Onderzoeksproject SD/RI/02A (Onderzoeksactie SD)
CONTEXT
Het studiegebied, dat Burundi, Rwanda en het Oosten van de Democratische Republiek van Congo omvat, komt overeen met het centrum van de Westelijke arm van de Oost-Afrikaanse Slenk. Deze dichtbevolkte regio, die zich uitstrekt vanaf Noord-Tanganyika tot de Virunga Vulkanische Provincie (VVP), is geaffecteerd door een combinatie van meerdere gevaartypes van geologische oorsprong (aardverschuivingen, aardbevingen, vulkanisme). De lokale weten-schappelijke instituten hebben een beperkte kennis van deze fenomenen. Hun capaciteiten en beperkte financieringsmiddelen laten geen significante verdieping toe van het begrip van deze problematiek. Het is in deze context dat het project GeoRisCA zich plaatst. Het project doelt op de ontwikkeling van besluitvormingshulpmiddelen voor risicopreventie en rampbeheer, bestemd voor de betrokken lokale actoren.
PROJECT BESCHRIJVING
Doelstellingen
Het hoofddoel is de evaluatie van de georisico’s in de Kivumeerregio (DRC, Rwanda, Burundi), door het analyseren en associëren van de seismische, vulkanische en landverschuivingsgevaren, en de kwetsbaarheid van bevolking en infrastructuur, met als doel het afleveren van hulpmiddelen voor de risicopreventie. Dit houdt in:
1. Bijdragen aan een betere gevarenanalyse van geologische oorsprong, op regionale schaal en in een stedelijke context.
2. De globale kwetsbaarheid evalueren met betrekking tot deze gevaren van geologische oorsprong.
3. Een methodologie ontwikkelen voor de risico-evaluatie, die zal toelaten om een regelmatig geactualiseerd portret te verkrijgen van het risiconiveau in een specifieke zone.
4. Een serie risicokaarten – besluitvormingshulpmiddelen – afleveren op regionale en lokale schaal, gevaren en kwetsbaarheid combinerend.
5. De beheersprocessen van de natuurlijke risico’s versterken door communicatie van de resultaten aan de instituten, autoriteiten en andere betrokken organisaties.
Methodologie
Een innoverende benadering gebaseerd op de integratie van wetenschappelijke methodologieën uit de geologie, geofysica, geomorfologie, geografie en antropologie, ontwikkeld binnen GeoRisCA.
Op regionale schaal worden indicatoren van gevaar en kwetsbaarheid geassociëerd om een realistisch beeld te bekomen van het risiconiveau in het studiegebied. Op lokale schaal worden eveneens de elementen die de risicoperceptie reflecteren geïntegreerd. Daarbovenop doelt GeoRisCA op het opmaken van een evolutief beeld van het risiconiveau, de variaties van deze factoren in rekening brengend, samen met de weerbaarheidsmechanismen ontwikkeld door de bevolking om het hoofd te bieden aan catastrofische gebeurtenissen.
Verzamelde kwantitatieve en kwalitatieve gegevens worden gestandaardiseerd en gecompileerd in een Geografisch Informatie Systeem (GIS) volgens een specifieke afweging. De precieze methodologie is gebaseerd op de wetenschappelijke literatuur, en de raadgevingen van experten in de risico-evaluatie en lokale belanghebbenden.
Een serie van kaarten gedefinieerd als besluitvormingshulpmiddelen zullen geproduceerd worden en zullen de verschillende risicoaspecten onderlijnen, in functie van het type gevaar, schaal en geviseerde objectief.
INTERACTIE TUSSEN DE VERSCHILLENDE PARTNERS
Interacties tussen KMMA en Ulg en VUB: deze drie teams interageren in het kader van de realisatie van de morfostructurele analyse nodig voor de evaluatie van de vulkanische, seismische en massabewegingsgevaren.
Deze drie teams, en ULB, zullen hun resultaten integreren in de globale risico-evaluatie.
BANDEN MET INTERNATIONAL PROGRAMMA'S
GeoRisCA kwam tot stand gebaseerd op jarenlange ervaring opgedaan in de regio en een globale aanpak van problematieken gelinkt aan geologische risico’s. Alle acties ondernomen in de regio geven voorrang aan complementariteit.
