Onderzoeksproject SD/TE/06A (Onderzoeksactie SD)
Context
Ecosysteemdiensten (ESD) zijn de voordelen die de mens haalt uit ecosystemen. Sinds het Millennium Ecosystem Assesment (2005) zijn heel wat initiatieven genomen om dit concept van ESD theoretisch uit te werken en het in de praktijk brengen in het dagdagelijkse beleid. In België is er echter dringend behoefte aan meer kennis en inzicht over de ESD die hier voorkomen. Vooral zoetwaterecosystemen, die wereldwijd één van de meest bedreigde habitats zijn, hebben nood aan meer inzicht met betrekking tot de zeer veel belangrijke ESD die ze leveren (goederen zoals vis, schelpdieren, riet,...; regulerende diensten zoals als waterberging, waterzuivering, …; ondersteunende diensten zoals primaire productie, nutriëntencyclering,… ; evenals heel wat culturele diensten).
Projectbeschrijving
Doelstellingen
In een veranderende omgeving met een groeiende vraag naar water zullen zoetwaterecosystemen een steeds belangrijkere rol vervullen. Het is daarom essentieel om te begrijpen welke diensten deze ecosystemen kunnen leveren en hoe we ze kunnen beschermen in een veranderend klimaat. Deze studie heeft als doel een methodologie op te stellen die toelaat om ESD van zoetwaterecosystemen in België op gedetailleerde wijze te evalueren. Meer concreet heeft dit project als doel om (1) een volledig overzicht te verkrijgen van de ESD die geleverd worden door zoetwaterecoystemen in België, (2) een eerste beoordeling te maken van hun belang, (3) methodologieën te ontwikkelen om het concept van ESD te internaliseren op politiek- en beleidsniveau.
Methodologie
Het project wordt methodologisch uitgewerkt op basis van de methode van Cowling et al. (2008) . Voor de verschillende doelstellingen worden specifiek volgende methodologieën toegepast:
- Doel 1: Evaluatie van de ecosystemen en de ESD die ze leveren. Enerzijds zal in de biofysische evaluatie een operationele typologie van zoetwaterecosystemen worden uitgewerkt aan de hand van hydrogeomorfologische en vegetatieve kenmerken. Op basis van deze typologie worden kaarten gemaakt van de ESD die de verschillende zoetwaterecosystemen leveren. Anderzijds worden in de sociale evaluatie de begunstigden van de ESD geïdentificeerd. De huidige ESD worden gewaardeerd aan de hand van verschillende methodologieën.
- Doel 2: Kwantificeren van het relatieve belang van de ESD en hun componenten. Om ESD te beheren is het belangrijk om inzicht te krijgen in de impact van omgevingsvariabelen en/of beleidsbeslissingen op de levering van de diensten. Omdat het onmogelijk is om voor alle ESD gedetailleerde numerieke modellen te ontwikkelen worden op basis van conceptuele modellen voor de verschillende systemen Bayesian Belief Networks gebouwd. Zo kunnen mogelijke veranderingen en hun socio-economische impact op (semi)kwantitatieve wijze beschreven worden. De modellen vormen een belangrijk instrument voor het verkennen van mogelijkheden, beperkingen en strategieën om ESD te ontwikkelen en optimaliseren.
- Doel 3: Een kritische analyse van het huidige beleid inzake zoetwaterecosystemen en hun ESD. Dit gebeurt op basis van een literatuurstudie, analyse van beleidsdocumenten en contacten met stakeholders.
Interactie tussen de verschillende partners
ECOFRESH is een geïntegreerd project dat afhangt van de complementaire expertise van de verschillende partners. De verschillende werkpakketten (WP) zijn sterk met elkaar verweven en overlappen in de tijd. Behalve een goede interne communicatie en elektronische uitwisseling van informatie zijn ook regelmatig werkvergaderingen tussen (een aantal van) de partners nodig.
WP 1 en 2 betreffen de biofysische analyse van de zoetwaterecosystemen en de ESD die ze leveren. De methodologieën worden ontwikkeld in nauwe samenwerking tussen UA en KUL. De gewonnen inzichten dienen als basis voor het onderzoek in de andere WP’en. In WP 3, dat wordt uitgevoerd door VITO, worden ESD gewaardeerd. Het regelmatig uitwisselen van beperkte hoeveelheden informatie omtrent nieuwe inzichten is een absolute noodzaak. Hierdoor kunnen de verschillende partners gelijktijdig de WP’en uitwerken waardoor vertragingen vermeden kunnen worden. WP 4 bestaat uit de ontwikkeling van Bayesian Belief Networks door UGent. Deze taak is hoofdzakelijk gebaseerd op de conceptuele modellen ontwikkeld in WP2. WP 5 betreft de sociale analyse van de ESD die geleverd worden door zoetwaterecosystemen en wordt uitgevoerd door INBO. Deze taak vereist hoofdzakelijk input uit WP’en 3 en 4.
Verwachte resultaten
1) Symposia proceedings en publicaties in internationale peer reviewed tijdschriften
2) Verschillende workshops met het gebruikscomité
3) Een website voor het ECOFRESH project, met een beschrijving van de belangrijke nieuwe inzichten, een publicatielijst, links naar belangrijke websites in verband met ESD en informatie over toekomstige workshops en gebruiksvergaderingen
4) Voor iedere taak binnen de verschillende WP’en een deliverable in de vorm van een rapport
5) Een methodologie voor het evalueren en voorspellen van ecosysteemattributen en de geassocieerde ESD op verschillende schalen, waaronder de ontwikkeling van een Bayesian belief network model. Deze resultaten komen eveneens op de website zodanig dat ze getest en toegepast kunnen worden door beleidsmakers, beheerders en stakeholders.
