Onderzoeksproject SO/02/021 (Onderzoeksactie SO)
De voorbije vijf jaar is er een belangrijke ontwikkeling van de medische kennis op het vlak van de ‘wetenschappelijke onderbouwing’ van bepaalde diagnostische en therapeutische procedures. De ‘Cochrane Collaboration’ is niet alleen een symbool, maar een efficiënte internationale denktank die een goed onderbouwde methode heeft ontwikkeld voor het zoeken naar antwoorden op relevante klinische vragen. In een toenemend aantal landen en regio’s werd deze ‘wetenschappelijke onderbouwing’ vertaald naar ‘klinische richtlijnen en standaarden’, die een belangrijke bijdrage leveren tot kwaliteitzorg.
Momenteel staat men in deze ontwikkeling voor drie soorten problemen:
A. Conceptuele problemen. De meeste ‘wetenschappelijke onderbouwing’ werd verzameld via interventies bij geselecteerde groepen patiënten (meestal in ziekenhuizen). De conclusies kunnen niet automatisch worden overgedragen op de situatie van de patiënt zoals die b.v. door de huisarts wordt gezien.
B. Technische problemen. De relatie tussen de resultaten van een wetenschappelijk onderzoek (b.v. gerandomiseerd klinisch experiment) over een specifieke aandoening bij een bepaalde populatie en de conclusies van een meta-analyse zijn niet steeds congruent; er zijn problemen met het ‘afkappunt’ wat betreft het vereiste aantal behandelingen (‘numbers needed to treat’). In de voorbije jaren werden deze problemen adequaat opgelost.
C. Implementatie. In de praktijk stelt men vast dat er een ‘dubbele weerstand’ is t.o.v. de toepassing van de conclusies van onderzoek rond ‘wetenschappelijk onderbouwde geneeskunde’ of ‘werkzaam gebleken behandelingen’ (evidence-based medicine of EBM). Er is een duidelijke weerstand bij de professionals om hun aanpak en beleid te veranderen. Het blijkt ook moeilijk om de conclusies van ‘wetenschappelijk onderbouwde geneeskunde’ te vertalen naar de brede bevolking: het overbrengen van de wetenschappelijke bewijzen dat antibiotica niet effectief zijn voor acute bronchitis naar de bevolking wordt ervaren als een ‘mededeling van slecht nieuws’.
De actuele ontwikkelingen wijzen erop dat de implementatie van ‘wetenschappelijk onderbouwde geneeskunde’ niet bijdraagt tot meer cohesie, maar tot ontwrichting zowel binnen de professionele wereld als bij de bevolking. Daarom is er nood aan een geïntegreerde communicatiestrategie met een dubbele benadering: gericht op de professionals enerzijds en de algemene bevolking anderzijds. Op internationaal vlak zijn de medewerkers aan de ‘Cochrane Collaboration’ zich ten zeerste bewust van de moeilijkheden om de kloof tussen kennis en actie te overbruggen. In Vlaanderen probeert Minerva, een interuniversitair samenwerkingsproject waarbij de vier afdelingen huisartsgeneeskunde van de Vlaamse universiteiten zijn betrokken, huisartsen bewust te maken van de concepten en de praktische implicaties van ‘wetenschappelijk onderbouwde geneeskunde’. Dit team kan zijn expertise gebruiken als uitgangspunt voor een bredere benadering van andere groepen professionelen en van het publiek. Deze benadering heeft behoefte aan de ontwikkeling van wetenschappelijk goed onderbouwde strategieën. Het verruimen van het actieterrein vereist contacten met andere actoren in de gezondheidszorg.
De doelstellingen van dit project zijn:
1. De ontwikkeling van een geïntegreerde strategie en het uitwerken van adequate scenario’s gericht op verschillende doelgroepen van gezondheidszorgverstrekkers met het oog op het overbruggen van de kloof tussen concepten m.b.t. ‘evidence based medicine’ en de toepassing in de dagelijkse praktijk;
2. Ontwikkelen van een strategie naar de algemene bevolking, teneinde te kunnen nagaan hoe berichten over ‘wetenschappelijk onderbouwde geneeskunde’ kunnen vertaald worden voor de bevolking.
Teneinde deze doelstellingen te bereiken worden de volgende methoden gebruikt: literatuuronderzoek, analyse van bestaande projecten, focusgroepen en ‘expertpanels’, ‘veldonderzoek’ met scenario’s rond één specifiek onderwerp bij verschillende groepen van gezondheidszorgverstrekkers en ‘veldonderzoek’ van een scenario met betrekking tot één specifiek onderwerp bij de algemene bevolking. Op deze wijze zal dit project de aanleiding geven tot een algemeen strategisch plan, een aantal specifieke scenario’s en beleidsadviezen.
De specifieke taken van het PROJECT zijn de volgende:
A. Inventarisatie aan de hand van o.a. literatuuronderzoek van verschillende strategieën op nationaal en internationaal gebied m.b.t. de toepassing van EBM in de praktijk. Inventarisatie van bestaande projecten, nationaal en internationaal.
A.1 Inventarisatie van strategieën/projecten gericht op gezondheidswerkers.
A.2 Inventarisatie van strategieën/projecten gericht op bevolking/patiënten.
A.3 Organisatie van een workshop op een internationaal congres met het oog op inventarisatie van internationale initiatieven en ervaringen.
B. Focusgroepen en consultatie van experts met het oog op verzamelen van de noodzakelijke informatie rond strategieontwikkeling.
B.1 Organiseren en uitvoeren van focusgroepen.
B.2 Verwerken en analyseren van de focusgroepen.
B.3 Consultatie van experts.
B.4 Verwerken en analyseren van advies van experts.
C. Ontwikkelen van strategie met veldonderzoek; gericht op gezondheidswerkers enerzijds en de bevolking/patiëntengroepen anderzijds.
C.1 Ontwikkelen en opzetten van veldonderzoek: ontwikkelen van kennis, attitude en procesindicatoren, selectie van interventie en controlegroepen, opstellen voor- en nameting.
C.2 Uitvoeren van het veldonderzoek bij groepen gezondheidswerkers en bij bevolking/patiëntengroepen.
C.3 Analyse van gegevens.
Op wetenschappelijke evidentie gebaseerde zorg : van theorie naar praktijk : een tweevoudige strategie : eindrapport
Van Driel, Mieke - Provoost, Siegfried - Van Paepegem, Tom ... et al Gent : Academia Press, 2003 (PB6006)
"Soins basés sur des faits scientifiques": de la théorie à la pratique: une stratégie double : résumé
Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2003 (SP1190)
[Om te downloaden]
"Op wetenschappelijke evidentie gebaseerde zorg": van theorie naar praktijk: een tweevoudige strategie : samenvatting
Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2003 (SP1191)
[Om te downloaden]
Evidence Based Care": from theory to practice: a dual approach : summary
Brussels : Federal Science Policy Office, 2003 (SP1192)
[Om te downloaden]
