Effectief: Min. van Economische Zaken, Ministerie van Middenstand en Landbouw, DWTC, Gewesten Waarnemend: Ministerie van Middenstand en Landbouw, BMM
Het programma Duurzaam beheer van de Noordzee is een onderdeel van het Plan voor wetenschappelijke ondersteuning van een beleid gericht op duurzame ontwikkeling en wil de expertise inzake marien onderzoek die verworven werd binnen vorige programma’s verder uitdiepen en ze aanwenden om in het kader van de Internationale Conferenties over de Bescherming van de Noordzee samen met de andere oeverstaten bij te dragen tot een plan voor duurzaam beheer van de Noordzee en haar rijkdommen.
Om tot een duurzaam beheer van de Noordzee en haar rijkdommen te kunnen komen, heeft het beleid behoefte aan:
het beter begrijpen van de structuur en de werking van het ecosysteem van de Noordzee;
het beter begrijpen van de invloed van menselijke activiteiten op het ecosysteem van de Noordzee:
- een betere objectieve kennis van het begrip "duurzaam bruikbare Noordzee, die een hoge levensstandaard aan haar oeverbewoners garandeert";
- een betere kennis van de sociaal-economische gevolgen die samengaan met de negatieve invloed van menselijke activiteiten op het ecosysteem van de Noordzee;
- een overdracht van informatie en van wetenschappelijk gefundeerd advies van de onderzoekwereld naar het beleid om het in staat te stellen de meest gunstige balans tussen de verschillende gebruiksfuncties van de Noordzee na te streven en het publiek te informeren.
Naast deze wetenschappelijke doelstellingen wil het programma Belgische onderzoekploegen met een reeds verworven expertise in de gelegenheid stellen hun positie op internationaal niveau te handhaven of te verstevigen en beoogt het nieuwe ploegen in staat te stellen hun geschiktheid tot het verwerven van een kwalificatie in het zeewetenschappelijk onderzoek te bekomen. Bovendien moet het de wetenschappelijke gemeenschap de mogelijkheid geven voortdurend nieuwe onderzoekgebieden aan te boren en de grondslag te leggen van nieuwe expertises.
Er worden twee soorten van activiteiten onderscheiden:
I. Strategisch wetenschappelijk onderzoek
Om de complexe aard van de verschijnselen die het mariene milieu beheersen en beïnvloeden te doorgronden, is onderzoek op langere termijn en van meer fundamentele aard onontbeerlijk. De basiskennis voor het begrijpen van de verschillende fenomenen die zich voordoen in het Noordzeemilieu is momenteel vaak nog onvoldoende, juist gelet op haar complexe en interdisciplinaire aard. Een meer strategisch wetenschappelijk onderzoek moet er voor zorgen enerzijds de bestaande wetenschappelijke expertise te versterken en optimaal te benutten en anderzijds nieuwe expertisegebieden te creëren. Daarom beoogt het programma onderzoekploegen ertoe te brengen om in multidisciplinaire netwerken rond thematische projecten te werken met als gemeenschappelijk doel bij te dragen tot een solide wetenschappelijke basis waarop de Federale Overheid haar beleid op lange termijn voor het duurzaam beheer van de Noordzee en haar rijkdommen kan steunen.
Dit luik van het programma moet het mogelijk maken onderzoekeenheden van verschillende disciplines bij elkaar te brengen en hen het voordeel te bieden van een wetenschappelijke omgeving die hen in staat moet stellen de complexe problemen van het mariene milieu vollediger te benaderen.
De voornaamste krachtlijnen van het strategisch wetenschappelijk onderzoek dat in dit kader wordt uitgevoerd zijn de volgende:
A. Eutrofiëring
a. Waar, hoe en met welke gevolgen veroorzaken een verhoogde concentratie van nutriënten of van fluxen van antropogene oorsprong een verandering in de frequentie, duur of omvang van de algenbloei?
b. Hoe en in welke mate veroorzaken een verhoogde aanwezigheid van algen, een verandering in hun soortensamenstelling of de eventuele aanwezigheid van toxische algen een verstoring van de mariene ecosystemen op het niveau van het zoöplankton, het benthos en de hogere trofische niveaus?
B. Chemische vervuiling
a. Welke zijn de bronnen, fluxen en bestemmingen van anorganische en organische contaminanten met betrekking tot de zee?
b. Heeft de aanvoer en aanwezigheid van deze contaminanten in zee een effect op het mariene leven?
