definiëren. “Een goede werking” impliceert het ontwikkelen van efficiënt en robust beheer van natuurgebieden dat tevens een bijdrage levert aan duurzame ontwikkeling van lokale gemeenschappen.
De ultieme doelstelling van het SELNAT onderzoeksproject is dan ook om de aandacht van de beleidsmakers te vestigen op de economische en sociale gevolgen, alsook gevolgen voor het milieu van de veranderingen van biodiversiteit. Ons doel is om hen eveneens te steunen bij de ontwikkeling van een meer toereikend en duurzaam beleid voor het beheer van de Natura 2000-gebieden. De toepassing van integrale strategieën biedt bovendien meer kansen op steun van plaatselijke actoren.
Methodologie
Een systeemanalyse van de complexiteit omtrent het verlies aan biodiversiteit en de impact van disciplineoverschrijdende knelpunten wordt uitgevoerd met een geïntegreerd model: het SCENE model. Het onderscheidt drie vormen van duurzaamheidsbronnen: SoCiaal, Milieu en Economisch. Het werd ontwikkeld als een hulpinstrument voor de analyse van regionale duurzame ontwikkeling. Het model is samengesteld uit voorraden en stromen. Elke bron bevat een aantal voorraden (zoals ‘levenskwaliteit’ (sociaal), milieukwaliteit (ecologisch), of economische levensvatbaarheid (economisch)). Het belangrijkste criterium voor het meerekenen van een specifieke voorraad is haar relevantie voor het onderzoek. Relaties tussen de verschillende voorraden worden ‘stromen’ genoemd.
Vanuit deze systeemanalyse worden de basis en algemene beheersstrategieën ontwikkeld voor een Waalse en Vlaamse Natura 2000-gebied. In een iteratief proces worden strategieën voorgelegd aan een groep van plaatselijke en niet-plaatselijke actoren en ze worden getest op robustheid. De feedback laat ons toe de maatregelen af te stemmen op verschillende behoeften en een aantal details in deze strategieën te specifiëren. Hieruit zal een uiteindelijke beheersstrategie voor elk van de gebieden ontwikkeld worden.
Om de uiteindelijke strategieën te bepalen, zal de Ecosystem Approach gebruikt worden. Dit is een nieuwe methodologische aanpak, gebaseerd op participatie van ecosysteem en actoren, aanbevolen door COP van Conventie over biologische diversiteit om alle soorten problemen ivm het behoud van biodiversiteit aan te pakken. In dit integrale resource management paradigma zijn zowel ecologie als maatschappij even belangrijk daar zij beiden essentiële delen van ecosystemen zijn.
Interactie tussen de verschillende partners
Omdat interdisciplinariteit de basis van ons onderzoek is, is goede interactie en communicatie tussen alle partners cruciaal. Daarom is een Projectweb opgezet teneinde documenten en informatie te kunnen uitwisselen, met een forum en een lijst van belangrijke sleuteltermen om de communicatie tussen de verschillende disciplines te faciliteren. Bovendien worden er regelmatig vergaderingen georganiseerd.
Verwachte resultaten en/of producten
Het resultaat van dit project zal aanvankelijk methodologisch zijn, met name door middel van de ontwikkeling van instrumenten die het mogelijk maken om:
• De identificatie van het type van landinrichting verantwoordelijk voor de degradatie van biodiversiteit door middel van geschiedenis en de relatie tussen duurzaam gebruik van het terrein en biodiversiteitsdoelstellingen;
• De integrale evaluatie van (de krachtigheid van) maatregelen betreffende biodiversiteit;
• De bijdrage en beperkingen van de economische waarde van bronnen;
• De graad van maatschappelijk draagvlak voor verschillende beheersstrategieën;
• De complexiteit van wettelijke aspecten mbt Natura 2000.
