Onderzoeksproject TA/00/22 (Onderzoeksactie TA)
Regulering is het "publieke administratieve toezicht van een private activiteit, heeft betrekking op regels ter bevordering van het algemeen belang (Mitnick 1980) en omvat een brede waaier van activiteiten, waaronder het bepalen en afdwingen van onder meer openbare dienstverplichtingen, concurrentieregels, technische standaarden en toegangsprijzen. Economische regulering van specifieke diensten is steeds meer een zaak van meerdere actoren, niveaus en sectoren geworden. Ten eerste, hoewel regulerende functies reeds lange tijd door centrale overheden worden uitgevoerd, worden deze functies steeds meer gedeeld met en gedelegeerd naar zowel functioneel gespecialiseerde agentschappen, zelf-regulerende organen als naar supra- en sub-nationale overheden.
Ten tweede, "multi-level regulering omvat interactie en resulteert in wederzijds versterkende maar soms ook conflicterende regelgeving en governance op het internationaal, Europees, federaal, regionaal, en lokaal niveau. Het verrijst uit diverse top-down, bottom-up en onderhandelde processen binnen een land, tussen landen, tussen regio's, andere overheden en tussen economische en sociale belangen" (Doern et al. 2006). Ten derde diversifiëren de aanbieders van openbare nutsvoorzieningen volop hun aanbod over verschillende sectoren en landen heen, om zo hun marktaandeel en winstcijfers te bestendigen en te verhogen (vb. Belgacom zendt tv-programma's uit en Suez-Electrabel is een aanbieder van zowel gas als elektriciteit). Dit strookt moeilijk met de sectorale manier waarop marktregulering in het post-liberaliseringstijdperk georganiseerd wordt (vb. regulering van telecombedrijven omvat in toenemende mate niet alleen sectorale regels inzake communicatiediensten, maar ook inzake media en ICT-diensten).
Regulering in de Europese Unie wordt dus steeds complexer. Dit kan leiden tot een aantal gevolgen, die potentieel negatief zijn. Een gebrek aan coördinatie, d.i. fragmentatie en/of duplicatie, kan leiden tot opportunistisch gedrag van de gereguleerden, bijkomende administratieve lasten voor de operatoren en als gevolg daarvan ook tot aanzienlijke economische en maatschappelijke kosten. Een multi-level regulerend kader dat niet coherent is, kan eventueel ook leiden tot een lagere effectiviteit van de regulering, een slechtere marktperformantie en kwaliteit van dienstverlening, en kan bovendien de geloofwaardigheid van de regulerende overheden ondermijnen. Langs de andere kant zorgt een gebrek aan coördinatie voor grotere competitie tussen de regulatoren, en de “competitie in regulering”-theorie geeft aan dat dit de kwaliteit en den innovering binnen regulering verbetert.
Daarom zal het project de effectiviteit en coherentie van multi-level regulering van nutsvoorzieningen beoordelen. Dit omvat het analyseren van de impact van de organisatie van multilevel regulering, in termen van verticale en horizontale specialisatie en coordinatie, op de coherentie en effectiviteit van de regulering en op het gedrag van de gereguleerden. (1) Hoe wordt de regulering van openbare nutsvoorzieningen georganiseerd in de Europese interne markt? In welke mate worden de activiteiten van regulatoren onderling op de diverse overheidsniveaus gecoördineerd? (2) In welke mate leidt een gecoördineerde multi-level regulering tot meer effectiviteit en coherentie van marktregulering, in vergelijking met een meer gefragmenteerd arrangement? Hoe halen gereguleerden voordeel uit fragmentatie van regulering, door middel van strategisch gedrag, om hun marktpositie en winsten te verhogen? (3) Hoe kan eventueel de organisatie en coördinatie van regulering verbeterd worden, met als doel het verbeteren van de coherentie van regulering, de kwaliteit van diensten, betaalbaarheid en competitie, en het voorkomen van opportunistisch gedrag van gereguleerden?
Het REGUNET project zal, gebaseerd op diverse theorieën van regulering en coördinatie, de impact evalueren van multi-level regulering op de coherentie en effectiviteit van de regulering, en op het gedrag van de gereguleerden in de Belgische telecom- en gasmarkten. Hoe de formele organisatie van de multi-level regulering (verder 'regulerende arrangementen' genoemd) eruit ziet, zal eerst beschreven worden door het in kaart brengen (mapping) van de actoren en de aanwezige competentie op elk overheidsniveau. Vervolgens worden de bevindingen hiervan geconfronteerd met de feitelijke werking en coördinatie van deze regulerende arrangementen. Vervolgens zal de impact van deze multi-level arrangementen op de kwaliteit van regulering en het gedrag van gereguleerden beoordeeld worden met reeds beschikbare data over marktperformantie, een onderzoek naar de percepties van gereguleerden, vooral in termen van administratieve lasten, en case studies over de strategieën van operatoren om hun dominante positie op de markt te handhaven.
Daarnaast zal het REGUNET project ook een vergelijking maken met de impact van de regulerende arrangementen in drie andere kleine Europese landen (Nederland, Ierland en Zwitserland).
Vanuit theoretisch oogpunt draagt het project bij tot het debat over 'regulerende competitie' versus 'regulerende samenwerking'. Het combineert zowel een institutionele als een actor-georiënteerde methode, om zo de regulering op een meer dynamische manier te kunnen bestuderen. De praktische relevantie van het project ligt vooral in het ontwikkelen van instrumenten om de negatieve gevolgen van multi-level regulering (zoals een gebrek aan coherentie in de vorm van hogere administratieve lasten) aan te pakken voor de sectoren van de Belgische nutsvoorzieningen. Het zou ook moeten bijdragen tot het uitbouwen van de capaciteiten van Belgische nationale regulerende authoriteiten (vb. Belgisch Instituut voor Post- en Telecommunicatie, BIPT) die steeds meer betrokken zijn in Europese arena's en netwerken.
La régulation à multi-niveaux des secteurs d'utilité publique: télécommunications et énergie en Belgique : synthèse
Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2011 (SP2380)
[Om te downloaden]
Multilevel regulering van nutssectoren: energie en telecom in België : synthese
Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2011 (SP2381)
[Om te downloaden]
Multilevel regulation of utility sectors: energy and telecom in Belgium : summary
Brussels : Federal Science Policy, 2011 (SP2382)
[Om te downloaden]