C. Bescherming van de soorten en hun habitats
a. Wat is de spreiding in ruimte en tijd van de ecologisch belangrijke soorten, van de soorten die een sleutelrol spelen als indicator van de biodiversiteit of van de soorten die bedreigd of kwetsbaar zijn of het kunnen worden? Wat is de relatie tussen hun verschillende habitattypes in de kustzone en de open zee?
b. Wat is de invloed van menselijke activiteiten op de samenstelling (biodiversiteit) en de dichtheid van deze soorten en op de duurzaamheid van hun verschillende habitattypes?
D. Duurzaam gebruik van de zee
a. Hoe kan de gezondheidstoestand van de zee bepaald worden met het oog op het bepalen van de graad van menselijke invloed?
b. Wat is de sociaal-economische kostprijs van een degradatie van het mariene milieu?
c. Wat is het risico van het accidenteel in het mariene milieu geloosd worden van olie of andere chemische produkten?
E. Oprichten van een databank met gegevensreeksen
Om tendensen in de evolutie van de gezondheidstoestand van de Noordzee te kunnen identificeren en om nieuw uitgewerkte mathematische modellen te kunnen evalueren, dient men over reeksen van meetgegevens te beschikken die over een langere periode werden vergaard. Verschillende Belgische onderzoekgroepen beschikken reeds over een aantal van deze meetgegevens.
Om de bij de onderzoekgroepen fragmentair aanwezige meetgegevens voor de voorgestelde doelstellingen bruikbaar te maken, dienen al deze gegevens geëvalueerd te worden op hun kwaliteit en dienen ze op homogene wijze gegroepeerd te worden in een centrale, Belgische gegevensbank, die ze op optimale wijze zal verspreiden binnen het geheel der thematische netwerken en op vraag van buitenuit. Van hun kant dienen de ploegen van de thematische netwerken hun gegevens op snelle en gestructureerde wijze aan deze databank mee te delen.
II . Gerichte wetenschappelijke acties
Het meest aangewezen middel om de overheid de mogelijkheid te bieden voldoende snel een op wetenschappelijke gegevens gebaseerd antwoord te formuleren op dringende nationale en internationale beleidsvraagstukken in verband met haar taken van toezicht op de Noordzee en haar hulpbronnen is het opzetten van gerichte wetenschappelijke acties. Het betreft hier onderzoek dat klein van omvang, kort van duur en voornamelijk van het toegepaste type is en dat zich zowel op het vlak van de biologie, de natuurkunde en de scheikunde als op het sociaal-economisch en juridisch vlak situeert.
Het is hoofdzakelijk binnen het kader van de "Internationale Conferenties over de Bescherming van de Noordzee" dat België zijn internationaal beleid inzake de Noordzee dient te verantwoorden. De oriëntatie en de inhoud van deze gerichte wetenschappelijke acties vloeien dan ook voornamelijk voort uit de wetenschappelijke problemen die zullen rijzen bij het opmaken van het Quality Status Report van de Noordzee dat gezamenlijk door de verschillende oeverstaten voorbereid wordt ten behoeve van de volgende Ministerconferentie in het jaar 2000.
MN/DD1/001: Biogeochemie van nutriënten, metalen en organische micropolluenten in de Noordzee
MN/DD1/002: AMORE: Eutrofiëring en de structuur van het planktonisch trofisch netwerk in kustzones: mechanismen en modellering
MN/DD1/003: ICAS: Invloed van aan sedimenten geassocieerde zware metalen en gepolychloreerde bifenylen op Noordzee biota.