Daar de gevalsstudies gesitueerd zijn op Natura 2000-terrein, zullen onze resultaten rechtstreeks bruikbaar zijn voor Ministeries en NGO’s die betrokken zijn in milieubescherming. De resultaten van het project zullen gevaloriseerd worden dmv verschillende acties zoals wetenschappelijke publicaties in tijdschriften. Door verspreiding van het originele standpunt van dit project, kunnen we bijdragen aan de definitie van duurzaam beleid voor het behoud van biodiversiteit.
Een speciale inspanning zal gewijd worden aan de communicatie van de methodiek en de resultaten van dit project aan een meer plaatselijk publiek, inclusief de actoren betrokken in beheer en landgebruik. Dit impliceert publicaties in regionale wetenschappelijke tijdschriften. Buiten de regelmatige vergaderingen van het opvolgingscomité, kan een workshop – open voor een breed publiek – georganiseerd worden om interactie met en tussen potentiële gebruikers van de methodiek te stimuleren.
Partners
Activiteiten
Naam:: Jan Vincke, Greet Nulens en Stan Weyns
Instituut: Resource Analysis NV
Activiteiten Resource Analysis heeft een betrouwbare reputatie opgebouwd als beleidsadviseur voor verscheidene overheidsinstellingen betrokken bij natuurlijk bronbeheer. Het bureau heeft een methodologie ontwikkeld om complexe problemen aan te pakken en een uitgebreid gamma aan technieken om zeker te stellen dat de meest effectieve beleidsbeslissingen worden genomen om deze op te lossen. Beleidsmakers worden bijgestaan om het gamma aan mogelijke beleidsopties te identificeren, en in het aanverwante proces van afweging van de opties en het selecteren van de meest geschikte. Resource Analysis voert ook onderzoeks- en ontwikkelingsopdrachten uit met de focus op duurzaam beheer en het gebruik van natuurlijke bronnen.
Naam: Prof. Dr. Martin Hermy, Patrick Endels en Els Ameloot
Instituut: K.U.Leuven; Faculty of Bioscience Engineering; Department of Land Management and Economics; Division Forest, Nature & Landscape (DFNL)
Activiteiten De onderzoekseenheid voor plantenecologie houdt zich bezig met het domein van “ecologie, natuurbehoud & stedelijk groenbeheer”. In het algemeen richten ze zich op de studie van de impact van verscheidene mens-gerelateerde hinder (bv habitatversnippering, beheer (incl. restoratie)) op biodiversiteit in een aantal habitats. Onze onderzoeksgroep focust op de samenstelling van plantensoorten, de diversiteit in plantensoorten, bevolkingskenmerken en versnipperingseffecten in landgebruik.
Naam: Charles-Hubert Born en Mary Mahy
Instituut: UCL, Séminaire de droit de l’urbanisme et de l’environnement (SERES)
Activiteiten SERES richt haar onderzoek op alle topics in stedelijke landinrichtingsplanning, internationale, Europese en Belgische stads- en milieuwetgeving. De meest uitgevoerde activiteiten zijn academisch onderzoek voor publicaties, toegepast onderzoek voor landinrichtingsplanning, landbouw en milieuadministraties in de Waalse regio en het geven van deskundig advies bij het maken van wetten voor ministeriële kabinetten.
Naam: Prof. Dr. Grégory Mahy en Julien Taymans
Instituut: Faculté universitaire des Sciences agronomiques de Gembloux
Unité Sol Ecologie Territoire, Laboratoire d’Ecologie
Activiteiten FUSAGx heft een set fundamentele en toegepaste onderzoeken ontwikkeld in het domein van biodiversiteitsbeheer. Ons doel is de complexe ecologische mechanismen die verantwoordelijk zijn voor biodiversiteitsniveaus in antropogene landschappen te begrijpen. Deze onderzoeken zijn gebaseerd op de ontwikkeling van methodologieën om biodiversiteit te meten op haar verschillende hiërarchische schalen (genetische variabiliteit, morfologische variatie van taxon, soortendiversiteit en typologieën in plantengemeenschappen).