Partners
Activiteiten
UA beschikt over een uitgebreide ervaring in onderzoek rond ESD. Zo is het project rond herstel van het Schelde estuarium met optimalisatie van ESD gebaseerd op onderzoek verricht door UA.
De economische waardering werd uitgevoerd door VITO. VITO en UA werken samen in verschillende andere projecten rond ESD. KUL heeft een duurzame reputatie in onderzoek rond stagnerende waters en de relatie tussen diversiteit en functionaliteit. UGent is gespecialiseerd in ecologische informatisering en ecologische modellering.
INBO is verantwoordelijk voor de rapportage van de toestand van natuur in Vlaanderen. INBO heeft daarnaast ook ervaring met de sociale aspecten van ESD. Voor de case Hoge Venen wordt beroep gedaan op de medewerking van SPW, verantwoordelijk voor het beheer van de regio.
Contact informatie
Prof. Dr. Patrick Meire
Universiteit Antwerpen – Campus Drie Eiken
Departement Biologie
Onderzoeksgroep Ecosysteembeheer (ECOBE)
Universiteitsplein 1, gebouw C
BE-2610 Antwerpen
Tel.: + 32 (0)3 265 2274
Fax: + 32 (0)3 265 2271
patrick.meire@ua.ac.be
www.ua.ac.be/ecobe
Dr. Leo De Nocker
VITO NV – Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek
Boeretang 200
BE – 2400 Mol
Tel: 014 33 58 86
leo.denocker@vito.be
Prof. dr. Luc De Meester
Laboratorium voor Aquatische Ecologie en Evolutionaire Biologie
Katholieke Universiteit Leuven (KUL)
Charles Deberiotstraat 32 - bus 2439, 3000 Leuven
Tel: +32 16 323708 of +32 16 323966
Fax: +32 16 324575
luc.demeester@bio.kuleuven.be
Prof. Peter Goethals
Vakgroep Toegepaste Ecologie en Milieubiologie
Universiteit Gent
Jozef Plateaustraat 22
9000 Gent
Tel.: 09 264 37 68
Fax.: 09 264 41 99
Peter.Goethals@UGent.be
Dr. Francis Turkelboom
Onderzoeksgroep Ecosysteemdiensten
Eigen Vermogen Instituut voor Natuur en Bos (EV-INBO)
Kliniekstraat 25, 1070 Brussel
Tel: +(032) 02 558 18 76
Fax: +(32) 02 558 18 05
francis.turkelboom@inbo.be
Opvolgingscomité
Prof. dr. ir. Alain Peeters
Natural Resources Human Environment and Agronomy (RHEA)
Rue des Anciens Combattants 13
1450 Gentinnes
Tel.: 0475 905 914
Fax: 071 87 98 51
alain.peeters@rhea-environment.org
Prof. Louis François
Département d’astrophysique, géophysique et océanographie
Université de Liège (ULg-UMCCB)
Place du 20-Août, 7
4000 Liège
louis.francois@ulg.ac.be
Dr. Tom Bauler
Université Libre de Bruxelles (ULB)
Institut de Gestion de l’Environnement et d’Aménagement du Territoire
Centre d’Etudes du Développement Durable
Avenue FD Roosevelt, 50
B-1050 Bruxelles
Tel.: +32 (0)2 650 49 24
Fax: +32 (0)2 650 43 12
tbauler@ulb.ac.be
Dr. Nicolas Dendoncker
Département de Géographie
Facultés Universitaires Notre Dame de la Paix, Namur (FUNDP)
Rue de Bruxelles, 61
B-5000 Namur
n.dendoncker@ed.ac.uk
Jan Vanvelk
Bekkencoördinator Demerbekken
Bekkensecretariaat van het Demerbekken
p/a Vlaamse Milieumaatschappij
Vaartkom 31 bus 5, 3000 Leuven
tel. 016 21 12 46 – fax 016 21 12 70
j.vanvelk@vmm.be
Hendrik Segers
The Belgian Biodiversity Platform
Royal Belgian Institute of Natural Sciences
Vautierstraat 29
1000 Brussels
Hendrik.segers@natuurwetenschappen.be
Philippe Frankard
Centre de Recherche de la Nature, des Forêts et du Bois
Avenue Maréchal Juin, 23
B-5030 GEMBLOUX
Tél. : +32 (0) 81 62 64 20
Fax : +32 (0) 81 61 57 27
philippe.frankard@spw.wallonie.be
Sabine Wallens
Attaché Senior Biodiversity
Multilateral & Strategic Affairs
DG Environment
Eurostation II | Place Victor Horta, 40 Box 10, 1060 Saint-Gilles (Brussels), BELGIUM
Office 02D383 | t +32 (0)2 524 96 84 | f +32 (0)2 524 96 00 | g +32 (0)473 63 54 07
Sabine.Wallens@health.fgov.be
ECOsystem services of FRESHwater systems (ECOFRESH) : final report
Van der Biest, Katrien - Jacobs,Sander - Staes, Jan ... et al Brussels : Federal Science Policy, 2013 (SP2566)
[Om te downloaden]
