Onderzoeksproject SO/02/019 (Onderzoeksactie SO)
Absenteïsme door ziekte of ongevallen kan in verband gebracht worden met gezondheidsproblemen, economische productiviteitsproblemen en problemen van medische consumptie. Het beheer van ziekteverzuim vereist de uitwerking van empirische modellen gebaseerd op prospectieve multivariabele epidemiologische studies. Deze houden rekening met de variabelen werkomgeving (werkomgevingmodel), persoonlijke kenmerken (psycho-sociaal-demografisch model), gedrag (gedragsmodel) en tenslotte biologische variabelen (biologisch model).
Dit voorstel biedt een antwoord op actuele problemen op gebied van sociale cohesie in het werkmilieu, door zich te richten op de psychosociale factoren in de werkomgeving die absenteïsme in de hand werken.
In België besteedt het Fonds voor Beroepsziekten ongeveer 15 miljard Belgische frank per jaar aan behandelingen. De jaarlijkse uitgaven voor ongevallen op het werk worden geschat op 35 miljard. Deze directe kosten worden nog eens verzwaard met een bijna gelijk bedrag aan indirecte kosten.
Hoewel de ernst van ziekteverzuim nu niet meer betwist wordt, merken we op dat de voorspellende factoren van absenteïsme nog weinig werden bestudeerd. Bovendien hebben ze dikwijls betrekking op zeer homogene populaties van ambtenaren, werknemers in slachthuizen of bij de post. Ze werden zelden bestudeerd vanuit een multifactorieel perspectief dat de bioklinische, socio-demografische, psychologische en psychosociale variabelen van de werkomgeving incorporeert. Ook de internationalisering van het werk kan een invloed hebben op afwezigheid wegens ziekte en dit werd bij ons weten tot op heden nog niet prospectief onderzocht.
Onlangs werden modellen voor stress op het werk voorgesteld, waaronder dat van Robert Karasek, die stress op het werk definieert als een opeenhoping van aanzienlijke psychologische druk gepaard gaande met weinig beslissingsvrijheid. Sommigen beschouwen dit als een additief model, anderen als een multiplicatief model. Het beheer van stress in het bijzonder en absenteïsme in het algemeen vereist de uitwerking van modellen die rekening houden met uiteenlopende variabelen. De voorbije jaren werden er echter complexere voorspellende modellen in de praktijk getest. Deze studies hebben enerzijds aangetoond dat de functie of graad het absenteïsme op onafhankelijke wijze voorspelt en dat een gebrek aan beslissingsvrijheid het absenteïsme beduidend verhoogt. Deze modellen zijn echter alleen toepasselijk voor ambtenaren en moeten in de privé-bedrijven getest worden.
De studie BELSTRESS, waarvan er een rapport gepubliceerd werd in 1999, heeft een aantal preliminaire resultaten opgeleverd met een beperkt aantal variabelen. Het absenteïsme betrof slechts een deel van de bestudeerde groep mannen en vrouwen. Dit heeft het belang aangetoond van de functie, de beslissingvrijheid, de sociale ondersteuning op het werk en het concept van stress op het werk als risicofactoren voor afwezigheid wegens ziekte.
DE WERKHYPOTHESEN ZIJN:
1. Een complex multivariabel model van ziekteverzuim en ongevallen kan uitgewerkt worden met milieuvariabelen op het werk, gedragsvariabelen, persoonlijkheidsvariabelen en tenslotte bioklinische variabelen.
2. Het multivariabele predictieve model van absenteïsme zou kunnen verschillen voor kort durende afwezigheden, van 1 tot 7 dagen en 8 tot 27 dagen en voor lang durende afwezigheden van 28 dagen of meer.
3. Het predictieve model van absenteïsme zal toepasselijk zijn op mannen en vrouwen, op privé-ondernemingen en op ambtenaren (gemeentebestuur), alsook op personen in verschillende graden (ISCO 88).
4. Er zal ook een model voorgesteld worden voor herhaaldelijke afwezigheden.
5. Het model zal ook rekening houden met interacties tussen de variabelen (variabelen die elkaar beïnvloeden).
6. De recente ontwikkelingen in onze postindustriële maatschappij, met name de mondialisering door samensmelting van firma's, is op alle gebieden waarneembaar en de invloed van de perceptie van deze mondialisering op het ziekteverzuim werd tot op heden niet bestudeerd op grote groepen van mannen en vrouwen waardoor ...
7. Een versterkte perceptie van onmacht als gevolg van een economische mondialisering leidt tot meer kort durende en herhaaldelijke afwezigheden.
Om de degelijkheid van het model te toetsen, zal tenslotte aan ondernemingen die gegevens over ziekteverzuim tijdens het eerste jaar hebben opgestuurd, eveneens gegevens voor het tweede jaar worden gevraagd.
De specifieke taken van het PROJECT worden als volgt verdeeld:
A. Team van Professor M. Kornitzer (ULB)
A. 1 Bewerken van de gegevens van het eerste jaar over absenteïsme en invoering in de computer in de Afdeling "Epidémiologie et de Promotion de la Santé" (Epidemiologie en Bevordering van de Gezondheid) van de "Ecole de Santé Publique" (School voor Volksgezondheid) van de ULB.
A.2 Statistische analyses en tussentijds verslag.
A.3. Inzamelen van de gegevens over afwezigheid voor een tweede jaar, bewerken en invoeren van de gegevens in de computer.
A.4. Statistische analyses en eindverslag met een voorstel voor een predictief model voor absenteïsme.
B. Team van Professor G. De Backer (UZ Gent)
B. 1 Versturen van de gegevens voor het eerste jaar ingevoerd in de computer van de Afdeling Epidemiologie en Bevordering van de Gezondheid van de School voor Volksgezondheid van de ULB.
B.2 Inzamelen van de gegevens voor het eerste jaar over afwezigheid voor het eerste jaar, gegevens bewerken en toesturen aan de Afdeling Epidemiologie en Bevordering van de Gezondheid van de School voor Volksgezondheid van de ULB.
B.3 Statistische analyses en eindverslag met een voorstel voor een predictief model voor absenteïsme.
Modèles prédictifs belges de l'absentéisme pour cause de maladie ou d'accident : résumé
Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2003 (SP1223)
[Om te downloaden]
Belgische predictieve modellen van absenteïsme wegens ziekte of ongeval : samenvatting
Brussel : Federaal wetenschapsbeleid, 2003 (SP1224)
[Om te downloaden]
Belgian predictive models of absenteeism for sickness or accident : summary
Brussels : Federal Science Policy Office, 2003 (SP1225)
[Om te downloaden]
Bibliografische referenties :
