Onderzoeksproject DR/81 (Onderzoeksactie DR)
PROJECT BESCHRIJVING
Afhankelijkheid van benzodiazepines en Z-producten (verder afgekort tot BZD/Z) is een stille epidemie in België. Hoewel er reeds na twee tot vier weken gebruik geen bewezen effect meer is, neemt naar schatting één op drie gebruikers dit type medicatie nog steeds na acht jaar. Deze langdurige of habituele gebruikers ervaren zowel fysiologische, psychologische als symbolische afhankelijkheid. Op deze manier wordt het gebruik van BZD deel van gebruikers hun gezondheidsidentiteit. Verschillende preventiecampagnes gelanceerd door de Belgische overheid richten zich hoofdzakelijk tot potentiële gebruikers binnen de algemene bevolking en tot startende gebruikers. Langdurige gebruikers vergen een meer complexe strategie en zijn algemeen aanvaard als veruit de meest complexe groep voor gezondheidsinterventies. Internationaal onderzoek heeft uitgewezen dat deze groep van langdurige gebruikers vaak gemedicaliseerde informatie online zoeken en ook steun zoekt via fora en chatrooms. Het is aannemelijk dat ook langdurige gebruikers met een wens tot afbouw in Vlaanderen zich tot deze media richten.
Via een gecombineerde kwalitatieve studie met een on- en offline component, beogen we in dit project:
(1) te begrijpen hoe langdurige gebruikers hun medicatiegebruik percipiëren, welke betekenis ze eraan toekennen in persoonlijke narratieven over hun medicatiegebruik en hoe dit is gelinkt aan hun gezondheidsidentiteit;
(2) het huidige dominante discours en normatieve beeldvorming over het gebruik van BZD/Z te verkennen, waartegen persoonlijke narratieven zich verhouden; en
(3) te onderzoeken hoe online gebruikersfora bijdragen aan gebruik, afbouw en stoppen van BZD/Z.
Om deze doelstellingen te bereiken zullen volgende clusters van onderzoeksvragen beantwoord worden:
(1) Hoe vormen langdurige gebruikers hun gezondheidsidentiteit met betrekking tot hun consumptie van BZD/Z? Wat zijn de onderliggende motieven voor hun (langdurig) gebruik? Welke betekenis heeft deze medicatie in hun leven en welke symbolische en psychologische band hebben gebruikers met BZD/Z? Welke ervaringen hebben ze met afbouw en stoppen (zowel op eigen initiatief als op medisch advies)? Welke bredere discoursen en sociale normen beïnvloeden individuele gebruikers’ narratieven?
(2) Welke perceptie hebben langdurig gebruikers van huidige preventiecampagnes? Welke impact hebben deze campagnes op habituele gebruikers? Hoe kunnen sensibiliseringscampagnes beter worden afgestemd op deze groep van habituele gebruikers?
(3) Wat is de rol van online gemeenschappen in het gebruik, afbouwen en stoppen met BZD/Z?
Dit project omvat een gecombineerd kwalitatief onderzoek bij langdurige gebruikers bestaande uit volgende methoden:
(1) narratieve diepte-interviews met een steekproef van langdurige gebruikers die variëren qua leeftijd, gender, en bereidheid tot afbouw en stoppen met BZD (i.e. geen actie ondernomen om te stoppen, actief op zoek naar hulp bij stoppen en voormalig gebruiker). Langdurig of habitueel gebruik definiëren we als volgt: gedurende minimaal zes maanden of langer (tijdens eenzelfde jaar), viermaal per week of vaker BZD/Z gebruiken
(2) een online etnografische casestudie (netnografie) o.b.v. een analyse van digitale data en online bronnen over het gebruik en afbouw. Voor deze casestudie zullen websites, for a en andere types van online bronnen met persoonlijke verhalen over BZD/Z gebruik onderzocht worden.
(3) een reeks validerende focusgroepen met professionals en beleidsmakers uit het brede werkveld van (preventieve) geneeskunde en verslavingszorg én de doelgroep van (voormalige langdurige) gebruikers om de resultaten van de narratieve interviews en netnografische casestudie af te toetsen en gerichte beleidsaanbevelingen te ontwikkelen.
Op deze manier beoogt dit project om nieuwe, interdisciplinaire inzichten te vergaren voor toekomstige initiatieven, gericht op deze specifieke maar significante groep van langdurige gebruikers van BZD/Z, om het probleem van langdurig gebruik en afhankelijkheid te begrijpen en aan te pakken vanuit het gebruikersperspectief.
Perception, habitual use and cessation of BENZOdiazepines: a multi-method NETnography (BENZONET) : final report 2021
Ceuterick, Mélissa -Christiaens, Thierry - Creupelandt, Hanne ... et al. Brussels : Belgian Science policy, 2021 (SP3017)
[Om te downloaden]
Perception, habitual use and cessation of BENZOdiazepines: a multi-method NETnography (BENZONET) : summary 2021
Ceuterick, Mélissa - Christiaens, Thierry - Creupelandt, Hanne ... et al. Brussels : Belgian Science policy, 2021 (SP3018)
[Om te downloaden]
Perceptie, chronisch gebruik en afbouw van BENZOdiazepines: een multi-method NETnografie (BENZONET) : samenvatting 2021
Ceuterick, Mélissa - Christiaens, Thierry - Creupelandt, Hanne ... et al. Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2021 (SP3019)
[Om te downloaden]
Perception, utilisation habituelle et arrêt des BENZOdiazépines: une NETnographie multi-méthodes (BENZONET) : résumé 2021
Ceuterick, Mélissa - Christiaens, Thierry - Creupelandt, Hanne ... et al. Bruxelles, Politique scientifique fédérale, 2021 (SP3020)
[Om te downloaden]
