In de jaren 80 herwon Antarctica aan internationale belangstelling. Heel wat landen traden toe tot het Verdrag inzake Antarctica en bovendien leverden die landen aanzienlijk grotere onderzoekinspanningen. Deze nieuwe belangstelling culmineerde in 1991 in de goedkeuring van het "Protocol betreffende Milieubescherming bij het Verdrag inzake Antarctica". Daardoor wordt dit gebied een natuurlijke reservaat die aan de wetenschap en de vrede toegewezen werd. Het verbiedt elke niet-wetenschappelijke activiteit die betrekking heeft op de minerale hulpbronnen en legt in de andere gevallen effectenstudies op.
In 1985 nam de Regering het voortouw om een wetenschappelijke onderzoekactie inzake Antarctica op te zetten met de bedoeling deze klaar en duidelijk in te bedden in de bekommernissen van iedere stichtende Lidstaat van dit verdrag. Hierop werd een programma in twee opeenvolgende fases (1988-1992 en 1992-1996) ontworpen. Voor de eerste werd een begroting uitgetrokken van 96 miljoen B.fr. en voor de tweede 158 miljoen B.fr.
Als stichtend lid van het Verdrag is de Belgische Staat het zichzelf verplicht een aanvaardbaar niveau van wetenschappelijke activiteit te handhaven. Daarom kwam er een vierde fase van het programma (1966-2000) met de volgende oogmerken:
- België de mogelijkheid geven zijn plaats te behouden in de groep van landen die ervoor willen zorgen, dat op het vlak van wetenschappelijk onderzoek een inspanning gebeurt, in overeenstemming met de geest van het Antarctisch Verdragssysteem.
- Bijdragen tot het verder verwerven van wetenschappelijke kennis in het raam van de noden die betrekking hebben op de bescherming van Antarctica en de ermee samengaande ecosystemen, en tot het verkrijgen van een beter inzicht van de rol die Antarctica in de veranderingen van het wereldklimaat speelt.
- Het verzekeren van een operationeel interface met het Antarctisch Verdragssysteem voor wat betreft wetenschappelijke of technische aangelegenheden of aangelegenheden die ontwikkelingen van deze aard noodzakelijk maken.
Het programma is opgevat als een thematische meerjarenactie bestaande uit een coherent geheel van onderzoekprojecten gericht op prioriteiten die sporen met de belangrijkste wetenschappelijke bekommernissen van het Verdragsysteem. De krachtlijnen ervan zijn (i) de bescherming van het leefmilieu en van de ecosystemen en (ii) de interacties met het klimaat op wereldschaal.
Het programma werd technisch inhoudelijk zo opgesteld om:
- in te haken op de gunstige mogelijkheden die internationale samenwerking biedt;
- zich te lenen voor synergetische effecten met andere Belgische programma's (Zeewetenschappen, TELSAT, Global Change) of internationale programma's (ANTOSTRAT, EASIZ, EPICA, SO-JGOFS);
- de mogelijkheid te bieden nut te halen uit wat al verworven en ontwikkeld werd, doch er terzelfder tijd rekening mee te houden dat tegemoet gekomen moet worden aan de nieuwe trends van het Antarcticaonderzoek;
- de nadruk te leggen op de pluridisciplinaire aspecten, de combinatie tussen de nauwkeurigere studie van de processen en de wiskundige modellen alsook de inbreng van satellietbeelden.
De onderzoekgebieden zijn:
MARIENE BIOTA EN GLOBAL CHANGE
- Structuur, werking en herstelvermogen van de sleutel-ecosystemen
- Biodiversiteit en functie van ecosystemen
- Biogeochemische cyclus van koolstof en Global Change
DYNAMIEK VAN DE ZUIDELIJKE OCEAAN
- Globale stromingpatronen en de vorming van waterlagen op grote diepte
- Dynamiek van de randzone van het zee-ijs
- Dynamiek van het Antarctisch Polair Front
BRONNENMATERIAAL UIT HET PALEOMILIEU
- Ijskap - EPICA
- Mariene sedimenten
Het programma omvat voorts een onderdeel "Ondersteunende acties" om het goede verloop en de rentabilisering van de wetenschappelijke inspanning te intensifi ren. Deze hebben met name betrekking op de integratie van wetenschappers in buitenlandse campagnes, het beheer van wetenschappelijke gegevens, de verspreiding van de resultaten en het overleg met het Antarctisch Verdragsysteem en de bijbehorende organen.
A4/DD/B01: Biodiversiteit en fluxen van het meiobenthos in de biogeochemische omgeving van Antarctica
A4/DD/B02: Ecofunctionele biodiversiteit van de taxocoenosen van bentische schaaldieren in de Zuidelijke Oceaan
A4/DD/B11: Een geïntegreerde benadering van de koolstofdynamiek in de Zuidelijke Oceaan
A4/DD/B21: Respons van het globale ecosysteem van de Zuidelijke Oceaan op de fysische en trofische beperkingen
A4/DD/E01: Massabalans van de Antarctische ijskap (bijdrage tot EPICA)
A4/DD/E02: Het EPICA basaal ijs - Oostelijk Antarctica
A4/DD/E03: Dynamica van de Antarctische ijskap en klimaatswijzigingen (bijdrage tot EPICA)
A4/DD/G01: Antarctische shelf-slope dynamica: een innoverende geofysische benadering
A4/DD/H01: Studie van de convectiebewegingen in de Zuidelijke Oceaan
Antarctic treaty exchange of information in accordance with articles III(1) & VII(5) and recommendation VIII(6): belgian antarctic activities planned for 1997-98
OSTC, 1997 (SP0483)
[Uitgeput]
Synopsis: Belgian scientific research programme on the antarctic, phase IV (1997-2000)
OSTC, 1998 (SP0515)
[Om te bestellen]
A la recherche d'un dialogue durable entre science et politique: 2 jours de symposium, 24 et 25 novembre 1999, Palais des Congrès, Bruxelles = Op zoek naar een duurzame dialoog tussen onderzoek en beleid: 2 daags symposium, 24 en 25 november 1999, Paleis voor Congressen, Brussel
Bruxelles: SSTC, 2000 (SP0615)
[Om te bestellen]
Sustainable development. Towards a sustainable dialogue between science and policy: symposium, Brussels, 24 and 25 november 1999
Brussels: OSTC, 2000 (SP0632)
[Uitgeput]
Plan d'appui scientifique à une politique de développement durable 1996-2001
Bruxelles: SSTC, 2000 (SP0650)
[Uitgeput]
Het plan voor wetenschappelijke ondersteuning van een beleid gericht op duurzame ontwikkeling 1996-2001
Brussel: DWTC, 2000 (SP0651)
[Om te bestellen]
The Belgian Antarctic programme 1985-2002 : findings of the evaluation panel, final report
Giuliani, Pietro - Boissonnas, Jean - Clarke, Andrew .... et al Brussels : OSTC, 2002 (SP1102)
[Om te downloaden]
[Uitgeput]
Antarctica : final reports, summaries
Brussels : OSTC, 2002 (SP1111)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
Belgian scientific research programme on the Antarctic
Phase 4 (1997 - 2001)
Volume I : Marine biota and Global Change
Brussels : Federal Science Policy Office, 2003 (SP1210)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
Belgian scientific research programme on the Antarctic
Phase 4 (1997 - 2001)
Volume II : Dynamics of the Southern Ocean and Palaeoenvironmental records
Brussels : Federal Science Policy Office, 2003 (SP1211)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
