Onderzoeksproject SO/01/002 (Onderzoeksactie SO)
Er bestaat op dit ogenblik een goed zicht op de spreiding van, de evolutie in, en de verklaring van de houding tegenover de immigranten die zich enkele decennia geleden als gastarbeiders gevestigd hebben (vooral Marokkanen en Turken). Tal van aspecten daarvan werden reeds onderzocht, waaronder de relatie met extreem rechts.
Gegevens over de zgn. nieuwe migranten (asielzoekers, illegalen, ...) ontbreken vrijwel volledig. Toch komen deze steeds meer in de publieke belangstelling, al blijft hun totale aantal eerder bescheiden vergeleken met de totale migratie. Maar zelfs al betreft het geen erg grote aantallen, zij kunnen gepercipieerd worden als een omvangrijke groep, zeker in gebieden waar zij geconcentreerd leven.
Het aantal personen dat via de asielprocedure een wettige verblijfstitel probeert te bekomen in een van de Europese mogendheden neemt toe, maar ook het aantal clandestiene migranten. Door het stijgend aantal asielzoekers, de toenemende toevloed van illegale migranten en de grote mediabelangstelling hiervoor, de regularisaties en de geplande uitwijzingen, zijn de zogenaamde nieuwe migranten vrijwel niet uit het nieuws en uit de belangstelling weg te branden.
Dit lijkt gepaard te gaan met een vrij uitgesproken beeldvorming. Men zou er kunnen van uitgaan dat xenofobie algemeen (diffuus) is, en dat de spreiding en verklaring voor de houding tegenover deze nieuwe migranten niet verschilt van wat blijkt uit vroeger onderzoek. Zeker is dat echter niet. Er stellen zich waarschijnlijk bijzondere problemen bijvoorbeeld naar aanleiding van het (tijdelijk) opvangen van grote groepen van deze mensen in centra voor asielzoekers, of omwille van de verschillende etnische afkomst, leeftijdsstructuur en gezinssituatie.
Dit onderzoek wil de volgende vragen beantwoorden: In hoever worden diverse types van migranten gepercipieerd en in hoever zijn deze beelden specifiek of diffuus? Welke problemen worden geassocieerd met deze nieuwe migranten? Wat is het effect van een langdurige aanwezigheid van opvangcentra op de beelden en houdingen bij de lokale bevolking? Zit er een evolutie in die houding? Welke rol spelen de media? Welke effecten hebben de beleidsmaatregelen? Op basis van vroeger onderzoek bestaan reeds hypothesen. Er worden nieuwe waarnemingsinstrumenten ontwikkeld.
Aan de hand van de onderzoeksvragen wordt een beeld geschetst van de gehele bevolking, zowel wat betreft de beeldvorming t.a.v. (1) de groep nieuwe migranten als t.a.v. (2) het gevoerde beleid.
In de bevraging wordt gepeild naar zowel persoonsvariabelen (kennis van de problematiek, wijze kennisverwerving, betrokkenheid, sociale positie e.a. profielkenmerken) als naar contextvariabelen (welk type gemeente, aanwezigheid asielcentra, aanwezigheid asielzoekers, e.a.) en intermediaire variabelen (wijze waarin het beleid in de gemeente vorm gekregen heeft, ...). Dit laat toe verbanden na te gaan zoals bv. de correlatie tussen de kennis van de materie en de houding tegenover de verschillende types migranten en het beleid, en antwoorden te verschaffen op vragen zoals of de wijze waarop het beleid gestalte gegeven wordt (werd de inplanting van een asielcentrum met de locale bevolking voorbereid? Hoe verliep de communicatie? ...) een impact hebben op het aanvaarden van de bevolking. Deze bevindingen worden geprojecteerd op de theoretische inzichten.
Als methodologie wordt geopteerd voor de Total Design Methode (TDM). Daarbij wordt gekozen voor een schriftelijke enquête, die toelaat een groter aantal respondenten te bereiken. De schriftelijke enquête wordt aangevuld met telefonische en persoonlijke interviews.
Tussen aanvaarding en weerstand : een sociologisch onderzoek naar houdingen tegenover asiiel, opvang en migratie
Meireman, Katrien - Bart, Meulemen - Billiet, Jaak ... et al Gent : Academia Press, 2004 (PB6055)
Bibliografische referenties :
