Onderzoeksproject SD/NS/06A (Onderzoeksactie SD)
Context
QUEST4D biedt een wetenschappelijke ondersteuning voor een duurzame exploitatie van de exclusief economische zone waarbij de nood aan een strategisch sedimentgericht beleidskader reëel wordt. Mbt aggregaatextractie, wordt op Europees niveau toenemend niet-hernieuwbare sedimenten ontgonnen, pleitend voor een beter beheer van deze grondstoffen. Recente studies toonden ook de grootschaliger invloed aan van het storten van gebaggerd materiaal op het kustecosysteem. Bijkomend is nood aan een langetermijnvisie voor het optimaal toewijzen van stortlocaties, gezien de hoge turbiditeit en hoge siltatiesnelheden in de havens en navigatiekanalen. Duurzaamheid en visserij is, in de context van QUEST4D, gerelateerd aan het behoudsmechanisme van zandbanken die een belangrijke ecosysteemstructurende rol vervullen. Tot slot, is nood aan een ruimere visie mbt strandsuppleties, gezien de voorspelde snellere zeespiegelstijging leidt tot een sterk toenemende vraag naar natuurlijke grondstoffen.
Projectbeschrijving
Objectieven
QUEST4D beoogt het kwantificeren van erosie/sedimentatieprocessen op het Belgisch Continentaal Plat. De aard en de dynamiek van het sediment zullen bestudeerd worden in de ruimte, diepte en tijd (4D). Het onderzoek is actueel gezien er indicaties zijn van een langetermijn en grootschaliger erosie van de fysische zeebodem en het is niet duidelijk of dit te wijten is aan toenemende antropogene druk of tevens aan de natuurlijke evolutie van de zeebodem, inbegrip het effect van klimaatsverandering. Deze processen dienen echter afgewogen te worden tov de industriële activiteiten. Dit onderzoek vraagt een gedetailleerde en doelgerichte aanpak; dit is mogelijk omwille van omvangrijke recente onderzoeksresultaten en diverse langetermijndatasets, zowel op kleine als grote schaal. QUEST4D beoogt een alomvattend beeld te schetsen van sedimentveranderingen, gerelateerd aan zand en slib en zal pogen hieruit de status van het mariene milieu te definiëren en toekomstperspectieven te formuleren, althans vanuit een fysisch oogpunt.
Methodologie
De methodologie bestaat uit geavanceerde modellering, gevalideerd met experimenten; doelgerichte observaties/bemonsteringen, in de ruimte, diepte en tijd (4D); en uit de analyse van diverse langetermijnsdatasets. Verschillende zeespiegelstijgingsscenario’s zullen gemodelleerd worden. Een overzicht van het takenpakket is verder schematisch voorgesteld, inbegrip de interactie tussen de verschillende partnerns. Bovendien kunnen de QUEST4D partners gebruik maken van metingen en opvolgingssresultaten van diverse overheidsinstanties.
Het QUEST4D partnershap omvat geologen/sedimentologen (RCMG/BMM/KUL), bio-ingenieurs (RCMG), sedimenttransportmodelleerders (BMM/KUL/WL), kustingenieurs (WL) en biologen (SMB/KBIN), met een evenwichtige samenstelling tussen universiteitsonderzoekers en onderzoekers verbonden aan de overheid. De multidisciplinariteit en 2 beleidsgerichte partners (BMM/WL) staan garant voor doordachte opties voor het beheer en duurzame exploitatie van menselijke activiteiten, ondersteund door de expertise van het opvolgingscomité. Het Belgische Mariene Datacentrum (BMDC) en het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ), respectievelijk, staan in voor het beheer van databanken en de valorisatie van de resultaten.
Band met Internationale Programma’s
RCMG zal de QUEST4D resultaten valideren in de COST Actie 638 ‘Investigating and managing the impacts of marine sand and gravel extraction and use’ (2006-2010), een Europees netwerk inzake mariene aggregaten. BMDC is partner van SeaDataNet, een EU FP6 geïntegreerd infrastructuurinitiatief ter ondersteuning van het QUEST4D databeheer. Het onderzoek naar klimaatsveranderingen zal versterkt worden door KUL’s betrokkenheid in het SEAMOCS Netwerk (Applied stochastic models for ocean engineering, climate and safe transportation, EU Marie Curie RTN, 2005-2009). Alsook, zal het EU ‘Marie Curie Transfer of Knowledge’ project MARIE (Modelling and Assimilation for Region of fresh water Influence Environments, 2005-2009) meer inzicht geven in gekoppelde numerische voorspellingen van golven en stromingen en van de hydrodynamica van rivierpluimen. WL is actief betrokken bij de opzet van een op grote schaal slibmodel voor het Schelde-estuarium, gefinancierd door de Scheldecommissie. Alle partners zijn betrokken in het Europees netwerk voor kustonderzoek BeNCoRe/ENCORA (EU FP6).
Verwachte resultaten en/of producten
Een Geografisch Informatiesysteem en databanken met multidisciplinaire informatie over de zeebodem van het Belgisch Continentaal Plat, inbegrip de verschillende menselijke activiteiten gedurende de laatste 100 jaar en een historisch referentiekader van 1900.
