Onderzoeksproject SO/01/007 (Onderzoeksactie SO)
In dit onderzoek wordt één welbepaald aspect van de problematiek van de aanpassing van het Belgisch recht aan de aanwezigheid van inwoners van vreemde afkomst geanalyseerd. Het betreft een aspect dat tot nog toe in België niet op omvattende wijze is bestudeerd: met name, de vraag hoe vreemdelingen zelf en inwoners van vreemde afkomst in België steun, of integendeel tegenwerking ondervinden van het recht en de wijze waarop dit recht op hen wordt toegepast. En of vreemdelingen en/of inwoners van vreemde afkomst gebeurlijk naar verandering van die regels streven.
De analyse focust op vier soorten regels: (1) de verblijfsreglementering; (2) de regels m.b.t. de toegang van vreemdelingen tot de arbeidsmarkt en de sociale zekerheid; (3) de regels die ruimte voor de beleving van de eigen identiteit (cultuur, taal en godsdienst) waarborgen; en tenslotte, (4) de nationaliteitswetgeving.
Opzet van de hier voorgestelde studie is om, op zo gesystematiseerd mogelijke wijze, inwoners van vreemde afkomst aan het woord te laten over hun ervaringen en verwachtingen m.b.t. recht en gerecht in België. Er wordt aan de hand van vraaggesprekken (interviews) met vreemde-lingen en inwoners van vreemde afkomst, zowel in Vlaanderen als in Wallonië en Brussel, gepeild naar hun verwachtingen, respectievelijk hun ervaringen met het recht en de wijze waarop het Belgisch recht zich aanpast aan hun aanwezigheid in ons land.
Er is geopteerd voor een combinatie van drie disciplinaire invalshoeken - het recht, de sociologie en de antropologie - omdat de ervaring leert dat die combinatie de beste garanties geeft op het vlak van relevantie, representativiteit en betrouwbaarheid van de onderzoeksgegevens die voor dit type onderzoek dienstig kunnen zijn.
Er is gekozen om te werken met onderzoekers (twee AAP-mandaten) van allochtone herkomst, omdat zij het vertrouwen genieten van de gemeenschappen met wie in het kader van dit onderzoek wordt gewerkt. Een onderzoeker ondervraagt vreemdelingen en allochtonen uit de Maghreb. Een andere onderzoekers ontmoet vooral Zwart-Afrikanen.
De tot nog toe gevoerde gesprekken (december 2001) laten zien dat de kennis van het recht sterk varieert, niet alleen afhankelijk van de concrete ervaringen met het recht en/of verwachtingen ten aanzien van regels en juridische gedragingen, maar ook varieert met de leeftijd, het migratieprofiel en de culturele achtergrond van de informanten.
De uiteindelijke betrachting is om concrete voorstellen te formuleren die de kwaliteit van de regelgeving m.b.t. vreemdelingen en inwoners van vreemde afkomst in België kunnen verbeteren, doordat er meer rekening wordt gehouden met de ervaringen, de getuigenissen en de aspiraties van de verschillende doelgroepen van deze regels.
Onderzoeksteam:
Prof. M.-Cl. Foblets (K.U.Leuven)
promotor
mede-promotoren K.U.Leuven
Prof. G. Vervaeke (K.U.Leuven)
Prof. S. Parmentier (K.U.Leuven)
mede promotoren U.Lg.
Dr. M. Martiniello (F.N.R.S./U.Lg.)
Prof. P. Martens (Rechter Arbitragehof/U.Lg.)
onderzoekers:
Badra Djait (K.U.Leuven)
Boaventure Kagné (U.Lg.)
