Sabrina Bechet is doctor in de astrodeeltjesfysica (ULB) en is onderzoeker in de zonnefysica aan de Koninklijke Sterrenwacht van België (KSB).
Ik werk in de zonnefysica, meer bepaald aan optische zonnewaarnemingen vanuit het USET-station van Ukkel aan de Koninklijke Sterrenwacht van België. Daar worden onder andere elke dag zonnevlekken getekend.
Zonnevlekken zijn gebieden die donkerder zijn dan de rest van het oppervlak van de zon en fysisch gezien vertegenwoordigen ze een directe manifestatie van het magnetisch veld aan het oppervlak. In Ukkel worden de tekeningen al sinds 1940 gemaakt, waardoor het een van de oudste gegevensverzamelingen ter wereld is. Er bestaan echter al tekeningen van zonnevlekken sinds de 17de eeuw. De bekendste astronoom was Galileï een van de eerste, die zich hiermee bezighield. Deze waarnemingen helpen ons onder andere om de evolutie van de magnetische activiteit van de zon op de lange termijn te begrijpen. We weten dat deze activiteit een 11-jarige cyclus kent, dus het duurt meerdere decennia om meerdere cycli te bestuderen. Naast tekeningen maken we ook beelden van de zon in verschillende golflengtes.
Wat betreft de instrumenten en waarnemingen zelf, zijn de meeste waarnemers nog steeds mannen, met een paar opmerkelijke uitzonderingen zoals Hisako Koyama, een 20ste-eeuwse Japanse vrouwelijke sterrenkundige die zonnevlekken meer dan veertig jaar heeft waargenomen. Op het gebied van gegevensverwerking en wetenschappelijke analyse zijn we vrij dicht bij pariteit.
De zonnevlekkengegevens op lange termijn geregistreerd geven een beter inzicht in de magnetische activiteit van de zon. Ze helpen ook om de opwekking van het magnetische veld van de ene cyclus naar de volgende beter te modelleren. De beelden kunnen ook worden gebruikt om de verschillende magnetische structuren op het oppervlak van de zon te bestuderen. Op deze manier kunnen we catalogi samenstellen om hun eigenschappen statistisch te bestuderen. Een ander onderzoeksthema waarbij ik betrokken ben, is het verband tussen wat we zien op het oppervlak van de zon en de flux die gemeten is bij andere zonachtige sterren. Voor deze laatste hebben we geen oppervlakteresolutie en dus proberen we de fluxvariaties te verklaren op basis van de structuren die zichtbaar zijn op het oppervlak van de zon. Op de beelden (zie het figuur hieronder) kunnen we ook voorbijgaande gebeurtenissen vastleggen, zoals zonnevlammen. Dit zijn gelokaliseerde gebieden die gedurende enkele minuten intens helder worden. Hierbij komt magnetische energie vrij die de zonneatmosfeer tot enkele miljoenen graden kan verhitten. In de praktijk heeft een deel van mijn werk betrekking op de instrumentatie, het onderhoud en de modernisering ervan en de IT-ontwikkeling van de keten van gegevensverwerking. Een ander deel betreft de wetenschappelijke exploitatie van de gegevens, met name de ontwikkeling van beeldverwerkingsalgoritmen om de beelden te kalibreren of automatisch bepaalde structuren te detecteren. Mijn baan kent dus een grote verscheidenheid aan taken.
Op de Sterrenwacht is een team van verschillende mensen betrokken bij de waarneming van de zon, met zeer uiteenlopende en elkaar aanvullende achtergronden, variërend van zeer technisch tot zeer wetenschappelijk. Op internationaal vlak zijn er ongeveer vijftien instituten die waarnemingen doen met dezelfde soort instrumenten en waarmee we samenwerken. Het is belangrijk om sterrenwachten op verschillende lengtegraden te hebben om onderbrekingen in de waarnemingen door de dag-nachtcyclus te voorkomen. Deze sterrenwachten bevinden zich daarom soms aan de andere kant van de wereld.
Ik vind de waarneming van de zon een constante bron van verwondering, vanwege de enorme diversiteit aan verschijnselen die op het oppervlak zichtbaar zijn. Meer in het algemeen is de zonnefysica een zeer actief vakgebied, met veel open vragen en nieuwe waarnemingen die geleidelijk aan antwoorden opleveren.
Ik hou van de verscheidenheid aan taken en het feit dat we aan de verschillende aspecten van waarnemingen kunnen werken, van gegevensverwerving tot de uitvoering ervan. Het geeft je een algemeen beeld van wat er gaande is.
Zoals bij elke baan zijn er aspecten die minder leuk zijn, maar wel noodzakelijk. Voor mij zou het betekenen dat ik minder administratieve taken heb.
Onderschriften
1. Foto van Sabrina Bechet genomen tijdens een waarnemingsweek in de controlekamers van USET. De verschillende pc's tonen live beelden van de zon in verschillende golflengten. Credit: Koninklijke Sterrenwacht van België.
2. Het USET-station met de equatoriale tafel die vier telescopen ondersteunt, gebruikt voor zonnewaarnemingen. Credit: Koninklijke Sterrenwacht van België.
3.
Een illustratie van een zonnevlektekening en -afbeelding gemaakt op 29/10/2003. De tekening is omgedraaid ten opzichte van de afbeelding, omdat het een projectie is. Credits: USET/SIDC/KSB.
4. Beelden van de zon genomen op 06/09/2017 in verschillende golflengtes. Fig 3b toont twee heldere linten die overeenkomen met een zonnevlam. Credits: USET/SIDC/KSB.