Modellen, waarbij de kustnabije en zeewaartse zone gekoppeld is aan de vooroever en het Schelde-estuarium om een zand/slib balans op te stellen evenals geïdealiseerde modellen ifv impactstudies;
Parameters voor gebruik in studies mbt klimaatsveranderingen;
Casestudies mbt het effect van visserij, aggregaatextractie en langetermijn storten van gebaggerd materiaal;
Beleidsinstrumenten (o.a. indicatoren) ter ondersteuning van een duurzame ontwikkeling/exploitatie, inclusief aanbevelingen.
De belangrijkste resultaten zullen gepubliceerd worden in internationale tijdschriften en gepresenteerd op toonaangevende fora; voor het grote publiek worden brochures, animaties en posters verzorgd.
Partners
Activiteiten
Universiteit Gent. Renard Centre of Marine Geology (RCMG)
Gespecialiseerd in het gebruik en validatie van geo-akoestische technieken en het karteren en modelleren van habitats.
Beheerseenheid van het Mathematisch Model van de Noordzee (BMM)
De BMM volgt een Beheers-, Opvolgings-, Modelleringsstrategie, respectievelijk omwille van de impact van menselijke activiteiten, voor operationele voorspellingen en onderzoek, en als basis voor een goed beheer.
Katholieke Universiteit Leuven, Laboratorium voor Hydraulica (KUL)
Gespecialiseerd in het modelleren van golven/stromingen en het gedrag van (niet)-cohesieve sedimenten. De onderzoekseenheid Toegepaste Geologie is onderaannemer voor de uitvoering van kleimineralogische analyses.
Waterbouwkundig Laboratorium (WL)
Gespecialiseerd in hydraulische, maritieme en kustingenieursaspecten evenals laboratoriumonderzoek op sedimenten.
Universiteit Gent, Sectie Mariene Biologie (SMB)
Gespecialiseerd in de biologie van het mariene benthos van zachte substraten. Het KBIN-Invertebraten is onderaannemer voor de analyse van de Gilson dataset (1900), evenals VLIZ voor de datavalorisatie.
Contact Informatie
Vera Van Lancker
Universiteit Gent.
Renard Centre of Marine Geology (RCMG)
Krijgslaan 281, s-8
B-9000 Gent
Tel: +32 (0)9 264 45 89
Fax:+32 (0)9 264 49 67
vera.vanlancker@ugent.be
http://www.rcmg.ugent.be
Promotoren
Michael Fettweis
Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen
Beheerseenheid van het Mathematisch Model van de Noordzee (BMM)
Gulledelle 100
B-1200 Brussel
Tel +32 (0)2 773 21 32
Fax +32 2 770 69 72.
m.fettweis@mumm.ac.be.
http://www.mumm.ac.be
Jaak Monbaliu.
Katholieke Universiteit Leuven,
Laboratorium voor Hydraulica
Kasteelpark Arenberg 40
B-3001 Heverlee
Tel. +32 16 32 16 61
Fax. +32 16 32 19 89.
jaak.monbaliu@bwk.kuleuven.ac.be
Toon Verwaest.
Waterbouwkundig Laboratorium
Berchemlei 115
B-2140 Antwerpen (Borgerhout)
Tel: +32 (0)3 224 60 35
Fax: +32 (0)3 224 60 36
toon.verwaest@mow.vlaanderen.be
http://watlab.lin.vlaanderen.be/
Steven Degraer
Universiteit Gent
Sectie Mariene Biologie (SMB)
B-9000 Gent.
Tel: +32 (0)9 264 85 22
Fax: +32 (0)9 264 85 98
steven.degraer@ugent.be
http://www.marinebiology.ugent.be/
Opvolgingscomité
Externe adviesgroepen worden samengesteld ter opvolging van alle projectaspecten. Een evenwicht wordt gezocht tussen overheidsinstanties (Vlaams/Federaal), industriële groepen en de belangrijkste gebruikers van de exclusief economische zone:
Nathalie Balcaen Vlaamse Overheid
Wendy Bonne FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie
Koen Degrendele FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie
René Desaever Zeegra VZW
Yves Dupont Lt Cdr Imm Belgische Zeemacht
Kris Hostens Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek (ILVO)
Tina Mertens Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap
Marc Roche FOD Economie, KMO, Middenstand en Energie
Frederik Roose Vlaamse Overheid
Serge Scory Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN)
Lisbeth Stalpaert Vlaamse Milieumaatschappij
QUantification of Erosion/Sedimentation patterns to Trace the natural versus anthropogenic sediment dynamics : final report (phase I)
Brussels : Federal Science Policy, 2009 (SP2089)
[Om te downloaden]
Quantification des schemas d’erosion et de sedimentation en vue de tracer la dynamique naturelle et anthropogenique des sediments : résumé (phase 1)
Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2010 (SP2182)
[Om te downloaden]
Kwantificeren van erosie/sedimentatiepatronen om de natuurlijke van de antropogeen geïnduceerde sedimentdynamiek te onderscheiden : samenvatting (phase 1)
Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2010 (SP2183)
[Om te downloaden]
QUantification of Erosion/Sedimentation patterns to Trace the natural versus anthropogenic sediment dynamics : summary (phase 1)
Brussels : Federal Science Policy, 2010 (SP2184)
[Om te downloaden]
QUantification of Erosion/Sedimentation patterns to Trace the natural versus anthropogenic sediment dynamics : final report + annexes
Van Lancker, V. - Baeye, M. - Du Four, I .... et al. Brussels : Federal Science Policy, 2012 (SP2471)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
