Onderzoeksproject DR/89 (Onderzoeksactie DR)
Veel mensen met een problematisch druggebruik lijden aan bijkomende mentale stoornissen, terwijl veel mensen met mentale stoornissen ook drugs gebruiken. Schattingen van het drugsgebruik onder mensen met mentale aandoeningen (MA) lopen gewoonlijk uiteen van 20 tot meer dan 50%. Patiënten met een combinatie van stoornissen door middelengebruik (SMG) en MA hebben ongunstigere resultaten dan patiënten met één van de aandoeningen en dit op gebied van toegankelijkheid tot diensten, onvervulde noden, slaagkansen van de behandeling, herval, sociale integratie, en persoonlijk herstel. Terwijl de meeste patiënten die gebruikmaken van diensten in de gespecialiseerde verslavingszorg of van de diensten algemene geestelijke gezondheidszorg (GGZ) gelijkaardige, complexe en langdurige problemen ondervinden, heeft de gespecialiseerde verslavingszorg zich in de meeste landen, waaronder België, parallel ontwikkeld met de algemene GGZ. Afzonderlijke zorgsectoren hebben een aantal bijkomende complexe kwesties toegevoegd aan de kwesties die rechtstreeks verband houden met de stoornissen. Toch is een veelbelovend programma voor de aanpak van de gemeenschappelijke problemen in beide sectoren en van de noden van mensen met SMG en andere behoeften op vlak van de geestelijke gezondheidszorg, gebaseerd op een betere samenwerking gelieerd aan het persoonlijk herstel van de patiënten. Voorstanders van deze aanpak beweren dat het gelijktijdige voorkomen van een SMG en MA de norm is eerder dan de uitzondering en dat er daarom minder behoefte is aan gespecialiseerde interventies en diensten. Daarentegen opteren zij voor een integratieve aanpak die oog heeft voor alle noden op diverse levensdomeinen en waarbij het persoonlijk herstel van de patiënt het overkoepelend doel is. Volgens hen is deze kloof te wijten aan de clinici en de zorgpraktijken en niet aan de patiënten.
Daarom is de belangrijkste doelstelling van SUMHIT het onderzoeken en evalueren van de positie die mensen met een drugsprobleem innemen binnen de geestelijke gezondheidszorg, de beschikbaarheid van generieke (of standaard) geestelijke gezondheidszorg voor deze mensen, en de mogelijkheid van zowel de generieke geestelijke gezondheidszorg als de gespecialiseerde verslavingszorg om in het kader van de zorgnetwerken, die in België sinds 2010 werden opgericht, samen te werken.
Het project behandelt onderzoeksvragen op drie onderzoeksniveaus. (1) Op het niveau van de individuen beoogt het om de vervulde en onvervulde noden van mensen met een problematiek druggebruik m.b.t. de geestelijke gezondheidszorg, de toegang tot en gebruik van zowel generieke als gespecialiseerde diensten, en ervaringen met zorgtrajecten, in kaart te brengen. (2) Op het niveau van de diensten worden praktijkwerkers van generieke en gespecialiseerde diensten bevraagd over hun ervaringen met mensen met een problematiek druggebruik en/of psychisch probleem. Het is ook de bedoeling de beschikbaarheid en toegankelijkheid van het zorgaanbod voor deze doelgroep te onderzoeken. Ten slotte, (3) op het niveau van de zorgnetwerken en het hele zorgsysteem wordt de samenwerking / integratie van gespecialiseerde diensten binnen de algemene geestelijke gezondheidsnetwerken geëvalueerd en wordt nagegaan hoe systematische mechanismen (op vlak van financiering, dienstverlening en bestuur) dergelijke samenwerkingen vergemakkelijken dan wel belemmeren.
