Onderzoeksproject TA/00/13 (Onderzoeksactie TA)
Het onderzoek beoogt drie doelen:
1) een zo volledig mogelijke schets geven van de samenstelling en de profieltypes (omvang, grootte, afkomst, etc.) van de nieuwe migraties en de nieuwe migranten, aan de hand van een systematisch beheer van alle beschikbare databanken;
2) beter begrijpen waarom (redenen van migratie) en hoe (migratietrajecten) de nieuwe migranten naar België kwamen. Er zal een bijzondere aandacht uitgaan naar de studie van de oorzaken van de omvangrijke clandestiene migratie;
3) de 'migratieachtergrond', de 'levenswijze' en het integratieproces van nieuwe migranten in de Belgische samenleving begrijpen en verklaren, door dieper in te gaan op de sleutelaspecten werk en opleiding, gezondheid, wonen, onderwijs, participatie en sociale interacties.
Dit onderzoeksdoelen zal worden toegepast op zes categorieën van nieuwe migranten, bepaald volgens juridische- en tijdscriteria en door specifieke migratieschema's: arbeidsmigranten (arbeidsvergunning), gezinsherenigingen (huwelijk inbegrepen), asielzoekers, erkende vluchtelingen, geregulariseerde personen (volgens de wet van 1999) en illegalen. Ten slotte zullen, in mindere mate, twee problematieken aan bod komen: de sociale en economische invloed in de emigratielanden en de valse voorstelling van de immigratie in de landen van herkomst.
Het onderzoek wordt opgedeeld in twee fases: in de eerste fase wordt een synchronisch overzicht geschetst van de nieuwe migranten, door profieltypes uit te bouwen voor de zes categorieën (gebruik van bestaande statistieken), en in de tweede fase zal het probleem op een diachronische manier worden benaderd, door de verschillende migratie- en integratieachtergronden te analyseren (gebruik van bestaande en nog aan te leggen kwalitatieve gegevens).
Het project wordt geleid in een theoretisch kader met drie perspectieven: de KANSENSTRUCTUREN, de MOBILISATIE VAN DE BEKWAAMHEDEN (waaronder maatschappelijke netwerken) en de LOOPBANEN van de nieuwe migranten. Aan de hand van het concept van de kansenstructuren worden de sociale, economische, institutionele, culturele en politieke factoren bestudeerd die zowel de migratie als de vestigingsprocedures bepalen. De kansenstructuren vormen een kader waarin de mobilisatie van bekwaamheden kan worden aangewend. De basishypothese luidt dat de evolutie van de migratieachtergrond van de nieuwe migranten het resultaat is van de kansenstructuur die van bovenaf wordt aangeboden door de instellingen van de Belgische samenleving (politieke, economische, sociale en culturele), en de kansenstructuur die van onderaf wordt aangeboden door de mobilisatie van de bekwaamheden (op sociaal, economisch en cultureel vlak). Op die manier kunnen, op basis van het loopbaanconcept, de structurele benaderingen in overeenstemming worden gebracht met de meer individuele benaderingen. We kunnen stellen dat de verschillende groepen van nieuwe migranten door hun specifiek migratietraject verschillende economische en socioculturele profielen vertonen, en dat die verschillen een weerslag hebben op de manier waarop ze hun bekwaamheden aanwenden, meer bepaald in hun land van herkomst. De ontmoeting tussen de bekwaamheden van de nieuwe migranten en de kansenstructuur zorgt voor de opbouw van de loopbanen van de nieuwe migranten. In eerste instantie zal deze theoretische benadering toegepast worden op de verschillende groepen om zo profieltypes te schetsen. Daarna zal het loopbaanconcept eveneens worden aangewend om de trajecten van de nieuwe migranten in kaart te brengen; zij doorlopen verscheidene juridische statuten en migrantenidentiteiten.
Voor dit onderzoek zullen alle beschikbare kwantitatieve en kwalitatieve gegevens worden aangewend. Om de samenstelling en de profielen van de nieuwe migranten te bepalen, zullen we gebruik maken van de vele federale, regionale en communautaire databanken, alsook van de reeds bestaande kwantitatieve onderzoeken. Voor de diachronische analyse en de loopbaananalyse, zullen we ons baseren op kwalitatieve methodes, in-depth interviews en focusgroepen. We zullen interviews afnemen met migranten van de zes verschillende groepen en met migranten die meerdere overgangssituaties hebben gekend, in de vijf grootste steden (Antwerpen, Gent, Brussel, Luik en Charleroi). Dit onderzoek bestudeert echter niet uitsluitend de migranten, maar ook andere actoren - de werkgevers, de vakbonden, sociaal werkers, ambtenaren en locale verkozenen - om een meer verfijnde studie te verkrijgen van de levens- en integratiewijze van de nieuwe migranten in de voorafbepaalde domeinen.
De analyse van de sociale en economische weerslag in de emigratielanden en de valse voorstelling van de immigratie in de landen van herkomst zal gebeuren aan de hand van twee seminaries te Brussel met collega's uit verschillende emigratielanden.
Nouvelles migrations et nouveaux migrants en Belgique : rapport final = Nieuwe Migraties en Nieuwe Migranten in België : eindrapport
M. Martiniello - A. Rea - Ch. Timmerman (Eds.) Gent : Academia Press, 2009 (PB6249)
[Om te downloaden]
Nouvelles Migrations et Nouveaux Migrants en Belgique (NOMIBE) : synthèse
Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2011 (SP2427)
[Om te downloaden]
Nieuwe Migraties en Nieuwe Migranten in België (NOMIBE) : synthese
Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2011 (SP2428)
[Om te downloaden]
New migration and new migrants in Belgium (NOMIBE) : summary
Brussels : Federal Science Policy, 2011 (SP2429)
[Om te downloaden]