MN/DD1/004: Structurele en functionele biodiversiteit van Noordzee-ecosystemen
MN/DD1/005: De zeevogels en zeezoogdieren van de Noordzee: pathologie en ecotoxicologie
MN/DD1/006: IDOD: Geïntegreerd en dynamisch beheer van oceanografische gegevens
MN/DD1/007: MARE-DASM: Beoordeling van de mariene degradatie in de Noordzee en voorstellen voor een duurzaam beheer
MN/DD2/001: Kwaliteitsstatus van en stofstromen naar de Noordzee
MN/DD2/002: Evaluatie van de mogelijke impact van endocrien verstorende stoffen op het Noordzee ecosysteem
MN/DD2/003: Ontwikkeling van analysemethoden voor koolwaterstoffen en organische micropolluenten in het mariene milieu
MN/DD2/004: Monitoring van vluchtige organische verbindingen in mariene organismen: analyse, kwaliteistborging en haalbaarheid
MN/DD2/005: Evaluatie van de kwaliteit van tarbotpootvis op het herstockeringssucces in de Noordzee
MN/DD2/006: Evaluatie van de "Paardenmarkt" site
MN/DD2/007: Intensieve opvolging van de evolutie van een beschermd benthisch habitat (HABITAT)
MN/DD2/008: Onderzoek van natuurlijke zandtransporten op het Belgisch continentaal plat : BUDGET
MN/DD2/010: De verzameling Gustave Gilson als historisch referentiekader voor de Belgische mariene fauna: een haalbaarheidstudie
MN/DD2/011: Identificatie van mariene zones getroffen door eutrofiëring (IZEUT)
MN/DD2/012: Snelle en goedkope analyses van dioxines en aanverwante stoffen in mariene matrices
MN/DD2/013: Lange-termijn trends binnen het macrobenthos van het Belgisch continentaal plat
Limited atlas of the belgian part of the North sea
Maes, Frank - Cliquet, An - Seys, Jan ... et al. Brussels: OSTC, 2000 (SP0609)
[Uitgeput]
A la recherche d'un dialogue durable entre science et politique: 2 jours de symposium, 24 et 25 novembre 1999, Palais des Congrès, Bruxelles = Op zoek naar een duurzame dialoog tussen onderzoek en beleid: 2 daags symposium, 24 en 25 november 1999, Paleis voor Congressen, Brussel
Bruxelles: SSTC, 2000 (SP0615)
[Om te bestellen]
Sustainable development. Towards a sustainable dialogue between science and policy: symposium, Brussels, 24 and 25 november 1999
Brussels: OSTC, 2000 (SP0632)
[Uitgeput]
Plan d'appui scientifique à une politique de développement durable 1996-2001
Bruxelles: SSTC, 2000 (SP0650)
[Uitgeput]
Het plan voor wetenschappelijke ondersteuning van een beleid gericht op duurzame ontwikkeling 1996-2001
Brussel: DWTC, 2000 (SP0651)
[Om te bestellen]
Biodiversity of the benthos and the avifauna of the belgian coastal waters: summary of data collected between 1970 and 1998
Cattrijsse, André - Vincx, Magda Brussels: OSTC, 2001 (SP0704)
[Om te downloaden]
Evaluatie van de chemische contaminatie van de Noordzee en schatting van de verontreiniging van land: samenvatting
Brussel: DWTC, 2002 (SP1040)
[Om te downloaden]
Evaluation de la contamination chimique de la mer du Nord et estimation de la pollution terrigène: résumé
Bruxelles: SSTC, 2002 (SP1041)
[Om te downloaden]
Quality status and terrestrial inputs for the North Sea: summary
Brussels: OSTC, 2002 (SP1042)
[Om te downloaden]
Evaluatie van de impact van endocrien verstorende stoffen op het Noordzee ecosysteem: samenvatting
Brussel: DWTC, 2002 (SP1043)
[Om te downloaden]
Evaluation of possible impacts of endocrine disruptors on the North Sea ecosystem: summary
Brussels: OSTC, 2002 (SP1044)
[Om te downloaden]
Evaluation de l’impact possible des disrupteurs endocriniens sur l’écosystème de la mer du Nord: résumé
Bruxelles: SSTC, 2002 (SP1045)
[Om te downloaden]
Development of methods for the analysis of hydrocarbons and organic micro-pollutants in the marine environment: summary
Brussels: OSTC, 2002 (SP1046)
[Om te downloaden]
Développement de méthodes d'analyse des hydrocarbures et micro-polluants organiques dans le milieu marin: résumé
Bruxelles: SSTC, 2002 (SP1047)
[Om te downloaden]
Ontwikkeling van analysemethoden voor koolwaterstoffen en organische micropolluenten in het mariene milieu: samenvatting
