Anne-Françoise Martin studeerde kunstgeschiedenis en archeologie aan de ULB. Als specialist in de kunst van de Amerika’s werkt ze sinds de jaren 1980 in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis.
Mijn carrière in het Museum voor Kunst en Geschiedenis begon in de jaren 1980. Ik schreef talrijke bijdragen voor tentoonstellingscatalogi over precolumbiaanse kunst en gidste alle grote tentoonstellingen. Een van mijn speerpunten is het belang van publieksbemiddeling en het feit dat de verzamelingen voor verschillende doelgroepen toegankelijk moeten zijn. Daarom ontwikkelde ik ook talloze educatieve publicaties voor deze tentoonstellingen. Daarnaast was ik tien jaar lang verantwoordelijk voor het gidsenteam.
In 2016 vervoegde ik het team van Serge Lemaitre, de huidige conservator van de verzameling kunst uit de Amerika’s. Met Florence Cosme stelde ik de tentoonstelling ‘Inca Dress Code’ samen. Deze succesvolle expo vertelde het verhaal van Peruviaanse textiel en versieringen en vertrok nadien naar het museum van Pointe-à-Callières in Montréal.
Mijn interesse voor de etnografie en goede kennis over de etnografische artefacten in de verzameling brachten me er op natuurlijke wijze toe om het corpus van werken uit het Amazonegebied (ongeveer 700 objecten) te bestuderen en samen te stellen, waaronder verschillende recente schenkingen en aankopen. De behoefte aan vlees en soja draagt bij aan de vernietiging van het Amazonewoud. Deze grootschalige vernietiging leidt tot het verdwijnen van een opmerkelijke biodiversiteit. Klimaatverandering heeft de druk op de inheemse bevolking van het Amazonegebied verhoogd. Zij zijn de eersten die de gevolgen ervan ondervinden en dus moeten reageren. Wat daar gebeurt is verbonden met wat hier gebeurt. Door de objecten uit het Amazonegebied in onze collectie onder de aandacht te brengen, kunnen we het publiek bewust maken van de noodzaak om het juiste te doen en deze kostbare ecosystemen te helpen behouden.
Op initiatief van Gabriel Mille, conservator van de Amerikaanse verzamelingen in het Museum voor Etnografie in Kopenhagen, richtten de Europese musea die in het bezit zijn van Tupinamba pluimenmantels (Brazilië) een Europese werkgroep op. In de loop van 2023 zijn we bijeengekomen in Kopenhagen, Amsterdam, Bazel en Parijs om te bespreken hoe we een samenwerking kunnen opzetten en de onderzoeksgebieden voor deze mantels kunnen definiëren.
Het meest waardevolle en ontroerende deel van dit onderzoek waren de ontmoetingen met Glicéria Tupinamba, die haar gemeenschap vertegenwoordigt tijdens onze werkbijeenkomsten. Ik herinner me een bijzonder aangrijpende anekdote van de bijeenkomst in het Tropenmuseum in Amsterdam in mei 2023. We stonden rond Celia voor de vitrine met een houten Tupinamba knots. Ze droeg haar verentooi, waardoor de andere bezoekers haar aanstaarden. Een groep gesluierde dames met een Surinaamse gids kwam dichterbij en er ontstond een intense interculturele dialoog. Op dit soort momenten komt mijn werk als onderzoeker echt tot zijn recht.
Ik probeer onze zeer rijke collecties te promoten door zoveel mogelijk te publiceren en door objecten uit te lenen voor tentoonstellingen. Zo leenden we blouses geborduurd door de Kuna-vrouwen van Panama uit aan het Musée du Carnaval et du Masque in Binche (tentoonstelling ‘Entrelacs’, catalogus nog beschikbaar). Ik heb mijn onderzoek naar deze blouses ook gepresenteerd op de negende Internationale Dagen van Amerikaans textiel (IX Jornadas Internationales de Textiles Precolumbinos) in Milaan. Momenteel verzamel ik informatie over de 7 Huichol wolschilderijen (Mexico) die in 1973 en 2005 door het museum zijn aangekocht. Dit nieuwe onderzoek zal ook het voorwerp uitmaken van een publicatie en een presentatie op de komende internationale dagen van Amerikaans textiel in 2025.
Onderschriften
1. Anne-Françoise Martin © B. Horenbeek
2. Werkgroep in het Tropenmuseum Amsterdam, mei 2023 © Anne-Françoise Martin
3. Bezoek aan het textielmuseum Krefeld © Anne-Françoise Martin
4. Onthaal op een studiedag in het Musée du Quai Branly, juni 2023 © Anne-Françoise Martin
5. Gesprek in de bewaarplaats van het museum van Kopenhagen © S. Lemaitre
6. Tentoonstelling ‘Entrelacs’ in Binche, lente 2023 © Serge Lemaitre
