Onderzoeksproject SO/02/064 (Onderzoeksactie SO)
1. Doelstelling van het onderzoek
De voorschriften ter coördinatie inzake sociale zekerheid, EG Verordeningen 1408/71 en 574/72, horen tot de regeling van het vrij verkeer van werknemers en hebben als doel bij te dragen tot een verhoging van de levensstandaard en verbetering van de arbeidsomstandigheden van migrerende personen. Veelal worden deze bepalingen als complex omschreven. Dit leidde er toe dat men sinds enige jaren ermee bezig is om deze Verordening aan te passen, te vereenvoudigen en te moderniseren. Dit resulteerde in een nieuwe Verordening, N° 883/2004. Feit is wel dat de toepassingsverordening nog verder dient uitgewerkt te worden, wat nog wel enige tijd met zich kan meebrengen. Het dient echter gezegd dat de Verordening de dag van vandaag beschreven kan worden als een lappendeken, waarbij bijzondere regelingen bestaan voor verschillende categorieën van personen en waarbij verschillende principes worden toegepast op verschillende risico's. Het wegwerken van deze inconsistenties zou op zich juist een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan de verdere vereenvoudiging van de Verordening. Rationalisatie kan daarbij beschouwd worden als het middel bij uitstek om tot een adequate vereenvoudiging en modernisering van de Verordening te komen.
Uitgangspunt van het onderzoek zijn de twaalf parameters, die werden aanvaard op de Europese top gedurende het Belgisch EU-voorzitterschap in december 2001 en die als richtsnoer dienden voor mogelijke hervormingen van de Europese Coördinatiereglementering. De parameters geven duidelijk aan dat een aantal principes openstaan voor verdere discussie en verfijning. Dit onderzoek wil juist de punten die nog ter discussie staan wetenschappelijk ondersteunen en op prospectieve wijze toetsen via "best practice"-modellen en het wegwerken van inconsistenties binnen de regelen, al naargelang het risico.
Twee sectoren werden hierbij uitgekozen, m.n. gezondheid en tewerkstelling. Voorafgaand onderzoek heeft immers laten blijken dat in deze twee sectoren de inconsistenties en de bilaterale oplossingen die Lid-Staten onder elkaar hebben afgesloten het duidelijkst tot uiting komen. Zo hanteren de Verordeningen verschillende categorieën van personen, die telkens verschillende rechten worden toegekend. We kunnen hier denken aan de aparte regeling voor grensarbeiders, die vele vragen oproept. Daarnaast lijkt er ook een grote inconsistentie te bestaan tussen de verschillende risico's. Waar bij de medische zorgen gekozen wordt voor een integratie in het land van woon- of verblijfplaats, wordt bij het hoofdstuk werkloosheid aangesloten bij het land van vroegere tewerkstelling. Zeker in de sector van de ziekteregelingen werden verschillende bilaterale initiatieven genomen, naar aanleiding van in de praktijk voorkomende problemen bij de implementatie van de Verordeningen en die juist tot doel hebben een betere, eenvoudigere toepassing van Verordening mogelijk te maken.
Het onderzoeksproject wil deze inconsistenties wegwerken en een alternatief model voorstellen.
2. Werkmethode
De geselecteerde risico's worden bestudeerd vanuit twee invalshoeken. Eerst gaat men over tot een identificatie en analyse van de inconsistenties binnen de Verordening al naargelang het risico en vervolgens werden de bilaterale initiatieven, die werden ondernomen naar aanleiding van in de praktijk ondervonden toepassingsproblemen bij de implementatie van de Verordeningen, geëvalueerd en geanalyseerd.
Vervolgens werden ook interviews afgenomen met mensen, die in de praktijk met deze problematiek bezig zijn en werd een grote enquête uitgevoerd naar het gedrag, beweegredenen en moeilijkheden bij grensoverschrijdende gezondheidszorg tussen België en Nederland. Op basis van al deze gegevens wordt een voorstel tot rationalisatie voorgestelde, rekening houdende met wat vandaag bestaat en de problemen die zich hierbij in de praktijk al dan niet voordoen.
3. Documentatiemateriaal
JORENS, Y. (ed.), “Grensoverschrijdende arbeid en Sociale Zekerheid: de relatie tussen België en zijn buurlanden: Duitsland, Frankrijk en Nederland“, Rapport Sociale Cohesie, een voorbereidende studie, Fase I, auteurs: BUYSSE, S., JORENS, Y., KESSLER, F., KLOSSE, S. en SCHULTE, B., Gent, Academia Press, 2003, 217 p.
Schulte, B. and Jorens, Y., European Report 2003, European Observatory on Social Security for Migrant Workers, München-Brussel, 165 p.
Proposal for a Regulation of the European parliament and of the Council on the Co-ordination of social security systems – parameters for modernisation of Regulation (EEC) No 1408/71, 6 December 2001, 1998/0360 (COD)
Verordening (EG) nr. 883/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 betreffende de coördinatie van de socialezekerheidsstelsels (Voor de EER en Zwitserland relevante tekst), Pb., L 166, 30 april 2004, 0001-0123
Naar een rationalisatie van de EG -Coördinatieverordeningen inzake sociale zekerheid?
Jorens, Yves - De Schuyter, Barbara - Salamon, Cindy Gent : Academia Press, 2005 (PB6146)
Vers une rationalisation des règlements de coordination en matière de sécurité sociale? : résumé
Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2005 (SP1504)
[Om te downloaden]
Naar een rationalisatie van de EG -Coördinatieverordeningen inzake sociale zekerheid? : samenvatting
Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2005 (SP1505)
[Om te downloaden]
Towards a rationalisation of the EC-coordination regulations concerning social security? : summary
Brussels : Federal Science Policy, 2005 (SP1506)
[Om te downloaden]
