Onderzoeksproject DR/63 (Onderzoeksactie DR)
Onderwerp van het onderzoek
De laatste dertig jaar hebben zich aan de aanbodzijde van cannabis grote veranderingen voorgedaan. De verschuiving naar (inter)regionale productie, handel en binnenlandse productie van cannabis is een onomkeerbare internationale trend geworden. Ook in België begint deze trend zich af te tekenen: het aantal plantages dat door de autoriteiten wordt ontmanteld, neemt de laatste jaren hand over hand toe. Deze veranderingen in de organisatie van de cannabismarkt roepen belangrijke vragen op in verband met de geschatte grootte van de binnenlandse productie, de mogelijkheden voor nieuwe en bestaande overtreders om de illegale markt te betreden, enz. Bovendien wordt de toename van binnenlandse of regionale cannabisteelt met verhoogde niveaus van criminele organisatie, betrokkenheid van bendes en het toegenomen gebruik van geweld geassocieerd.
Typologieën van cannabisproducenten omvatten steevast grootschalige (commercieel georiënteerde) telers aan de ene kant en kleinschalige producenten (‘thuiskwekers’) aan de andere kant, met daartussen een grijze zone (‘sociaalcommerciële producenten’). Er is weinig bekend over het exacte marktaandeel en de rol van deze verschillende soorten cannabisproducenten in België. De meest prangende beleidskwesties zijn wellicht gerelateerd aan de differentiële schadelijkheid van activiteiten binnen elke categorie van cannabisproducenten en de differentiële impact van het Belgische drugsbeleid op verschillende segmenten en netwerken van de markt van cannabisproductie.
Doelstellingen
Dit onderzoek streeft de volgende vijf doelstellingen na:
1) het beschrijven van de organisatie van cannabisproductie in België;
2) het creëren van typologieën van verschillende cannabisproducenten in België en het identificeren van hun modi operandi en motieven;
3) het inschatten van de significantie (of het aandeel) van verschillende soorten cannabisproducenten op de Belgische markt (i.e. marktsegmenten);
4) het inschatten van de schade die met verschillende types van producenten gepaard gaat; en
5) het evalueren van de impact van de strategieën van het Belgische drugsbeleid op de producenten.
Methodologie
1) Een grootschalige anonieme internetenquête onder Vlaamse en Waalse kleinschalige cannabisproducenten. De basismodule voor deze internetenquête is op basis van eerdere verkennende studies naar kleinschalige cannabisteelt ontwikkeld en zal in 2011 en 2012 tevens gelijktijdig in (onafhankelijke en nationaal gefinancierde) internetenquêtes in de VS, Canada, Australië en een paar Europese landen worden toegepast (in het kader van de activiteiten van het Global Cannabis Cultivation Research Consortium).
2) De analyse van ten minste 40 afgesloten strafrechtelijke dossiers, ten minste 20 kwalitatieve interviews met politieofficieren en andere experts en 15 kwalitatieve interviews met gedetineerde cannabisproducenten. We beogen tevens een analyse van het databestand van alle zaken m.b.t. cannabisproductie in de periode 2003-2010 die in de database over georganiseerde criminaliteit van de Belgische Federale Politie werden opgenomen.
Verwachte resultaten
De twee datasets zullen dienen om de modus operandi van de verschillende cannabisproducenten te identificeren: de patronen van kweekcarrières, de technische aspecten van kweekactiviteiten, de bevoorradingskanalen voor zaden of stekken, de gemiddelde opbrengst per plant, de grootte van de plantage, het aantal oogsten, de bestemming van de oogst, de motieven voor het kweken, de contacten met andere telers, arbeidsverdeling en specialisatie, financiële omzet, etc. De data zullen ons ook in staat stellen om ‘nevenactiviteiten’ te identificeren, zoals het gebruik van en dreiging met geweld en corruptie. Er zullen typologieën van de verschillende producenten, hun profielen en hun doelstellingen worden gecreëerd.
Aan de hand van een business model van criminele activiteit (ontwikkeld in het door Belspo gefinancierd project ‘Danger’) zullen de operationele sleutelfases van de activiteit en, bij meer complexe misdrijven, de functies en de methodes van ‘nevenactiviteiten ‘ en ‘faciliterende activiteiten’ worden gekarakteriseerd. Dit business model moet een aantal bouwstenen van informatie verschaffen die ons toelaten om de schade die met de verschillende cannabisproducenten in België gepaard gaat, te identificeren, te evalueren en in te schatten, op basis van het ‘harm assessment framework’ dat door Greenfield en Paoli (2011) werd ontwikkeld. Deze benadering brengt verschillende onderdelen bij elkaar: een model van de criminele activiteit, een taxonomie van de types en dragers van de schade, schalen om de ernst en frequentie van de schadeposten te evalueren, en een matrix om op basis van de schade prioriteiten te stellen.
De verschillende methodes van dataverzameling zullen bovendien inzichten opleveren met betrekking tot de inspanningen van cannabisproducenten om op strafrechtelijke interventies te anticiperen en te reageren. Door de analyse van de data in het licht te plaatsen van de Federale Beleidsnota Drugs en door het bepalen van de causaliteit van de schade en in het bijzonder de mate waarin die schade een gevolg is van het huidige verbodsbeleid, zullen we ook in staat zijn de impact van de strategieën van het Belgische drugsbeleid ten aanzien van de verschillende types cannabisproducenten te evalueren.
Elke inspanning of activiteit om het cannabisaanbod te verminderen, moet goed gestructureerd zijn. Dit betekent dat de volledige criminele drugsketen in kaart gebracht moet worden, inclusief de oorsprong van de cannabis, de organisatoren en de opdrachtgevers van de cannabisproductie, de afzetmarkten en de criminele opbrengsten. Speciale aandacht moet worden gegeven aan een adequate beschrijving en representatie van het fenomeen en de overdacht van bruikbare informatie. De analyse van de organisatie en structuur van de aanbodkant van de cannabismarkt in België, zal bruikbare data en inzichten opleveren om strategische, operationele en tactische prioriteiten te bepalen. De bevindingen laten toe om de schadelijkheid van criminele activiteiten binnen verschillende segmenten van de cannabismarkt te vergelijken; de daders die de meeste schade aanrichten, te identificeren; en de impact van de huidige en voorgestelde bestrijdingsstrategieën in België te identificeren en te vergelijken. Deze kennis is bruikbaar voor beleidsmakers en voor adviseurs inzake de politiële en justitiële strategische planning.
Cannabisproductie in België: evaluatie van de aard en de schadelijkheid en de implicaties voor prioriteitsbepaling (CANMARKT) : samenvatting
Decorte, Tom - Paoli, Letizia Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2014 (SP2597)
[Om te downloaden]
Culture de cannabis en Belgique: définition de la nature et des dommages, et les implications pour la fixation des priorités (CANMARKT) : résumé
Decorte, Tom - Paoli, Letizia Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2014 (SP2598)
[Om te downloaden]
Cannabis production in Belgium: assessment of the nature and harms, and implications for priority setting (CANMARKT) : summary
Decorte, Tom - Paoli, Letizia Brussels : Belgian Science Policy, 2014 (SP2599)
[Om te downloaden]
