Onderzoeksproject SE/D8/04 (Onderzoeksactie SE)
Het maatschappelijke middenveld bestaat uit tal van verenigingen die geordend zijn rond een bepaald thema of een bepaalde groep. Het collectief organiseren van de werknemers is op dit vlak steeds de bijzondere bijdrage van de arbeidersbeweging geweest. Na de Tweede Wereldoorlog werden deze Belgische vakbonden erkend als factor van sociale cohesie en kregen ze een belangrijke beleidsrol via het sociaal-economisch overlegsysteem. Aldus werkten ze mee aan de succesvolle welvaartsopbouw van de jaren vijftig en zestig. Sinds de jaren zeventig worden de pijlers van dit succes, de Keynesiaanse overlegeconomie en welvaartsstaat, evenwel geconfronteerd met crisisverschijnselen en een reeks ingrijpende veranderingen.
De vakbonden worden hierdoor met nieuwe uitdagingen geconfronteerd en werken daarom op diverse vlakken aan vernieuwing. Het onderzoek heeft als hoofddoel diverse elementen van deze vakbondsvernieuwing en van deze verandering in het Belgische systeem van arbeidsverhoudingen te analyseren. Daarbij gaat zowel aandacht uit naar de manier waarop bepaalde nieuwe categorieën van werknemers kunnen georganiseerd en verdedigd worden, als naar de invloedsgrootte van de vakbonden in het huidige functioneren van de overleginstituties.
Vanuit deze hoofddoelstelling worden volgende deelprojecten uitgevoerd:
- een survey naar de vakbondsparticipatie van zogenaamde "zwakkere" werknemersgroepen (werklozen en werknemers met a-typische contracten);
- een econometrische, vergelijkende analyse van het Belgische overlegsysteem en zijn macro- economische performantie;
- een studie naar de arbeidsverhoudingen op bedrijfsniveau, in het bijzonder naar het huidige functioneren van de formele overlegorganen (Ondernemingsraad, Comité Veiligheid en Syndicale Delegatie) en van het vakbondswerk op dit niveau;
- een case-matige evaluatie van twee, nieuwe gegevenheden in het Belgische systeem van arbeidsverhoudingen: het werken rond arbeidsherverdeling via het afsluiten van bedrijfsCAO's en de ontwikkeling van Europese Ondernemingsraden.
Een onvolledige strijd: sociale verkiezingen en democratie cijfermatig bekeken
Van Gyes, Guy Leuven: KUL, 2001 (PB5723)
De vakbond naar de 21ste eeuw: syntheserapport
Brussel: DWTC, 2001 (SP0835)
[Om te downloaden]