Naam: Prof. Dr. Daniel Tyteca and Valérie Grogna
Instituut: Centre Entreprise – Environnement
UCL : IAG – School of Management, Faculté des Sciences économiques, sociales et politiques,
Activiteiten Het centrum is vertrouwd met thema’s zoals natuurlijke bron- en milieueconomie, duurzame ontwikkeling, bedrijfsstrategie en het milieu. Daarbij worden toepassingen van de principes van bedrijfsmilieumanagement geïmplementeerd in onderzoek en training. Het centrum heeft verscheidene samenwerkingen met de industrie, hetzij als betrokkene bij sommige onderzoeksprojecten, hetzij in het kader van actieve samenwerking met organisaties zoals de Union Wallonne des Entreprises.
Contact informatie
Coördinator
Jan Vincke
Resource Analysis
Wilrijkstraat 37
B-2140 Antwerpen
Tel: +32 (0)3 270 00 30
Fax: +32 (0)3 270 00 31
jav@resource.be
Promoters
Martin Hermy & Patrick Endels
Katholieke Universiteit Leuven (KULeuven)
Celestijnenlaan 200E
B-3001 Leuven
Tel: +32 (0)16 32 97 57
Fax: +32 (0)16 32 97 60
martin.hermy@biw.kuleuven.be
http://www.agr.kuleuven.ac.be/lbh/lbnl/ecology
Francis Haumont & Charles-Hubert Born
Université catholique de Louvain (UCL)
Collège Thomas More
2, Place Montesquieu
1348 Louvain-la-Neuve
Tel: +32 (0)10 47 47 07
Fax: +32 (0) 10 47 47 09
born@publ.ucl.ac.be
Grégory Mahy
Faculté Universitaire des Sciences Agronomiques de Gembloux (FUSAGx)
Passage des Déportés 2
B-5030 GEMBLOUX
Tel: +32 (0)81 62 22 44
Fax: +32 (0)81 61 48 17
Mahy.g@fsagx.ac.be
Daniel Tyteca
Université catholique de Louvain (UCL)
Place des Doyens, 1
1348 Louvain-la-Neuve
Tel: +32 (0)10 47 34 57
Fax: +32 (0)10 47 34 90
tyteca@poms.ucl.ac.be
Gebruikerscomité
Erika Baus - Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN)
Fons Beyers - Boerenbond
Dirk Bogaert - Artevelde Hogeschool Gent
Gaëtan Bottin - Natagora
Frédéric De visscher - Union Wallonne des Entreprises
Kris Decleer - Instituut voor natuur- en bosonderzoek (INBO)
Lionel Delvaux - Inter-Environnement Wallonie
Joost Dessein - Katholieke Universiteit Leuven
Catherine Hallet - Direction Générale des Ressources Naturelles et de l'Environnement (DGRNE)
André Heughebaert - Université Libre de Bruxelles
Joelle Huysecom - Réserves Naturelles
Els Martens - Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap
Jean-Yves Paquet - AVES Société ornithologique
Maarten Puls - Provincie Antwerpen
Jean Renault - Ministère de la Région Wallonne
Jacqueline Saintenoy-Simon - Amicale Européenne de Floristique
Sophie Salle - Institut Eco-conseil
Kurt Sannen - Vlaamse Landmaatschappij
Etienne Snyers - Nature Terre et Forêts
Michel Terlinden - Société Royale Forestière de Belgique
Christel Termol - Union des Villes et Communes de Wallonie
Marc Thirion - Ministère de la Région Wallonne
Johan Toebat - Agentschap Natuur en Bos
Wouter Van Landuyt - Research Institute for Nature and Forest (INBO)
Bart Vercoutere - Vrienden van Heverleebos en Meerdaalwoud vzw
Didier Vieuxtemps - Fédération Wallonne de l'Agriculture
Katty Wouters - Regionaal Landschap Noord-Hageland
How to make Natura 2000 work properly? Socio-economic, legal & ecological
management : final report + annexes
Vincke, Jan - Hermy, Martin - Haumont, Francis ... et al Brussels : Federal Science Policy, 2009 (SP2136)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
