Onderzoeksproject DR/38 (Onderzoeksactie DR)
Situering:
Sekswerk enerzijds en druggebruik anderzijds worden in de internationale literatuur geassocieerd met aanzienlijke gezondheidsrisico’s. Bovendien worden deze fenomenen in talrijke studies samen behandeld. Een van de onderwerpen die we zo terugvinden, is de prevalentie van druggebruik onder sekswerkers. België kent echter een tekort aan nationale prevalentiegegevens over roesmiddelengebruik onder de algemene bevolking en meer in het bijzonder onder sekswerkers.
Sekswerkers zijn blootgesteld aan specifieke gezondheidsrisico’s zoals seksueel overdraagbare infecties (SOI’s), bloedoverdraagbare virussen en geweld. Bovendien wordt het gebruik van roesmiddelen geassocieerd met meer risicovol gedrag voor de gezondheid. Zo riskeert men door het delen van naalden (bij intraveneus druggebruik) besmetting met bloedoverdraagbare virussen. Het gebruik van alcohol en stimulantia verhogen het risico op SOI’s: remmingen vervagen waardoor voorzorgsmaatregelen zoals consistent condoomgebruik verwaarloosd worden.
In de literatuur gaat veel aandacht naar straatprostitutie. Deze sekswerkers zouden het meeste worden blootgesteld aan de beroepsrisico’s; bovendien zouden deze sekswerkers vaker drugafhankelijk zijn.
Verschillende factoren, waaronder sekswerk, hebben niet enkel invloed op de fysieke maar ook op de mentale gezondheid. Een hogere correlatie met psychologische en psychiatrische symptomen werd vastgesteld. Psychologische stress, veroorzaakt door het beroep, kan tot een toename van druggebruik leiden waardoor sekswerkers in een neerwaartse spiraal terecht komen.
Druggebruik én sekswerk dragen een crimineel label, wat stereotypering en stigmatisering in de hand werkt. Druggebruikende sekswerkers leven geïsoleerd van anderen, en in het bijzonder van niet-gebruikende mensen. Ze ondervinden nefaste sociale gevolgen en zijn het slachtoffer van een dubbele stigmatisering.
Het gebruik van de gezondheidszorg door sekswerkers is bovendien inconsistent en beperkt. In de literatuur wordt gewezen op verschillende barrières om beroep te doen op (drug)hulpverlening zoals de structuur van de bestaande diensten, angst voor het controleapparaat en stigmatisering. Deze doelgroep behoeft specifieke hulpverlening die beantwoordt aan de verschillende probleemgebieden waarmee druggebruikende sekswerkers geconfronteerd worden.
Doelstellingen van de studie:
(1) De aard en de omvang van legaal en illegaal druggebruik onder vrouwelijke sekswerkers in België bestuderen. We betrekken raamprostitutie, sekswerk in privé-huizen en in bars, straatprostitutie en – op een explorerende wijze - de escortsector. Deze sectoren bekijken we in vijf steden en hun omgeving (Antwerpen, Brussel, Charleroi, Gent en Luik).
(2) (a) In kaart brengen van de meest voorkomende drugsgerelateerde gezondheidsproblemen in de fysieke, sociale en psychische aspecten en (b) vanuit het perspectief van de sekswerkers deze gezondheidsproblemen verdiepen en nagaan welke problemen prioritair zijn.
(3) Zicht krijgen op (a) specifieke noden aan preventieve en curatieve druggerelateerde gezondheidszorg, (b) kennis van bestaande drughulpverlening, © motivaties en barrières om bestaande drughulpverlening te gebruiken.
(4) De bevindingen van voorgaande doelstellingen toetsen aan bestaande initiatieven en praktijken.
Methodologie
Via een literatuurstudie zal een gedetailleerd beeld geschetst worden van bestaande kennis omtrent het druggebruik, druggerelateerde gezondheidsproblemen en -noden en ervaringen met drugspecifieke gezondheidszorg onder vrouwelijke sekswerkers.
Vervolgens zullen twee instrumenten (zowel een kwantitatief als een kwalitatief instrument) ontwikkeld worden op basis van (a) bestaande instrumenten en (b) een focusgroep met mensen uit de onderzoekswereld, uit de organisaties werkzaam rond problemen gerelateerd aan het beroep en uit de laagdrempelige drughulpverlening.
Verschillende doelstellingen vereisen een kwantitatief luik: een betrouwbare inschatting van het druggebruik, van de druggerelateerde gezondheidsproblemen en –noden, en van de ervaringen met de drughulpverlening vraagt om een gestructureerde vragenlijst. Deze vragenlijst wordt afgenomen van minstens 500 respondenten in de vijf steden en hun omgeving (minimum 100 per stad en omgeving, telkens 25 per type sekswerker uitgezonderd de escortsector).
In het kwalitatieve luik wordt een checklist met open vragen in een veranderlijke volgorde afgenomen tijdens face-to-face diepte-interviews. Aan de hand van het perspectief van minstens 25 vrouwelijke sekswerkers (in elke stad de opgenomen typen sekswerkers, indien aanwezig, en de lokaal belangrijke scènes) zullen de onderliggende processen en betekenissen verkend worden.
Na de gegevensanalyse wordt in elk van de grootstedelijke gebieden een focusgroep georganiseerd waarin de bekomen resultaten uit de kwantitatieve en kwalitatieve bevraging worden teruggekoppeld naar het werkveld. Bovendien zal dan gereflecteerd worden over geschikte werkwijzen en strategieën om de druggerelateerde gezondheidsproblemen en –noden op te vangen.
Middelengebruik onder sekswerkers in België Een kwantitatieve en kwalitatieve studie in vijf sectoren van de seksindustrie : eindrapport
Gent : Academia Press, 2011 (SP2412)
[Om te downloaden]
