België neemt deel aan de navigatieprogramma's van de ESA sinds de uitvoering van het programma GalileoSat in 1999. Het programma GaleoSat was de bijdrage van de ESA aan de definitie- en validatiefase van het satellietpositioneringsprogramma Galileo van de Europese Commissie.
Nadien heeft België deelgenomen aan het programma EGEP (European GNSS Evolution Programme).
De in het kader van dat programma verrichte onderzoeks- en ontwikkelingsactiviteiten zijn van doorslaggevend belang geweest ter voorbereiding van de toekomstige ontwikkelingen van de systemen EGNOS en Galileo. Dat programma is nu afgelopen.
Op het ogenblik neemt België deel aan het programma NAVISP (Navigation Innovation and Support Programme), waarvan de eerste fase en de tweede fase respectievelijk werden gestart in 2016 tijdens de ESA-ministerraad van Luzern en in 2019 tijdens de ESA-ministerraad van Sevilla.
Het hoofddoel van het programma NAVISP is vlotter innoverende voorstellen uit te werken op het gebied van satellietnavigatie en in het kader van de activiteiten inzake plaatsbepaling, navigatie en tijdsbepaling (PNT), in samenwerking met bedrijven uit de landen die aan het programma bijdragen en in overleg met de EU en haar instellingen.
NAVISP is een belangrijk onderdeel van het gehele Europese GNSS-landschap, zodat profijt kan worden getrokken zowel van de door de ESA verworven competenties in het kader van de navigatieprogramma's, Galileo en EGNOS als van de bestaande fundamenten van de Europese navigatiesector.
Dat programma moet kunnen bijdragen tot het succes van de Europese bedrijven op de mondiale satellietnavigatiemarkt. Die sterk concurrerende markt ontwikkelt zich snel, meer bepaald wat de PNT-technologieën en -diensten betreft. Verder helpt dat programma de deelnemende landen hun nationale doelstellingen te halen en hun competenties in die sector verder te ontwikkelen.
Het programma is rond drie elkaar aanvullende elementen opgebouwd:
Element 1: Innovatie op het gebied van satellietnavigatie
Het hoofddoel van element 1 is de ontwikkeling van concepten, technieken, technologieën en innoverende systemen die aan de PNT-sector zijn gelinkt, in de volledige waardeketen.
De specifieke doelstellingen van dat element zijn de volgende:
Voor element 1 wordt elk jaar een werkplan opgesteld. De in het werkplan vermelde activiteiten worden ten uitvoer gelegd door middel van offerteaanvragen. Dat element moet volledig worden gefinancierd.
Element 2: Concurrentiekracht
Element 2 heeft als doel de kundigheden en het concurrentievermogen van de bedrijven van de deelnemende landen op de wereldmarkt van de satellietnavigatie veilig te stellen en te versterken, meer bepaald de PNT-technologieën en -diensten.
Inhoudelijk groepeert element 2 activiteiten waarvan het bedrijfsleven heeft geoordeeld dat ze een duidelijk potentieel hebben voor toepassingen in de PNT-sector.
Die activiteiten kunnen betrekking hebben op de ontwikkeling van onuitgegeven en vernieuwende producten, de verbetering of de modernisering van bestaande producten of het voortzetten van activiteiten die worden gefinancierd door een ander Europees institutioneel programma, een nationaal programma of een industrieel/universitair onderzoeksprogramma. Het doel van de opgezette activiteiten is een product afleveren dat klaar is voor commercieel gebruik.
Voor dat specifieke element publiceert de ESA permanent een offerteaanvraag die spontane voorstellen kunnen genereren.
De betrokken lidstaten nemen een besluit over de ontvankelijkheid ervan (via ondersteuningsbrieven).
Gelet op de precommerciële aard van dat programmaelement, moet cofinanciering worden overwogen.
Element 3: Steun aan de lidstaten
Element 3 is gericht op de prioriteiten van de deelnemende landen en heeft als doel hun nationale navigatieactiviteiten te ondersteunen tijdens de gehele waardeketen.
Element 3 houdt een ondersteuning ad hoc in die elk land eventueel kan overwegen per gebied, voor de ontwikkeling en de promotie van producten, applicaties en diensten die op GNSS-systemen en ruimer bekeken op de PNT-systemen zijn gebaseerd.
Gelet op de institutionele aard ervan, moet dat programmaelement volledig worden gefinancierd.
Per geval moet een partnerschapsmechanisme op maat worden ingesteld, om te garanderen dat de ESA-kosten voor 100% worden gedekt.
België heeft heel wat geïnvesteerd in het programma Galileo, zodat Belgische bedrijven een unaniem erkende competentie konden ontwikkelen, meer bepaald op het gebied van de receptoren, maar ook op dat van de logistiek van de communicatienetwerken en de veiligheidstools aan boord (TAS-B).
De in het kader van het programma NAVISP gefinancierde projecten bieden bedrijven werkzaam op het gebied van navigatie de kans hun expertise te versterken en te consolideren.
Agnès Grandjean
Ruimtevaartonderzoek en -toepassingen