Brussel: DWTC, 2002 (SP1048)
[Om te downloaden]
Evaluatie van de kwaliteit van tarbotpootvis op het herstockeringssucces in de Noordzee: samenvatting
Brussel: DWTC, 2002 (SP1049)
[Om te downloaden]
Evaluation of the quality of turbot fry on the stock enhancement success in the North Sea: summary
Brussels: OSTC, 2002 (SP1050)
[Om te downloaden]
Evaluation de l’influence de la qualité des alevins de turbot sur les chances de restockage dans la mer du Nord: résumé
Bruxelles: SSTC, 2002 (SP1051)
[Om te downloaden]
Evaluatie van de "Paardenmarkt" site: samenvatting
Brussel: DWTC, 2002 (SP1052)
[Om te downloaden]
Evaluation of the "Paardenmarkt" site: summary
Brussels: OSTC, 2002 (SP1053)
[Om te downloaden]
Evaluation du site "Paardenmarkt": résumé
Bruxelles: SSTC, 2002 (SP1054)
[Om te downloaden]
Intensieve opvolging van de evolutie van een beschermd benthisch habitat (HABITAT): samenvatting
Brussel: DWTC, 2002 (SP1055)
[Om te downloaden]
Intensive evaluation of the evolution of a protected benthic habitat (HABITAT): summary
Brussels: OSTC, 2002 (SP1056)
[Om te downloaden]
Suivi intensif de l’évolution d’un habitat benthique protégé (HABITAT): résumé
Bruxelles: SSTC, 2002 (SP1057)
[Om te downloaden]
Onderzoek van natuurlijke zandtransporten op het Belgisch continentaal plat: samenvatting
Brussel: DWTC, 2002 (SP1058)
[Om te downloaden]
Research on natural sand transports on the Belgian continental shelf: summary
Brussels: OSTC, 2002 (SP1059)
[Om te downloaden]
Etude des transports de sable naturels sur le plateau continental belge: BUDGET: résumé
Bruxelles: SSTC, 2002 (SP1060)
[Om te downloaden]
De verzameling Gustave Gilson als historisch referentiekader voor de Belgische mariene fauna: een haalbaarheidstudie: samenvatting
Brussel: DWTC, 2002 (SP1061)
[Om te downloaden]
The collection Gustave Gilson as a historical reference framework for the Belgian marine fauna: feasibility study: summary
Brussels: OSTC, 2002 (SP1062)
[Om te downloaden]
La collection Gustave Gilson comme cadre de référence pour la faune marine belge: une étude de faisabilité: résumé
Bruxelles: SSTC, 2002 (SP1063)
[Om te downloaden]
Les oiseaux et les mammifères marins de la mer du Nord: pathologie et écotoxicologie: résumé
Bruxelles: SSTC, 2002 (SP1070)
[Om te downloaden]
Zeevogels en zeezoogdieren van de Noordzee: pathologie en ecotoxicologie: samenvatting
Brussel: DWTC, 2002 (SP1071)
[Om te downloaden]
North Seabirds and marine mammals: pathology and ecotoxicology: summary
Brussels: OSTC, 2002 (SP1072)
[Om te downloaden]
Paardenmarkt site evaluation : final report
Missiaen, T. - Henriet, J.-P. Brussels : OSTC, 2002 (SP1073)
[Uitgeput]
Intensive evaluation of the evolution of a protected benthic habitat (HABITAT) ; final report
Degraer, Steven - Van Lancker, Vera - Moerkerke, Geert ... et al Brussels : OSTC, 2002 (SP1074)
[Om te bestellen]
Investigation of the natural sand transport on the belgian continental shelf BUDGET : final report
Lanckneus, Jean - Van Lancker, Vera - Moerkerke, Geert ... et al Brussels : OSTC, 2002 (SP1075)
[Uitgeput]
Développement de méthodes d'analyse des hydrocarbures et micropolluants organiques en milieu marin : rapport final
Houziaux, J.S. - De Pauw, E. Bruxelles : SSTC, 2002 (SP1089)
[Om te bestellen]
The collection of Gustave Gilson as a reference framework for the Belgian marine fauna : feasability study : final report
Van Loen, Harry - Houziaux, J.S. Brussels : OSTC, 2002 (SP1090)
[Uitgeput]
Evaluatie van de chemische contaminatie van de Noordzee en schatting van de verontreiniging van land : eindrapport = Evaluation de la contamination chimique de la mer du Nord et estimation de la pollution terrigène : rapport final
Baeyens, W. - Van Grieken, R. - Wollast, R. Brussel : DWTC, 2002 (SP1101)
[Uitgeput]
Chemical munition dump sites in coastal environments
Missiaen, T. - Henriet, J.-P. Brussels : OSTC, 2002 (SP1115)
[Om te downloaden]