GEOBSNET : initiatief uitgaande van het KMMA en het MNHN (Lux.) doelend op het verbeteren van het delen en het beheer van georisico-informatie. GEOBSNET doelt op de creatie van een regionaal netwerk van Geobservatoria van geologische risico’s.
MIRECA : project ondersteund door het Belgisch Min. Van Buitenlandse Zaken en gericht op de versterking van de Aardwetenschappensector in de DRC en Burundi.
COOPERATION Rwanda : synergieën met het Belgische samenwerkingsprogramma in de energiesector (Virunga-Geothermie en Ruzizi-Hydroëlectriciteit) zijn mogelijk.
USA CONSORTIUM : GeoRisCA werkt rechtstreeks samen met een consortium ondersteund door de NSF, vooral betreffende de seismologische aspecten in Rwanda.
Vi-X : project ondersteund door het STEREO Belspo-programma, reikt aan GeoRisCA werktuigen en innoverende producten aan.
EAGLES : project ondersteund door het SSD Belspo-programma, essentieel geïnteresseerd in de gevoeligheid van het Kivumeer ecosysteem voor klimaatveranderingen. EAGLES draagt bij aan de risicostudie van een limnische eruptie in de Kabunobaai.
DGD georisk training : regionaal roepingsproject op initiatief van het KMMA voor de versterking van de expertisecapaciteiten in de georisico’s. Het heeft als objectief bij te dragen tot de duurzaamheid van wetenschappelijke acties in de regio door de creatie van lokale expertise.
UNOPS : project met als roeping om bij te dragen tot het beheer van vulkanische risico’s in de Goma-regio. Het zou kunnen bijdragen tot de resultaten verwacht van GeoRisCA, de besluitvormingshulpmiddelen..
VERWACHTE RESULTATEN EN/OF PRODUCTEN
De verschillende spatiale dimensies van het project en de omvangrijke hoeveelheid maatschappelijke en multi-gevaren gegevens die gebruikt en gecompileerd zullen worden, zullen bijdragen aan de productie van meerdere hulpmiddelen in de vorm van een Geografisch InformatieSysteem (GIS), thematische kaarten, databanken en modellen, met het oog op het verbeteren van de globale risico-evaluatie. GeoRisCA zal besluitvormings- en risicobeershulpmiddelen ter beschikking stellen.
De evaluatie gerealiseerd door GeoRisCA zal dus de vorm aannemen van een interface dat dynamisch, evolutief, aanpasbaar en aangepast is aan de bestudeerde situatie, met als doel te zorgen voor een geactualiseerd beeld van het risico in een bepaalde zone. Deze innoverende wetenschappelijke aanpak voor het studiegebied zal onderwerp zijn van publicaties in de verscheidene betrokken disciplines.
PARTNERS
KMMA – Sectie Teledetectie en cartografie : Cartotheek, Geomatische Expertise in Afrika, Wetenschappelijk Onderzoek geöriënteerd naar de geologische risicostudie.
Ulg – ‘Georisks and Environment’ : oppervlakteëffectenanalyse van grote aardbevingen, die aan de basis kunnen liggen van gevaren geïnduceerd op lokale en regionale schaal.
VUB – Vakgr. Geografie : studie van geomorfologische en vulkanische gevaren, via teledetectie geassocieerd met terreinobservaties en de toepassing van numerieke tereinmodellen.
KMMA – Geschiedenis van de hedendaagse tijd : sociopolitieke analyse van de DRC, onderzoek in milieubestuur, documentatiecentrum rond postkoloniaal Congo.
ULB – ANAGEO/IGEAT: cartografie en teledetectieanalyse van landgebruik en –bezetting, en zijn evolutie, met het oog op aanbevelingen en planning van het land, bronbeheer en natuurlijke risico’s
Geo-risk in Central Africa: integrating multi-hazards and vulnerability to support risk management (GeoRisCA): final report
Kervyn, François - d’Oreye, Nicolas - Havenith, Hans-Balder ... et al. Brussels : Scientific Policy, 2019 (SP2803)
[Om te downloaden]