Het project is gebaseerd op interdisciplinaire, mixed methods en tools. Het omvat literatuuronderzoek over gezondheidzorgstelsels en organisatorische mechanismen voor de integratie van deze sectoren en empirisch onderbouwde samenwerkingspraktijken, een survey naar de vervulde en onvervulde noden van 500 gebruikers en hun zorgtrajecten, een survey naar dienstverlening rond 5 zorgnetwerken in het hele land, en kwalitatieve interviews met gebruikers en professionals. Het conceptuele kader van het project maakt vergelijking met buurlanden mogelijk. Evidence-based aanbevelingen voor het beleid en de praktijk zullen in co-creatie met de stakeholders ontwikkeld worden waardoor overheden en netwerkbeheerders de continuïteit van zorg tussen sectoren kunnen verbeteren, de zorgpaden beter kunnen afstemmen op de specifieke patiëntprofielen en het persoonlijk herstel van patiënten vanuit een holistische benadering mogelijk kunnen maken. Verwacht wordt dat SUMHIT naast de impact op het beleid eveneens een grote impact zal hebben op de samenwerking en integratie van de ‘geestelijke gezondheidszorg’ en ‘verslavingszorg’ binnen de gevestigde zorgnetwerken aangezien de kloof tussen deze zorgsectoren gebruikelijk is in veel zorgsystemen maar niet beantwoordt aan de noden van de meeste patiënten. Verwacht wordt dat een verbeterde zorgcontinuïteit en een gepersonaliseerde zorg uiteindelijk de algemene kwaliteit van zorg en de levenskwaliteit van de patiënten zal verbeteren.
Substance Use and Mental Health care InTegration: a study of service networks in mental health and substance use disorders in Belgium, their accessibility, and users’ needs (SUMHIT) : final report
Chantry, Mégane - Magerman, Jürgen - Fernandez, Kim ... et al. Brussels : Belgian Science policy, 2023 (SP3320)
[Om te downloaden]
Substance Use and Mental Health care InTegration: a study of service networks in mental health and substance use disorders in Belgium, their accessibility, and users’ needs (SUMHIT) : summary-abstract
Chantry, Mégane - Magerman, Jürgen - Fernandez, Kim ... et al. Brussels : Belgian Science policy, 2023 (SP3321)
[Om te downloaden]
Substance Use and Mental Health care InTegration: a study of service networks in mental health and substance use disorders in Belgium, their accessibility, and users’ needs (SUMHIT) : summary
Chantry, Mégane - Magerman, Jürgen - Fernandez, Kim ... et al. Brussels : Belgian Science policy, 2023 (SP3322)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
Substance Use and Mental Health care InTegration: Een studie van de zorgnetwerken in de geestelijke gezondheidszorg en de verslavingszorg in België, naar hun toegankelijkheid en de noden van de gebruikers (SUMHIT) : samenvatting - abstract
Chantry, Mégane - Magerman, Jürgen - Fernandez, Kim ... et al. Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2023 (SP3323)
[Om te downloaden]
Substance Use and Mental Health care InTegration: Een studie van de zorgnetwerken in de geestelijke gezondheidszorg en de verslavingszorg in België, naar hun toegankelijkheid en de noden van de gebruikers (SUMHIT) : samenvatting
Chantry, Mégane - Magerman, Jürgen - Fernandez, Kim ... et al. Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2023 (SP3324)
[Om te downloaden]
Substance use and mental health care integration.Une étude des réseaux de services en santé mentale et en addictions en Belgique, leur accessibilité, et les besoins des usagers (SUMHIT) : résumé-abstract
Chantry, Mégane - Magerman, Jürgen - Fernandez, Kim ... et al. Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2023 (SP3325)
[Om te downloaden]
Substance use and mental health care integration.Une étude des réseaux de services en santé mentale et en addictions en Belgique, leur accessibilité, et les besoins des usagers (SUMHIT) : résumé
Chantry, Mégane - Magerman, Jürgen - Fernandez, Kim ... et al. Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2023 (SP3326)
[Om te downloaden]