Evaluatie van de mogelijke impact van endocrien verstorende stoffen op het Noordzee ecosysteem : eindrapport
Janssen, Colin - Vandenbergh, G. - Verslycke, T. ... et al Brussel : Federaal Wetenschapsbeldeid, 2004 (SP1346)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
Monitoring van vluchtige organische verbindingen in mariene organismen: analyse, kwaliteitsborging en haalbaarheid : eindrapport
De Clerck, Rudy - Raemaekers, Marc - Devisscher, Bruno ... et al Brussel : Federaal Wetenschapsbeldeid, 2004 (SP1347)
[Om te downloaden]
[Uitgeput]
Evaluatie van de kwaliteit van tarbotpootvis op het herstockeringssucces in de Noordzee : eindrapport
Sorgeloos, P. Brussel : Federaal Wetenschapsbeldeid, 2004 (SP1348)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
Identification of maritime zones affected by eutrophication (IZEUT) : final report
Rousseau, Véronique - Breton, Elsa - De Wachter, Bart ... et al Brussels : Federal Science Policy, 2004 (SP1349)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
Fast and low cost analysis of dioxin and dioxin-like compounds in marine matrices : final report
Debacker, V. - Windal, I. - Danis, B. ... et al Brussels : Federal Science Policy, 2004 (SP1350)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
Biogeochemistry of nutrients, metals and organic micropollutants in the North Sea : final report
Van Grieken, R. - Baeyens, W. - Van Langenhove, H. ... et al Brussels : Federale Science Policy, 2004 (SP1381)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
Study and modeling of eutrophication-related changes in coastal planktonic food-webs : final report
Lancelot, Christiane - Rousseau, Véronique - Becquevort, Sylvie ... et al Brussels : Federale Science Policy, 2004 (SP1382)
[Om te downloaden]
[Uitgeput]
Impact des métaux lourds et des polychlorobiphényles sur les organismes de Mer du Nord : rapport final
Dubois, Philippe - Coteur, Geoffroy - Gosselin, Pol ... et al Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2004 (SP1383)
[Om te downloaden]
[Uitgeput]
Structural and functional biodiversity of North Sea : species and their habitats as indicators for a sustainable development of the Belgian continental shelf : final report
Vincx, M. - Bonne, W. - Cattrijsse, A. ... et al. Brussels : Federale Science Policy, 2004 (SP1384)
[Om te downloaden]
[Uitgeput]
North Sea seabirds and marine mammals: pathology and ecotoxicology : final report
Debacker, V. - Coignoul, F. - Das, K. ... et al Brussels : Federale Science Policy, 2004 (SP1385)
[Om te downloaden]
[Om te bestellen]
Integrated and dynamical oceanographic data management - IDOD : final report
Pichot, G. - Donnay, J.-P. - Van Dyck, J. Brussels : Federale Science Policy, 2004 (SP1386)
[Om te downloaden]
[Uitgeput]
Beoordeling van de mariene degradatie in de Noordzee en voorstellen voor een duurzaam beheer - MARE-DASM : eindrapport
Maes, F. - Janssen, C. - Pichot, G. ... et al Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2004 (SP1387)
[Uitgeput]
The Belgian North Sea Programmes 1970-2002 : findings of the expert panel
Boissonnas, Jean - Reid, Philip - Wolff, Wim ... et al Brussels : Federale Science Policy, 2004 (SP1412)
[Om te downloaden]
[Uitgeput]
De Macrobenthosatlas van het Belgisch deel van de Noordzee
Degraer, Steven - Wittoeck, Jan - Appeltans, Ward ... et al Brussel : Federaal Wetenschapsbeleid, 2006 (SP1594)
[Uitgeput]
L'Atlas du Macrobenthos de la partie belge de la mer du Nord
Degraer, Steven - Wittoeck, Jan - Appeltans, Ward ... et al Bruxelles : Politique scientifique fédérale, 2006 (SP1595)
[Uitgeput]
The Macrobenthos Atlas of the belgian part of the North Sea
Degraer, Steven - Wittoeck, Jan - Appeltans, Ward ... et al Brussel : Belgian Science Policy, 2006 (SP1596)
[Uitgeput]
Long term trends in the macrobenthos of the Belgian Continental Shelf : final report
Wittoeck, J. - Hostens, K. - Hillewaert, H. ... et al Brussels : Federal Science Policy, 2006 (SP1727)
[Om te bestellen]
